De vaak stevige discussies hierover blijven vaak erg formeel: wel of geen nationale feestdag voor dit of dat, een meer of minder christelijk getint Nederland. Deze discussies kennen één grote verliezer: de feesten zelf. Waar het gesprek over feestdagen echt bij gebaat is, is het gesprek over de inhoud. Over de simpele feiten: wat is welk feest? Een gesprek los van angst voor verlies van Nederlandse identiteit, uitgedrukt in verplichte vrije dagen. De feiten helpen om de betekenis van een feest te ontdekken. Hemelvaart is hier een goed voorbeeld van. Het kan veel meer zijn dan een obscure vrije dag.
Ook Hemelvaart staat op de nominatie om vervangen te worden door iets anders. Want wie is op deze vrije donderdag nog echt bezig met wat er volgens de feestkalender op het spel staat? Zelfs verdedigers van deze nationale feestdag weten vaak niet meer te vertellen dan dat Jezus op deze dag naar de hemel opsteeg en zijn leerlingen hem verbaasd nakeken. Dat gebeurde dan veertig dagen na Pasen en als wonder boven wonder: eerst opstaan van de doden en dan nog eens ten hemel opstijgen. Tsja. Wie echt naar de feiten van het feest kijkt, ziet een ander plaatje. Het maakt het feest een stuk minder obscuur en zelfs relevant voor iedereen.
Wat zijn de feiten van Hemelvaart? Er zijn drie belangrijke feiten. Ten eerste, hemelvaart was tamelijk gebruikelijk in de tijd van Jezus. Romeinse keizers en Griekse helden voeren ten hemel in het kader van hun vergoddelijking. Het was het hoogst mogelijke eerbewijs. Als een keizer, zoals Augustus, ten hemel steeg, werd dit door het hele rijk afgebeeld als keizerlijke reclame. Het tweede feit is dat zoiets ook over Jezus verteld wordt in de Bijbel. Alleen, derde feit: Jezus was geen keizer. Hij was juist iemand die op gezag van de keizer gekruisigd was. Een kruising liet de enorme macht van de keizer over zijn onderdanen zien en voelen.
Dit zijn de belangrijkste feiten van Hemelvaart. Ze geven één ding aan: Jezus heeft de hoogst mogelijke eer gekregen, ondanks zijn dood aan het kruis. Ere wie ere toekomt. Als je dat middenin de politiek van de eerste eeuw plaatst, is dit een heel opstandig verhaal. Het is het verhaal dat de heersende orde niet erkent. Het is een brutaal verhaal. Je moet het als kleine minderheid van gelovigen maar aandurven: zeggen dat volgens God een gekruisigde alle eer toekomt.
Als dat de feiten van Hemelvaart zijn, dan is de discussie rondom de feestdag er volstrekt van losgezongen. Het gaat niet om nationale christelijke identiteit en ook niet om een verplichte vrije dag. Het gaat wel om een kritische blik op de maatschappelijk orde. Wie wordt er in 2019 eigenlijk gekruisigd en wie wordt er geëerd? Zoals 5 mei zijn bevrijdingsfestivals kent zouden we met hemelvaart stil kunnen staan bij de morele helden van onze samenleving. We zouden een landelijke prijs kunnen uitreiken aan wie een hoge prijs heeft betaald voor zijn inzet voor anderen. Een soort nationale Nobelprijs voor onbaatzuchtig gedrag. – Zo gevierd is Hemelvaart als vrije dag voor iedereen ook zo gek nog niet. Want de betekenis van dit feest valt actueel te maken voor iedereen, wat je ook gelooft. Om eer te geven aan wat nog belangrijker is dan Nederlander zijn: mens en medemens zijn. Dat lijkt mij de hemel op aarde.
Zo blijft het een dag op basis van een christelijke toedracht van het gebeuren. Mij maakt dat niet uit, maar ik zie het grote verschil daarom niet. Misschien komt er meer protest als er pogingen gedaan worden om mensen bij de inhoud te betrekken. Dat is voor christenen en de rest heeft gewoon een vrije dag.
Zelf zou ik graag het Ramadan-feest ook als vaste vrije dag zien, en van de drie dagen offerfeest minstens de eerste dag. Als dat op een gegeven moment zou kunnen, zou ik er niet voor kiezen om anderen er in te betrekken (hoewel het natuurlijk wel welkom zou zijn als anderen meededen).
Volgens mij is Hemelvaart niet echt een feestdag. Stel je voor: de grote held van het christendom verlaat je definitief. Dat is niet leuk. Het is meer een gedenkdag. Je blijft als apostel ontredderd achter.
De 40 dagen tussen Pasen en Hemelvaart, (Wéér die 40!) zijn een periode om tot inzicht te komen, waarbij Christus de laatste adviezen en lessen geeft aan zijn apostelen. Die zijn door het wonder van de herrijzenis er nu zéker van overtuigd dat Jezus’ een rechtvaardige, een wetende is.
Jezus heeft bij zijn doop in de Jordaan de Heilige Geest ontvangen. Die geest is een heel belangrijke kracht in het christendom, die Jezus de mogelijkheid geeft te doen wat hij doet op aarde. Met Pinksteren, (50ste dag na Pasen) komt diezelfde Heilige Geest over de apostelen en krijgen zij (van God) dezelfde kracht als hun profeet.
50 is het getal van de genade. ( Bij de joden was elk 50ste jaar een jubeljaar, het jaar waarin oude schulden werden vrijgescholden.)
Zo staat alles in de 3 monotheïstische godsdiensten met elkaar in verband. (Daarmee zeg ik niet dat ze gelijk aan elkaar zijn!)
Het christendom heeft veel dingen uit andere culturen ingekapseld.
Het werd door de apostelen (met name door Paulus) als een verzetsbeweging gebruikt tegen de Romeinen. Paulus nam allerlei termen van de Romeinen over als een soort verkapte pesterij. Zo stichtte hij de eerste gemeenten in Romeinse garnizoensteden. De christelijke term “blijde boodschap” was een keizerlijke brief aan Romeinse garnizoens.
Zo kun je de Hemelvaart dus ook weer zien in relatie met het Romeinse keizerrijk.
Ikzelf neem de teksten niet letterlijk. Maar stel me eerder de vraag: Welke opdracht wordt er in deze teksten gegeven aan ons, hier en nu, om rechtvaardig en vanuit naastenliefde te handelen?
In eerste instantie kreeg ik een onbestemd, naar gevoel bij het blog van Peter-Ben.
Toch heeft hij wel gelijk dat praktisch niemand meer de betekenis van Hemelvaartsdag kent.
Waarom ik daarom nu zo ontredderd van word? Misschien is het toch iets primitiefs, een soort oerinstinct? Heel vreemd!
Correctie: Waarom ik nu dan zo ontredderd ben?
Het voorstel van Peter-Ben Smit, een nieuwe invulling aan Hemelvaartsdag te geven, spreekt me niet aan. Nationale heldendag? Toch nog een christelijk smaakje. Nee, dank u.
Dan geef ik de voorkeur aan een bijzondere dag tevens vrije dag in het najaar, want in die hele eindeloze steeds herfstiger periode is er niets om naar uit te kijken
Een Nationale Uitkijkdag in Oktober.
Laat iedereen er zelf maar een symbolische invulling aan geven.
Voor mij was Hemelvaartsdag dauwtrappen, om 5 uur op, verrekijkertje om de hals, alert op de koekkoeksroep, en pas uren later, om 8 uur, naar de mis (de vroegmis van 6 uur sloeg ik dan over).
Geraakt ben ik door “Hemelvaart, de feiten en een nieuw soort feestdag” van Peter-Ben Smit.
Voor mij, katholiek, had Hemelvaart weinig betekenis. Ook ik wist “niet meer te vertellen dan dat Jezus op deze dag naar de hemel opsteeg en zijn leerlingen hem verbaasd nakeken. Dat gebeurde dan veertig dagen na Pasen en als wonder boven wonder: eerst opstaan van de doden en dan nog eens ten hemel opstijgen. Tsja.”.
Maar nu heeft deze dag voor mij betekenis gekregen door zinnen als: “Als je dat middenin de politiek van de eerste eeuw plaatst, is dit een heel opstandig verhaal. Het is het verhaal dat de heersende orde niet erkent. Het is een brutaal verhaal. Je moet het als kleine minderheid van gelovigen maar aandurven: zeggen dat volgens God een gekruisigde alle eer toekomt.”.
Dat zou mooi zijn: “de betekenis van dit feest actueel maken voor iedereen, wat je ook gelooft.”.
Het is tòch een feestdag!?
Dat ik dat niet zo ervaar, heeft meer met mij te maken, dan met de diepere betekenis van Hemelvaartsdag.
Het heeft te maken met pure liefde, een proces van steeds opnieuw het geliefde loslaten.
Dat is iets waar je je hele leven mee bezig bent.
Bezit van goederen lijkt in je vroege leven vaak belangrijk. Later ontdek je dat daarin de liefde niet is.
Je houdt van de mensen om je heen, maar als (meestal als eersten) je ouders sterven, moet je ze loslaten.
Je rouwt, maar de liefde voor hen blijft.
Zo zul je telkens de pijn ervaren, als iemand of iets, waarom je geeft, wegvalt: een partner, een broer of zus, een vriend, een huisdier… (Je eigen lijf dat zijn soepelheid van vroeger verliest…)
Maar de liefde, de herinnering, blijft.
Jaarlijks wordt (ritueel) het verdwijnen van Christus van de aarde herdacht.
Het ultieme loslaten van de Geliefde voor de apostelen.
Maar de herinnering, aan zijn persoon, zijn uitstraling, zijn leringen en zijn daden…wordt niet vergeten.
Met Pinksteren dringt het tot de apostelen door dat Jezus’ gedachtengoed zal blijven, wanneer ze de boodschap van God, als “Eeuwige Allesomvattende Liefde” zullen verspreiden.
Actueel is het nog steeds, die diepere laag van Hemelvaartsdag en Pinksteren.
Zeker in een tijd, waarin politieke en ideologische stromingen zich blind staren op ego, ieder voor zich, macht(s misbruik) en materieel gewin en waarin goedwillende burgers en gelovigen zich angstig terugtrekken binnen de muren van hun eigen land of religie.
Waar ben je nog geborgen?
Het oude, vertrouwde, bladdert af en de nieuwe vorm is nog niet gevonden.
We bevinden ons als mensheid in het stadium van “de pop”.
Nu maar hopen dat uiteindelijk uit die pop een prachtige vlinder tevoorschijn komt!!!
Net terug van etentje met russisch orthodoxen: kennen jullie dat? Hemelvaartsdag? Ja natuurlijk, dat heet bij ons Spasovdan! Wat is dat ? Eigenlijk -reddingsdag-
Dat wordt leuk, redding, maar voor wie? voor ons mensen? of voor Jesus? Dat wisten ze niet, ik kreeg er geen theologische uitleg bij, behalve dat de uitbetaling voor leraren en ambtenaren op de eerste van de maand ook wel eens zo werd genoemd. Grappig! Maar zulke dubbele hemels/seculiere betekenissen kennen wij uiteraard ook wel de nodige!
Bij Spasovdan wordt ervan uitgegaan dat mèt de hemelvaart de handeling van verlossing was verricht (verlossing voor mensen en alle gecreëerde dingen, verlossing van de dood, van het keurslijf van de natuur, van alle zondes en van het duister). Doordat hij opsteeg in zijn lichaam, zou ook onze menselijke aard zijn opgestegen, wat ons een kans zou geven op ‘het ware leven’, een leven zonder dood bij God in het Hemelse koninkrijk. Deze hemelvaart zou ook een voorwaarde zijn om weer neer te kunnen dalen als Heilige Geest (wat tien dagen later zou gebeuren) en op mysterieuze wijze dus nog aanwezig zou zijn na zijn dood.
Vandaar dus, de reddingsdag, de dag van verlossing.
Het is toch triest dat je een moslim nodig hebt voor de uitleg 😀 maar zo had ik begrepen dat zij dat bedoelen.
Hoe dat met die Spasovdan zit? Geen idee! (Maar valt op te zoeken, toch?)
Een idee, dat hier (onder meer) in het westen wordt aangehangen, is, dat de Triniteit van Vader-Zoon-Heilige Geest terugslaat op o.a. het Oud-Egyptische denken: Osiris-Isis-Horus (=vader, moeder, kind).
Het patriarchale denken, accepteerde de hierbij prominente, natuurlijke, rol van de vrouw absoluut niet! De vrouw was immers zondig!? Oplossing: de Heilige Geest! (Zijn wij-vrouwen stiekem lekker toch de verbindende kracht tussen hemel en aarde en tussen man en kind!)
Dus: Hoezo monotheïsme?
Máár Lous… Ik gééf je net een idee. Toch?
Ja zeker!
En daar ben ik je ook zeer erkentelijk voor!
Maar ik ben ook wel een beetje eigenwijs.
Er is zo’n oude wijsheid: “Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede.” (Test of leerschool, zeg maar.)
Indirect reageerde ik ook wel op jouw verklaring door er een andere theorie naast te zetten.
En voor alle moslims onder ons trouwens:
Ramadhan Mubarrak!!!
Ach ja, hoe moet een moslim dat ook weten? 😀
Mijn idee is het in ieder geval ook niet.
Bedankt mensen voor de reflecties en verklaring, Louise’s is wel idd beetje eigenwijs en sexistisch, zeg maar intersectioneel feministisch (ken ik pas 2 weken). Mss hoor ik er nog wel meer over komende dagen, er schiet me ook ineens door het hoofd wat je langs de snelwegen in de USA overal op de Billboards ziet, behalve de reclame voor Hamburgers en Motels with pool, – Remember, Jesus Saves-.
Abdu’r, jij weet dat vast wel, maar de ongelovigen lezen nu ook mee. En of die dat weten…?????
Niet iedereen deelt mijn rare interesses, maar de Oosters Orthodoxe Kerk is bepaald niet minder interessant dan andere.
Bij welke bank spaart (saves) Jezus?
Dat is idd grappig, to save, sparen en redden, waarom? Ik ken het maar al te goed, je moest in je aardse leven afzien, sparen, voor een hoger en later doel, filosofen hebben er het sukses van de westerse, calvinistische, kapitalistische wereld aan geweten, dat is ze later vaak verweten, maar ik denk dat er veel waarheid in schuilt!! Ik denk trouwens dat het niets wordt met dat kapitalisme/consumentisme, ik word er tenminste niet echt gelukkiger van, alleen maar ellende vrees ik, maar we zullen zien!
Ik zit nog met dat Spasovdan, ca 1000 jr geleden is de orthodoxe kerk afgesplitst van de romeinse, op grond van een enkel woordje en begrip, -Filioque-, qui procedit patre et filio, die uit de Vader EN de Zoon voortkwam, kan dat met die afwijkende term -reddingsdag- te maken hebben? Wie maakt me los? Kan hier iets naders over zeggen?? Of heeft het er niets mee te maken?
Tijdens Ramadhan moei ik me wat minder met andere religies, maar puur uit hobbyisme wil ik wel proberen om hier beknopt op in te gaan.
Eigenlijk begon de scheuring al in 800 toen Charlemagne gekroond werd en de definitieve splitsing in 1054 lag aan toegenomen verschillen in de tussentijd.
Hoewel na de val van Rome (tweede helft 5e eeuw) Byzantium het enige bastion was van het Romeinse Rijk kroonde de Westers Orthodoxe Paus (Leo III) in 800 toch Charlemagne tot Heilige Romeinse Keizer. Als reactie hierop keerden de Byzantijnen de Rooms Katholieke Kerk de rug toe wegens deze belediging van de oosterse keizer en het Byzantijnse Rijk zelf. In feite deed de RK Kerk alsof de Byzantijnse Keizer er niet (meer) toe deed, maar hierdoor verloren ze hun invloed in het oosten.
De Oosterse en de Westerse Kerk groeiden verder uit elkaar door geografische verschillen, onbekendheid en taalverschillen (Latijn raakte in onbruik in het oosten en Grieks in het westen), en met elkaar conflicterende persoonlijkheden en politiek (Patriarch Cerularius vs Paus Leo IX etc.).
Uieindelijk hebben Pariarch Michael en Paus Leo elkaar geëxcommuniceerd. Pas in 1965 is de wederzijdse excommunicatie opgeheven, maar de verschillen zijn in die 900 jaar nog groter geworden.
De directe aanleiding voor de splitsing was toen Cerularius in een brief schreef dat het Latijnse gebruik van ongezuurde brood een Joods gebruik was (en dus niet Christelijk). Hij ontkende de geldigheid van de heilige eucharistie in de westerse Kerk. Leo verzette zich door te zeggen dat de patriarchen poppen waren van de Byzantijnse keizers. Dat was de druppel die de emmer deed overlopen, maar het was eerder een gevolg van op meerdere gebieden uit elkaar groeien dan de oorzaak ervan. Tegenwoordig wijzen leden van de Oosterse Kerk vaak op het rationalisme dat te veel greep kreeg op de Westerse Kerk en hen deed en doet afwijken, terwijl de Oosterse Kerk meer het gevoel benadrukt en traditionalistischer is. De religieuze beleving verschilt nogal.
Spasovdan is slechts één van vele punten waarbij het duidelijk is dat accenten in de leer verschillen.
Ook de Oosters Orthodoxen kennen diverse vertakkingen, waaronder de Rutheniaanse, Oekraïense, Grieks Katholieke, Melkiet, Roemeense en Italo-Albanees-Byzantijnse Kerken.
Maronieten, Koptische en Chaldeense Katholieke Kerken staan weer los daarvan (maar zijn ook katholiek).
Verbeteringen en aanvullingen hierop zijn wat mij betreft zeer welkom.
(meer geschiedkundig dan op religieuze inhoud behandeld om eerder genoemde reden)
Michael = Cerularius, voluit:
Patriarch Michael Cerularius
Dank Abdu’r voor je uitgebreide reactie, dat schisma en de naslag is door het communisme natuurlijk nog veel erger uit het oog geraakt, maar er komt weer beweging in de toenadering, hoeraa! Las onlangs dat ook Maria hemelvaart (beter: tenhemelopneming) bij de orthodoxen anders heet, en anders afgebeeld wordt. En dat onder moslims ook een hemelvaart gevierd wordt, en wel van de profeet op een gevleugeld ros, vanuit Jerusalem, in 7 etappes, waarvandaan hij (anders dan Jesus en Maria) wel gezond en wel terugkeerde, volgens Esra Dede waren haar ouders bezorgd dat ze dat feest (24 april) niet zou vieren en het NLse koningsdag weer wel!! Nogmaals bedankt voor de historische details
Het is in de 7e eeuw opgevoerd in de Roomse kalender als ‘Dormitio’ (‘koimisis’ in het Grieks) en in de 8e eeuw veranderd in ‘Assumptio’. In engelstalige landen noemen veel orthodoxen het ook Assumption, maar Dormition is de meer gebruikte term. Het feest wordt overigens voorafgegaan door 14 dagen vrij strict te vasten (met uitzondering van het Feest van de Transfiguratie want dan wordt vis gegeten). Dat maakt een handig bruggetje naar islam vanwege het feit dat moslims nu aan het vasten zijn.
Wij hebben inderdaad ook een soort hemelvaart verhaal van Muhammad, vrede zij met hem: al-israa wal-miraaj, ook bekend als de nachtreis. Aan dit wonder is niet echt een festival verbonden, maar velen gedenken het wel met extra gebeden in lailatul-mi’raj/shab-e-mi’raj, de nacht van de miraaj. In één nacht werd de Profeet, vrede zij met hem, naar al-Quds (Jeruzalem) gevoerd en vervolgens naar de Hemel(en), waar hij ook andere profeten, vrede en zegeningen van God zij met allen van hen, ontmoette. Deze tweedelige nachtreis wordt in het kort omschreven in de Qur’an in Surah al-Isra en veel uitgebreider in hadithteksten. Het Israa-deel is de reis van Makkah naar ‘de verste moskee’, de al-Aqsa moskee (níet de ‘Dome of the Rock’ zoals wel eens aangenomen wordt) en het Miraaj deel is de daarop volgende hemelvaart. Iets minder bekend is de hadith die stelt dat het moslimgebed (salaat) de miraaj is van de gewone moslim, dus in wezen ook een kleiner soort hemelvaartervaring voorstelt. Wij hebben dus zelfs 5 à 7 keer (of meer) per dag een soort hemelvaart-in-het-klein. (Ja, die gebedsmatjes zijn een soort vliegend tapijt als je het goed doet.) 😀
Wat zegt Pieter-Ben Smit nu? Is Jezus’ levensverhaal een ‘brutaal’ verhaal dat de heersende orde niet erkent?
Als er iets volkomen afwezig is in de evangelieën – en überhaupt in het hele Nieuwe Testament – is het wel kritiek van Jezus op ‘de heersende orde’, dat wil zeggen de Romeinse heerschappij. Ik daag u uit één vers te noemen waarin hij zich negatief uitlaat over Romeinen. Daarentegen zijn er genoeg verzen waarin Jezus de Romeinen prijst of kritiek bespaart. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk zijn prijzen van de centurion in Mattheüs 8.5-13, wiens woorden “..ik ben niet waardig dat gij tot mij komt, spreek en mijn slaaf zal gezond worden..” zelfs bijna woordelijk bij de consecratie in de katholieke mis herhaald wordt: “Heer ik ben niet waardig dat gij tot mij komt, maar spreek slechts een woord en mijn ziel zal gezond worden”. Iets cynischer bestaat bijna niet!
Zelfs als Jezus voor Pilatus staat en deze duidelijk maakt dat hij de macht heeft hem vrij te laten of te kruisigen laat Johannes in 19.11 Jezus zeggen dat “(..) degene die mij aan u heeft uitgeleverd de meeste schuld heeft (..).
Mattheüs in 27.25 wijst het gewone joodse volk bijna letterlijk als de meest bloeddorstige vijand van Jezus aan: (..) laat zijn bloed óns dan maar worden aangerekend. Mattheüs is zeer Jood-vijandig. Net nadat Jezus de bovengenoemde centurion vanwege zijn grote geloof heeft geprezen (dat hij in heel Israël nog niet had gezien! ) laat hij Jezus meteen daarna zeggen in 8.12 dat “(..) de erfgenamen van het koninkrijk (de joden dus) zullen worden verbannen naar de uiterste duisternis; daar zullen zij jammeren en knarsetanden”. Ik bedoel maar.
De auteurs van de evangelieën hebben verhalen geschreven over een zogenaamde vredelievende messias die echter eeuwenlang een bron van anti-semitisme zouden worden.
Alleen maar als blind bent voor de anti-joodse teneur in die Jezus verhalen kun je zoiets onzinnigs beweren dat Jezus staat voor ‘een kritische blik op de maatschappelijke orde’.
Jesus wordt tegenwoordig voor al teveel karretjes gespannen, dat vind ik ook, enig salafisme zou ook de christenheid veel goed doen.
Beste Jaap,
Jezus was een jóód.
“De heersende orde”?
Ja, dat wìlden de Romeinen zijn! (Dat wilden ze in Asterix ook over de Galliërs zijn.)
Maar dat “heersen” lukte niet echt bij dit tegendraadse volk.
Jezus uitspraak: “Geef de keizer wat des keizers is!”, geeft duidelijk aan dat de bezetter (=de wereldlijke macht) niet was waar het hem om ging.
Hij ging hem om een nieuwe mindset van zijn éígen volk, (inclusief díé Romeinen en Samaritanen die open stonden voor zijn gedachtegoed.)
Hoewel hij zegt, dat hij aan de Thora “geen jota of tittel” zal veranderen, dwingt hij mensen er op een andere manier mee om te gaan. Niet de wèt, maar de géést moet het leven van de mens leiden.
Verbod wordt gebod bij hem:
De 10 woorden waarin vaak voorkomt: “Gij zult níét…” worden bij hem in de Bergrede tot het positieve “Zalig de…”.
Hij is een rebel in zijn ageren tegen de huichelarij, de slimmigheidjes, de corruptie…
Beste Louise,
Ik ben niet duidelijk geweest in het expliciet maken van ‘mijn eigen mindset’. De Jezus zoals die in de evangeliën beschreven is, heeft nooit bestaan en is een religieus-literaire creatie. Je had het erover dat het ‘Jezus ‘ ging om het veranderen van de mindset van het eigen volk. Vanuit mijn mindset stel ik de vraag: waarom wilden de auteurs / evangelisten de mindset van de toehoorden/lezer veranderen? Was dat echt nodig? Het antwoord daarop is m.i. dat in de 1e eeuw, waarin Jezus geleefd zou hebben, het toenmalige Palestina voor de Romeinen ‘a pain in the ars’ was. Er bestonden toen allerlei joodse opstandige groeperingen en ‘messiassen’ die potentieel een bedreiging vormden voor het romeinse gezag en de met hen collaborerende Herodiaanse vazallen en hogepriesters. (Tegen die laatste gaat Jezus in Mattheus overigens wel te keer, zonder echter de politieke situatie concreet te benoemen!) De Dode Zeerollen – verborgen in de grotten van de woestijn! en het zogenaamde Damascus Document – geven aanwijzingen dat het joods agressief messianisme behoorlijk virulent was. De vredelievende ‘boodschap’ van Jezus (ik ontken niet dat er soms fraaie en wijze woorden in zitten) maakt deel uit van een counter-beweging tegen dit joods messianisme. Het evangelie moest een religieus tegenwicht bieden.
De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik mijn mindset heb gevormd door het lezen van auteurs die over de oorsprong van het Christendom in het algemeen en de evangeliën in het bijzonder hebben geschreven. Bijbelgeleerden als Robert Eisenman (James, de brother of Jesus and the dead scrolls), Joseph Atwill (Ceasar’s Messiah), H.M. Murdock (Fingerprints of Jezus), K. Humphreys (Jesus never existed) hebben zeer grondige studies verricht naar het ‘historisch fenomeen Jezus Christus’. Ik vond hen zeer deskundig en overtuigend in hun streven de werkelijke, historische oorsprong van het Christendom te begrijpen.
“Mindset”, dat is waar je in ieder onderzoek, discussie, dialoog, mee te maken hebt…
Jaap de Wijze
De historische Jezus? Volgens mij is daar verdomd weinig van bekend. De naam Jezus was nogal algemeen en er hebben talloze Jezussen rondgelopen in zijn tijd en sommige daarvan waren nogal eigenaardig.
Wel valt de historische context van Jezus’ tijd na te lezen.
Ikzelf probeer in elk evangelie tussen de regels door te lezen en zoek binnen de mythe, de man en zijn boodschap.
Die boodschap heeft eeuwigheidswaarde!
De wijsheid vind je ook in de gnostische Nag Hammadi geschriften. De Dode Zeerollen zijn waarschijnlijk van de Esseense groep, een zeer vrome wereldvreemde orde.
Ergens anders heb je het over een antisemitistische trend. (Vooral de evangelist Johannes spreekt vaak denigrerend over “DE joden”.
“Judas” betekent jood.
“Judea” is de landstreek waar de veelal “hogere” joden woonden.
Galilea was de landstreek waar het gewone volk leefde, het afvalputje volgens de welgestelden en vromen.
Als er in de evangeliën afkeurend gesproken wordt over “de joden”, gaat het altijd om een bepaalde categorie mensen (kortweg Farizeeën genoemd). Dat is natuurlijk ook een generalisatie, want de meeste Farizeeën waren brave burgers die bang waren dat Jezus’ gedoe het Romeinse beleid zou verscherpen. Deze mensen hielden zich krampachtig vast aan de joodse wet. Maar Jezus wilde dat ze hun eigen hoofd en hart als maatstaf gebruikten.
Beste Jaap,
In je eerste reactie schreef je: “Is Jezus’ levensverhaal een ‘brutaal’ verhaal dat de heersende orde niet erkent?”.
Echter ’t artikel van Peter-Ben Smit gaat helemaal niet over Jezus’ levensverhaal, maar uitsluitend over Hemelvaart.
In ’t artikel legt Peter-Ben Smit duidelijk uit waarom Hemelvaart ’n brutaal, opstandig verhaal is dat de heersende orde niet erkent.
Hondsbrutaal en opstandig is ’t dat ’n kleine minderheid in ’t Romeinse keizerrijk durft te zeggen dat ’n gekruisigde dezelfde eer verdient als de keizer, op wiens gezag de gekruisigde gekruisigd is.
In je eerste reactie schreef je: “Als er iets volkomen afwezig is in de evangelies – en überhaupt in het hele Nieuwe Testament – is het wel kritiek van Jezus op ‘de heersende orde’,”.
De jood Jezus voelde zich niet zozeer geroepen om kritiek uit te oefenen op de heersende orde van de Romeinse bezetters, maar op de heersende joodse religieuze orde:
joodse religieuze leiders voelden zich bedreigd door de pogingen van de jood Jezus om ’t joodse geloof tot z’n diepste kern terug te brengen.
Hiermee sluit ik aan bij de mooie reactie van Louise vanochtend.
In je eerste reactie schreef je:
“De auteurs van de evangelies hebben verhalen geschreven over ’n zogenaamde vredelievende messias, die echter eeuwenlang ’n bron van antisemitisme zouden worden.
Alleen maar als je blind bent voor de anti-joodse teneur in die Jezus-verhalen, kun je zoiets onzinnigs beweren dat Jezus staat voor ‘ ’n kritische blik op de maatschappelijke orde’.”.
Hierin krijg je grotendeels gelijk van Annette Merz (hoogleraar Nieuwe Testament in Groningen):
“Dit aspect raakt een altijd gevoelig punt van het onderzoek naar het leven van Jezus: de toedracht van zijn arrestatie, veroordeling en terechtstelling die te plaatsen is in het kader van de Romeinse overheersing van Judea in een complexe samenwerking met de inheemse elites en het felle verzet ertegen in de Joodse samenleving. Hier gaat de eerste plicht van de historicus hand in hand met de plicht van de theoloog om de Bijbelse passieberichten te onderzoeken op vertekeningen. Zulke vertekeningen kunnen bijgedragen hebben aan een eeuwenlange geschiedenis van antisemitisme en pogroms tegen Joden als zogenaamde Godsmoordenaars. Daarover zal onder de meeste theologen tegenwoordig snel consensus te bereiken zijn. Alle vier de passieverhalen vertonen de tendens om de Romeinen en met name Pilatus zo veel mogelijk vrij te pleiten van verantwoordelijkheid voor de terechtstelling van Jezus en de schuld te leggen bij de lokale aristocratie en de Joodse bevolking van Jeruzalem. Het is onze taak om dit als een ongegronde historische vertekening aan te wijzen. Maar dan blijft als tweede plicht de historische taak om een reconstructie te ontwerpen die plausibeler is en die de kruisiging in historisch opzicht als onderdeel van de onderdrukkingsgeschiedenis van het Joodse volk behandelt.”
Beste Joost,
Je hebt natuurlijk gelijk dat Peter-Ben Smit het niet had over Jezus’ levensverhaal. Ik ben echter ingegaan op zijn argument dát dit verhaal een opstandig en brutaal levensverhaal is en daarom een reden zou moeten zijn Hemelvaart op een of andere manier verder te blijven vieren. In het feest van Hemelvaart zelf ben ik niet zo geïnteresseerd. Ik ben het bovendien niet met je eens dat Jezus met zijn boodschap (of in mijn opvatting : de auteurs van die over hem schreven) het joodse geloof, tot in zijn diepste kern zou willen terugbrengen. Immers, als dit waar zou zijn: zou je dan het christendom in zijn diepste kern jóóds willen noemen.
Beste Jaap,
Je vraagt: “Immers, als dit waar zou zijn: zou je dan het christendom in zijn diepste kern jóóds willen noemen?”.
Mijn antwoord is: ja!
De jood Jezus wilde geen nieuwe godsdienst stichten, maar aandacht voor en beleving van de diepste kern van ’t joodse geloof.
Dit werd hem niet altijd in dank afgenomen door
mede-joden.
’t christelijk geloof is geen nieuw geloof, maar (in positieve zin) geradicaliseerd joods geloof.
Theologen (en historici) zijn ’t erover eens dat we de jood Jezus en ’t door joden(!) geschreven Nieuwe Testament alleen maar goed kunnen begrijpen als we ons verdiepen in ’t Oude Testament en de joodse uitleg ervan.
Antisemitische interpretatie van de evangelies werd pas mogelijk toen zich – vele decennia na Jezus’ dood – zoveel niet-joden bij de joodse Jezus-beweging hadden aangesloten dat de joden in de joodse Jezus-beweging in de (kleine) minderheid raakten.
Beste Jaap,
In m’n reactie van 02:38 uur schreef ik:
“Dit werd hem niet altijd in dank afgenomen door mede-joden.”
Beter is:
Dit werd hem niet altijd in dank afgenomen door joodse leiders.
Beste Jaap,
Heb je gezien dat er tussen jouw reactie van 30 mei en mijn reactie van 31 mei ’n nieuwe reactie van 2 juni van Louise is geplaatst?