Toen ik zelf vader was en m’n oudste zoon voor het eerst sommeerde zijn verantwoordelijkheid te nemen bij de afwezigheid van zijn moeder en mij, zag ik in zijn ogen iets van de trots die ik destijds zelf gevoeld had. En ik voelde weer iets van diezelfde vreugde om die wonderlijke voor het eerst ervaren vrijheid en zelfstandigheid. Ik denk dat ik toen pas begreep dat het in wezen om het geschenk van vertrouwen ging. Om erkenning en waardering: Ik weet dat je het kán!
Van jongs af aan heb ik nagedacht over de vraag wat het betekent mens te zijn. Over onze mogelijkheden en verantwoordelijkheden. Maar ook over onze onmogelijkheden, ons tekort en ons falen. Mijn kijk op de mens zoals me die door een kerkelijke opvoeding was aangeleerd, verschoot langzaam van kleur en veranderde uiteindelijk fundamenteel. Hetzelfde gebeurde met m’n kijk op de kerk en het christendom. Het kwam me steeds meer voor dat er in de christelijke leer en praktijk niet werd ingezet op vertrouwen in de mens, maar op wantrouwen en veroordeling.
Op Hemelvaartsdag gedenkt het christendom dat ‘Jezus terugging naar Zijn Vader in de hemel’. Ik heb dat ‘heilsfeit’ nooit leren ervaren als iets feestelijks, en al helemaal niet als een teken van vertrouwen in de mogelijkheden van de mens. Integendeel, wij gelovigen bleven als ‘verweesd’ achter. Niet voor niets wordt de Dag des Heren die erop volgt ‘Wezenzondag’ genoemd. Jezus was ook in mijn beleving bepaald niet weggegaan om mensen meer ruimte te geven om het zélf uit te kunnen zoeken, maar om ‘De Trooster’ te sturen die ons als wankelmoedige gelovigen weer bij de hand zou nemen om ons te geleiden op de weg naar het eeuwige leven. En het verhaal vertelt hoe de discipelen direct na de hemelvaart niet zelfbewust de wereld introkken op zoek naar nieuwe horizonnen, maar terugvielen op oude vertrouwde patronen van godsdienst. Ze gingen ‘naar de tempel om God te loven’, terwijl Jezus daar nooit op aangedrongen had.
Ik wil het verhaal van de hemelvaart van Jezus echter graag verstaan als een verhaal van vertrouwen: ‘Je redt het nu wel zonder je ouders. Je vindt je weg wel zonder mij. Vraag je dus niet verkrampt af wat ik gedaan zou hebben, maar vertrouw op je eigen inzicht en wijsheid. Maak me blij door je vleugels uit te slaan en het avontuur van het leven aan te gaan!’ En ik hoop dat het christendom het zal aandurven hetzelfde vertrouwen te schenken aan de gelovigen. Dat het niet bang zal zijn om zich terug te trekken uit de rol van overbezorgde ouder en het misschien zelfs waagt in volledig vertrouwen te sterven.
Jaren geleden fietste ik met mijn jongste zoontje door een Engels heuvellandschap. Trots zoefde hij op zijn fietsje voor me uit naar beneden en trapte nog in bijna volle vaart de volgende helling op. Ik kwam een meter of twintig achter hem aanzwoegen toen een wielrenner in het voorbijgaan even zijn hand op mijn schouder legde en zei: ‘Your son has beaten you, father!’ Dat was een goed moment! Ik geloof dat de goede God ook van zulke momenten houdt.
Van de auteur verscheen onlangs ‘Waag te sterven, christendom, en geloof in je opstanding’. ISBN 9789083133454. 96 pagina’s. € 10,00.
