Het belang van een kennismaking met het meertalige kind

Een veel gestelde vraag is of meertaligheid bij kinderen een voordeel of een nadeel is ten opzichte van eentaligheid. Een nogal complexe vraag die er eigenlijk niet toe zou moeten doen in een samenleving waar natuurlijke meertaligheid steeds meer een feit is. Het is dus interessanter om ons af te vragen in welk opzicht meertalige kinderen anders functioneren dan eentalige kinderen. Niet altijd wordt een meertalig kind namelijk goed begrepen. Zeker niet in een omgeving waar eentaligheid de norm is. Onze eigen verouderde eentalige benadering moet op de schop. De hoogste tijd dus voor een korte kennismaking met het meertalige kind.

De leeftijd waarop je een taal leert, bepaalt welke hersenstructuren hiervoor gebruikt worden. Bij kinderen die vanaf hun geboorte of zeer jonge leeftijd met meer dan één taal opgroeien, ontwikkelen zich meerdere taalsystemen (één per taal) in het brein, die gebruik maken van dezelfde Broca subgebieden. De talen worden afzonderlijk aangestuurd en gecontroleerd door de verschillende functies in de hersenen. Meertaligen doorlopen de verschillende taalontwikkelingsfasen gelijktijdig in elke taal en in ongeveer hetzelfde tempo als eentaligen. We spreken dan ook van meertalige eerste taalverwerving. Kinderen die simultaan meertalig opgroeien hebben dus meerdere eerste talen en niet één moedertaal zoals eentaligen.

Dankzij hun verschillende talen hebben meertalige kinderen een grotere algemene woordschat, maar per taal is hun woordenschat meestal kleiner. Dit wordt vaak verward met een kleinere kennis en dat is een grote misvatting. Het feit dat een kind een woord niet in de schooltaal kent, wil nog niet zeggen dat de kennis achter het woord niet aanwezig is. Kennis komt via de verschillende talen binnen en wordt opgeslagen in een niet-talige kennisbasis in het brein. Als een kind in de thuistaal heeft geleerd hoe een rups een vlinder wordt, weet hij dat ook op school. Soms mist hij echter het label (woord) in een betreffende taal op zijn kennis, maar dat leert hij gelukkig in een handomdraai.

Het continue switchen tussen de talen en het onderdrukken van de ene taal ten behoeve van de andere taal, zorgt bovendien voor een flexibel brein dat probleemoplossend te werk gaat. Een meertalige gebruikt hiervoor al zijn (talen)kennis. Kent hij een woordje niet in de ene taal, dan is het mogelijk dat hij dat oplost door een woord uit de andere taal te lenen. Een verrassend en correct vervoegd ‘I am chercking my shoes’ kan dan het resultaat zijn (Cercare is de Italiaanse vertaling voor to search). Fout? Het is maar net hoe u het benadert. Een kind zoekt oplossingen. Even nonchalant de zin met het woord in de juiste taal herhalen en het is opgelost.

Voor iedereen geldt dat ze hun taal of talen nodig hebben voor kennisoverdracht en voor communicatie met de wereld om zich heen. Een eentalig kind heeft daarvoor één taal nodig en een meertalig kind heeft daarvoor meerdere talen nodig. Een buitenstaander kan daar niet zomaar aan tornen. In geen geval neemt de ene taal plaats weg bij de andere en het brein raakt ook niet vol, zoals men weleens vreest. Het is juist zo dat een goede beheersing van de ene taal, een goede beheersing van de andere taal bevordert en, andersom, dat een zwakke beheersing van de ene taal, ook een zwakke beheersing van de andere taal betekent.