Gisteren op een stil wandelpad liep zomaar een meisje, sigaret in de hand en droefheid in haar ogen. Ik knikte vriendelijk, keek nog even om naar haar want het voelde als niet genoeg. Had ik een vraag moeten stellen, bijvoorbeeld: ‘Hoe gaat het met je?’ Had ik dat gedurfd, toch moeten doen?
Hoe vaak wordt deze vraag niet terloops gesteld en dan is meestal het antwoord: ’Heel goed’ of ‘prima’ of hoogstens ‘zozo’. Hoofdzaak is dat het antwoord niet verontrustend is voor de vrager, zodat deze ook kan antwoorden op de wedervraag: ‘Ja, met mij ook goed.’ Dit communicatieve heen en weer heeft meestal weinig te maken met de werkelijke situatie van de sprekers maar houdt de mogelijkheid open om na een opmerking over de harde wind of de regen zonder gevolgen uiteen te gaan. Of het gesprek gaat door met weer zo’n neutrale vraag als: ‘Wat doe jij nu zoal?’ Waar meestal ook weer vage antwoorden op kunnen komen. Het echte verdriet dat noem je niet.
Tot je er niet omheen kan: al dagen staat een foto op mijn netvlies van een vader bij zijn ingestorte huis. Hij houdt de hand van zijn omgekomen dochter vast, de hand die onder het puin uitsteekt. Hoe benoem je dit verdriet, wat kun je zeggen? Deze pijn is te groot voor woorden, zeker omdat het hier om zovelen gaat. Maar elke pijn staat op zich. Het aantal is een groot logistiek probleem maar bijzaak voor elk individueel verdriet.
Wat kun je doen? Je legt je hand op de foto, als troost. Je noemt hem: dit is een vader die zijn dochter verliest. Je roept het ver de oneindige ruimte in, waar je vermoedt dat Iemand luistert: help haar, help hem, help hen! In de hoop dat dan ergens vandaan een mens komt die bij de vader troostend een arm om zijn schouder legt. En diens verdriet bij name noemt.
Call us what we carry, zegt Amanda Gorman, de titel van haar dichtbundel. Noem ons wat wij dragen, zie de pijn diep in ons hart. De mensen in het aardbevingsgebied in Turkije en Syrië zijn voorgoed veranderd, ze dragen de rest van hun leven de pijn die in een aantal seconden ontstaan is. Veel mensen gaan hun familie daar zoeken of helpen. Wij kunnen geld storten of goederen zenden, al is het met een hulpeloos gevoel.
Maar kijk hier ook goed om je heen, want het echte verdriet zie je anders niet. En stel niet alleen de vraag ‘Hoe gaat het met jou?’ Durf ook door te vragen: ‘Vertel me, wat is het verdriet dat je draagt?’
