Ze heet Susanna en is de vrouw van Jojakim. Haar volk leeft in ballingschap in Babylon en heeft zich aangepast aan de gewoontes van het land. Het is de zesde eeuw voor Christus. Je vindt haar in Bijbelboek Daniël, later in sprookjes en in Duizend en een nacht. Ze is van alle tijden en zelfs van de eeuw waarin we nu leven. Daar waar de macht is, vind je vaak onterechte machtsuitoefening, meestal tegen een minderheid. Daar kun je staat op maken. In museum Gouda is nu een tentoonstelling aan Susanna gewijd, die laat zien hoe dit verhaal door de eeuwen heen voor van alles gebruikt is. En zelfs nu een actuele boodschap heeft. In de bijzondere animatie daar van kunstenares Susanna Inglada verschijnt telkens het woord nee in beeld.
De Susanna uit het Bijbelboek (Daniël 13) mag kiezen of ze laat zich ter plekke molesteren door twee oude mannen, die rechter zijn in het huis van haar man Jojakim, of… ze zal slachtoffer te worden van hun valse beschuldiging dat zij haar samen met een minnaar in de tuin zagen. Ze zegt nee en weigert op hun avances in te gaan. De mannen voeren hun plan B uit. Ze uiten hun beschuldigingen en ze wordt veroordeeld. Niemand vraagt háár hoe het zit en de stem van deze machtige mannen staat voor dé waarheid. Daaraan wordt niet hardop getwijfeld. Wel wordt er veel gefluisterd want Susanna heeft een goede naam, maar niemand verheft zijn stem. De cirkel sluit zich rond haar persoon tot Daniël opstaat, een jongeman die de leugen aan de kaak wil stellen. Hij stelt voor de oude mannen los van elkaar te ondervragen over de plek waar ze haar zogenaamd betrapten op ontrouw. De een zegt: bij de mastiekboom, de ander noemt de steeneik. Dit kruisverhoor levert op dat beide mannen liegen en Susanna wordt in ere hersteld. Het zal nog zo’n 25 eeuwen duren voordat zij zelf mag zeggen wat haar overkomen is.
Wat gebeurt er als iemand nee zegt, een streep in het zand trekt, ook in deze tijd? Tot hier en niet verder. Dat brengt anderen in verlegenheid. Ze moeten zich gaan afvragen aan welke kant van die streep zij zelf staan en of zij ook nee durven zeggen. Er zijn dan mensen die aanvoelen, dat er iets gebeurd is of iets kwetsends gezegd is. Voorzichtig worden wat zinnen gelekt door diegenen die niet hardop durven spreken, die de macht niet met naam en toenaam durven betwijfelen. Journalisten, die op zoek zijn naar de waarheid, vragen zich af: is het waar of zijn het valse beschuldigingen? Er ontstaat onrust. De media draaien op volle toeren.
Rookgordijn
Dan komt ook hier plan B in werking, maar dan andersom: de gelederen sluiten zich, er is niets aan de hand. Men was wat opgewonden. Wat werkelijk gezegd is en over wie blijft ongecontroleerd in de lucht hangen. De macht blijft waar die is. ‘De gelekte opmerkingen zouden ook zo maar niet gebeurd kunnen zijn’, wordt gezegd. Zo verdwijnen de kennelijk pijnlijke ervaringen van de staatsecretaris en de feiten achter een rookgordijn. En de schuldigen ook. Degene die een streep in het zand trekt, staat alleen. Na intern overleg kan Nora Achahbar alleen zeggen: ‘De polariserende omgangsvormen van de afgelopen weken hebben een zodanige impact op mij gehad dat ik mijn positie als staatssecretaris van dit kabinet niet langer effectief kan en wil vervullen.’ Niemand weet wat er precies gezegd is en hoe. Achahbar heeft haar eer aan zich gehouden. Twee NSC-Kamerleden zijn haar gevolgd. Waar blijft Daniël om die van alle anderen tegen het licht te houden?
