De afweging bij de stembus voor velen – zoals ik het zie in mijn omgeving – ging dan ook eerder om de vraag of je voor een presidentieel systeem bent en de ‘macht’ onderschrijft die de president zou moeten krijgen hierbij. De rest lijkt bijzaak.
Voor mij is het referendum niet zo eenvoudig. Het is duidelijk dat dit een presidentieel systeem moet worden naar Turkse maatstaven en niet zoals we die kennen als in de VS of elders. Je hoorde het president Erdogan vaak zeggen: “dit wordt een Turkse model”.
Het komt neer op een systeem waarin bijvoorbeeld de president, die voor 50% gekozen is door het volk, een parlement kan ontbinden die voor de volle 100% gekozen is. En waarin de president rechtstreeks een aanzienlijk deel van de rechters kiest; waarin ook de president voorzitter van zijn partij blijft; het recht van interpellatie verdwijnt waarmee de controle van het parlement beperkt is op de regering; de mogelijkheid er is dat een president 3 termijnen kan blijven regeren én waarin de parlements- en presidentsverkiezingen elke vijf jaar op dezelfde dag vallen. Genoeg redenen voor mij om NEE te zeggen.
Media-meningen
Dit somde ik aan een journalist op, toen deze afgelopen week aan de telefoon vroeg naar mijn opinie. Hij leek opgelucht te zijn omdat ik NEE stemde en liet onmiddellijk zijn minachting blijken voor de JA-stemmers. Zijn frustratie was te horen aan de telefoon.
Het is al langer duidelijk dat Turkije slalommend een eigen weg aan het kiezen is waar wij in Nederland weinig begrip voor hebben.
Betrokkenheid
Het is simpel: de politiek daar is niet zoals de politiek hier. En juist daarom verdient Turkije een evenwichtige media-aandacht, vooral nu het land de voorpagina’s domineert. Het feit dat de JA-stemmer genoodzaakt is zelfcensuur op te leggen en niet op televisie wil verschijnen heeft ook deels te maken met de beeldvorming van Turkse-Nederlanders die de Turkse regering steunen, of daar een goed woord over hebben. De animo onder Turkse Nederlanders voor de Turkse politiek is nu eenmaal groot, dus dat geluid moet gehoord worden.
Vergeleken met de Algemene Verkiezingen in 2015 zijn meer Turkse Nederlanders geïnteresseerd geraakt in het referendum. Het leidde tot een recordopkomst van 46,8%, iets meer dan in 2015 waarin 45,5% van de stemgerechtigden naar de stembus ging. De stijging is ook te zien in andere Europese landen. Morgen is het aan Turkije om te stemmen en dan zullen we aan het eind van de avond het resultaat horen. Het zou geen verrassing zijn als de uitkomst een JA wordt, immers de populariteit van Erdogan’s AK Partij is nog altijd hoog genoeg om te winnen. Andy-Ar, een Turks peilingbureau die het vaker bij het goede eind heeft, publiceerde haar enquête gisteren waarin JA met 53,7% wint van NEE met 46,3%. Een reële peiling. Zou dit morgen de uitkomst zijn dan wordt dit de elfde (!) keer dat de AKP een verkiezing wint. Voor de zoveelste keer een grootse overwinning.
Usain Bolt
Ik zag toevallig een quote van Usain Bolt, die net zo goed van President Erdogan had kunnen zijn: “Als ik een tegenstander had die het me moeilijk maakt, brak ik meer records.” Alles lijkt een eitje te zijn voor de AKP. De vraag is dan ook in hoeverre de grootste oppositiepartij CHP zijn best gedaan heeft om de kiezer in te palmen en te overtuigen aan zijn kant te staan.
“Als ik een tegenstander had die het me moeilijk maakt, brak ik meer records.” Alles lijkt een eitje te zijn voor de AKP.
Tijdens de laatste verkiezingen heeft de partij van Kiliçdaroglu (de CHP) totaal geen winst geboekt. Wat was zijn strategie nadat de AKP wéér triomfeerde in 2015? Was er in wezen wel een vernieuwende strategie? Nee. Zijn gebrek aan motivatie om verkiezingen te winnen is te vergelijken met onze Emiel Roemer van de SP, die al drie verkiezingen ongeveer hetzelfde scoort, en al blij is dat hij overeind kan blijven. Rond blijven hangen in de kringen van de oppositiebank is voldoende inbreng, zo lijkt het.
Zolang de oppositie niet met grensverleggende ideeën komt, geen alternatief biedt voor de kiezer, zal de AKP de komende 10 jaar nog zegevieren in iedere verkiezing. De partij heeft nu eenmaal het voordeel dat zij volledig transparant is in de missie en visie voor het land. Het blindelings vertrouwen in de regering van ja-stemmers is in die zin wel begrijpelijk. Bovendien is het niet het einde van de wereld als de uitkomst morgen een JA wordt. Maar het was toch echt spannender geweest als Bolt sterkere tegenstanders had…
Tsja. Turkije slaat hier rechtsaf naar een volwassen dictatuur.
Kijk maar naar wat ze daar met de vrijheid van meningsuiting gedaan hebben, hoe ze (grootschalig) de mensenrechten schenden van niet Erdogan-supporters, hoe ze Wikipedia verbieden (zogenaamd laster).
Inderdaad kan ik hier geen begrip voor opbrengen. En geen respect ook. En al helemaal niet voor de Turken met dubbele paspoorten die vóór stemden. Die hadden beter moeten weten.
Zij gaan hun weg maar. Laten we alleen wel zorgen dat we handlangers van dat regime er hier niet inkomen en dat dit soort fratsen niet ook hier wortel schiet.