De levens van de profeten vormen een geweven tapijt aan ervaringen en ze krijgen elkaars woorden in de mond gelegd. De fasering in de profetenlevens is duidelijk. Van waarschuwen met compassie en wijsheid, maar ook met goddelijke vergelding en eindtijdbeschrijvingen, tot de Apocalyps die bij elk hoogmoedig, opstandig en gewaarschuwd volk plaatsvindt. Daarbij stelt de Koran dat er geen onderscheid gemaakt kan worden tussen de profeten: geloof in alle profeten is het ware geloof (2:285). Een aantal aspecten maakt Jezus tot het enige buitenbeentje.

De Koran vindt het nodig Jezus vrij te pleiten van alles wat er over hem wordt beweerd. Daartegenover staan kwaliteiten die geen enkele profeet krijgt toegedicht. Hij is in de Koran Messias, ‘Woord van God’ en ‘Geest van God’ (4:171).

Bovennatuurlijke geboorte

Voor de Koran is Jezus’ wederopstanding – universeel voor de mensheid – het belangrijkste en indringendste ‘goede nieuws’. Op tientallen plaatsen verkondigt de Koran het nieuwe leven na de dood. ‘Hij brengt het levende uit het dode voort en Hij brengt het dode uit het levende voort; en Hij geeft de aarde leven na haar dood, en net zo zult u tevoorschijn worden gebracht’ (30:19). Voor de Koran is ook zijn wonderbaarlijke geboorte van grotere betekenis dan zijn lijdensgeschiedenis. De Koran pleit Maria daarbij vrij van de buitenechtelijke betrekkingen waarvan haar tijdgenoten haar beschuldigden, en kent aan Jezus een bovennatuurlijke geboorte toe.

De Koran stelt hem aan ons voor in zowel zijn historische als zijn toekomstige en zijn huidige vredestaak. ‘Vrede is met mij op de dag dat ik werd geboren, op de dag dat ik sterf en op de dag dat ik weer tot leven word gewekt’ (19:33).

Van de Wet of van het hart?

In de Koran wordt Jezus vergeleken met Adam. God schiep hem uit stof. Vervolgens zei Hij: Word! en hij was (3:59). Ook Paulus noemt hem de nieuwe Adam (Romeinen 5:15; 1 Korintiërs 15:45; 2 Korintiërs 11: 3). Zeggen de evangeliën iets anders? Als moslim dien je je bescheiden op te stellen als je je in andermans heilige boek verdiept, maar in de vorm van dialoog die tegenwoordig nodig is dienen we ons onverdroten en onbekommerd op elkaars terrein te begeven. Nergens zegt Jezus: ‘Ik ben God.’ Hij is de zoon, helemaal in overgave levend tot God; overgave aan God is een van de mogelijke vertalingen van het woord islam. Hij is de gezondene van God (Marcus 12:6 en Lukas 13). Volgens het evangelie van Johannes hebben de Joden hem beschuldigd van godslasterlijke identificatie met God om hem als godslasteraar te kunnen veroordelen. In de evangeliën trotseert Jezus voortdurend ‘de wet’. Hij geneest zieken op de sabbat, slaat geldwisselaars en handelaars de tempel uit en minacht openlijk de Joodse geestelijken die hem daarover kapittelen, en die hij ‘addergebroed’ noemt. Zijn geloof in God ging boven alles. Om tot elkaar te komen dienen we wat minder absoluut te zijn in het mensbeeld dat we van Jezus huldigen. Zoals Inayat Khan zei: ‘De boodschapper is een sluier over de boodschap en de boodschap is een sluier over God.’

We zien dan ook dat de Jezus van de Koran en de latere islamitische vroomheid – net als de Christus van het christelijk geloof en de christelijke hoop – veel meer is dan een louter menselijk wezen of eenvoudigweg een boodschapper die een boek brengt. Vaak spreekt de Christus van het evangelie door de eenvoudige menselijke Jezus van de islamitische vroomheid heen. Inderdaad: de vrije geesten van de islamitische mystiek hebben in de mens Jezus niet alleen het voorbeeld van vroomheid, liefde en wereldverzaking gevonden dat zij trachten na te volgen. Zij vonden ook de Christus die de tot vervulling gekomen menselijkheid belichaamt, een menselijkheid die door het licht van God wordt verlicht. Deze weerschijn van het goddelijk licht in het hart en in de ziel van de mens wordt in de taal van de islamitische mystiek tadjalli genoemd: de manifestatie van goddelijke schoonheid en majesteit in en door mensen. In dit begrip van de goddelijke manifestatie komen christelijke en islamitische Jezusbeelden op veel punten samen.

Bovenstaande tekst werd eerder geplaatst in Kerk & Israël Onderweg. Klik hier om het laatste nummer van dit blad te downloaden. Voor meer informatie over Abdulwahid van Bommel: klik hier.

Abdulwahid van Bommel

Schrijver / Vertaler

Abdulwahid van Bommel is schrijver en vertaler. Zijn nieuwste boek is Koranuitleg voor kinderen.
Profiel-pagina
Al 8 reacties — praat mee.