Een paar jaar later ontmoette ik de hotelbaas opnieuw, nu in de foyer van het theater. Ik had net opgetreden en hij vertelde met een grote grijns dat hij een wel heel bijzonder cadeau voor me had: de oude schrijftafel van de grote Nescio. De beroemde Amsterdamse schrijver was zijn overgrootvader. Hij had thuis geen ruimte meer voor de tafel en nu mocht ik hem hebben.
‘Opdat je er maar mooie verhalen op gaat schrijven’, zei hij.
Ik stond perplex, dit was het mooiste geschenk dat ik ooit had gehad. Inmiddels staat de tafel alweer anderhalf jaar in mijn werkkamer. Nescio betekent: ‘Ik weet (het) niet’. De schrijftafel staat voor mij symbool voor iets dat ik dit jaar heel erg ben gaan koesteren: de luwte. We leven in een tijd waarin het voortdurend hard tegen hard lijkt, waarin je fel stelling moet innemen. Ik heb daarin nog al eens het gevoel gekregen dat ik naïef was door te geloven in zachte waarden als verbroedering, hoop, verzoening. Het gevaar lonkt dan dat je je gedwongen voelt om het spel mee te spelen, je naar de ongeschreven wetten van de tijd te voegen: luider te spreken, harder te worden, je te wapenen. Maar juist door die impulsen te bedwingen, de luwte op te zoeken, de twijfel toe te laten, mijn angsten te accepteren, mezelf te ontwapenen, ben ik aan die schrijftafel, die zachte waarden weer meer gaan waarderen. Na een paar stormachtige jaren, konden de gedachten hier juist rijpen. Zonder druk of haast was er ruimte voor bezinning. En ik kwam ook tot het inzicht dat zachte waarden inderdaad ook wel eens de neiging hebben om hol en vaag te klinken. Maar ook tot de conclusie dat je die waarden dus zelf invulling moet geven en krachtig moet uitdragen om ze betekenis te geven. Een stap terug doen, leverde in mijn geval zoveel meer op dan een vlucht naar voren.
Daarom wens ik iedereen die dit leest niet alleen een fijne kerst met dierbaren en een liefdevol 2016, maar ook: de luwte, The Sound of Silence, het af en toe niet hoeven weten. Want het niet hoeven weten is goud, het zorgt ervoor dat je tegenstrijdigheden meer omarmt, in jezelf, ten opzichte van de ander. Dat zorgt voor een grotere wil tot verzoening, verzoening die we meer dan ooit nodig hebben als antwoord op blinde haat en bangmakerij. Want in een tijd waarin hardheid te vaak de boventoon voert, is zachtmoedigheid misschien wel de belangrijkste provocatie. Ik schrijf ‘misschien’, omdat ik het achter die schrijftafel van Nescio natuurlijk niet al te stellig kan beweren, maar ik geloof er wel in.
Johan Fretz presenteert samen met Colet van der Ven het televisieprogramma ‘De Nieuwe Wereld’. Vanavond om 22.45 uur presenteert hij de IKON-kerstspecial ‘Uit het hart’ met Colet van der Ven. Bovenstaande tekst schreef hij speciaal voor Nieuwwij.nl.
