Dit klinkt als het begin van een goede grap, maar niets is minder waar. Die vrouw ben ik en de imam in kwestie is diegene die mij het meest heeft geraakt tijdens mijn verblijf in Washington DC. Ik ben hier voor een aantal conferenties, waaronder de President’s Interfaith & Community Service Campus Challenge. Nieuwwij-directeur Manuela Kalsky en ik mochten lezingen geven over de rol van de media betreffende religie, cultuur en diversiteit, de verhouding tussen de seculiere en gelovige stromingen in de samenleving binnen hoger onderwijs en ook over best practices vanuit de gehele wereld betreffende curriculum en praktijkvoorbeelden van interfaith en interculturele programma’s.
Op dergelijke conferenties ontmoet je in de regel een keur aan interessante personen. Hier waren religieuze leiders, vertegenwoordigers van NGO’s, professionals uit het hoger onderwijs en studenten uit 30 verschillende landen, die allemaal één ding gemeen hadden: dat ze iets willen betekenen in de wereld en op hun manier bruggen willen bouwen.
Hoe de Palestijnse imam zijn verdriet tot kracht omvormde
De Palestijnse imam Yahya Hendi, met wie ik uiteindelijk bevriend raakte, vertelde zijn verhaal op het grote podium. Als kind had hij erg geleden onder de oorlogen met Israël. Hij had er zelfs een litteken bij zijn bovenlip aan overgehouden. Hij begreep maar niet waarom het allemaal zover moest komen, opgroeiend in een klein dorp in de buurt van Nablus. Het litteken was een dramatische herinnering aan geweld van Israëlische soldaten toen hij nog maar 7 jaar oud was. Hij begreep niet was hij misdaan had en het brak niet alleen zijn lip, maar ook zijn hart. Later is hij gaan studeren in Jordanië en via zijn eerste huwelijk en liefde in de Verenigde Staten beland. Aldaar kwam hij via vele omwegen terecht op Georgetown University als de allereerste Muslim Chaplain (geestelijk verzorger voor moslims) in de Amerikaanse geschiedenis die deze functie uit mocht oefenen op een Amerikaanse, van oorsprong katholieke universiteit.
Hij raakte zeer hecht bevriend met een hem nu zeer dierbare rabbijn en zijn beeld van wat Joden waren, veranderde drastisch. Zijn interesse groeide daarmee ook en hij bestudeerde de Hebreeuwse taal en Joodse cultuur. Maar daar liet hij het niet bij. Samen met zijn bevriende geestelijk verzorgers van de universiteit startte hij een initiatief voor vrede. Met een busje trokken ze door Amerika met de imam, rabbijn, priester en vertegenwoordigers van hindoes, boeddhisten etc. om te laten zien dat zij in liefde en harmonie met elkaar samenwerkten. Dat deden ze in de Starbucks, Mc Donalds, op universiteiten, scholen en eigenlijk overal waar zich jonge mensen bevonden. De rabbijn en hij hadden helemaal de smaak te pakken en spraken ook in elkaars gebedshuizen. Over empathie, liefde, menselijke waardigheid en de lessen die ze juist konden trekken uit elkaars verschillende tradities, zonder die verschillen onder tafel te schuiven.
De imam omhelsde me zo stevig, dat ik even naar adem moest happen
Imam Hendi vertelde dat wanneer hij terugkeert naar zijn Palestijnse familie, zij hem vragen: “Hoe kun jij uitgerekend dit werk doen? Kijk eens naar jouw litteken, naar wat Joden jou aan hebben gedaan!” Zijn antwoord is dan: “Dat litteken is een litteken op mijn ziel en precies de reden waarom ik dit werk doe. Ik heb mijn bitterheid getransformeerd tot iets positiefs en dat geeft me kracht en vertrouwen in de toekomst. Voor mij en voor mijn Joodse vrienden, maar vooral voor onze kinderen.”
Ik zat naar hem te luisteren met een gebroken hart en tranen in mijn ogen. Wat een held! Na de lezing ging ik naar hem toe. “Lieve imam Hendi, u hebt mij zeer geraakt en het spijt mij heel erg dat mensen van mijn volk u pijn hebben gedaan. Hij reageerde: “Maar meisje, daar kun jij toch niets aan doen?” Dat wist ik ook wel, maar toch deed het me verdriet. Ik gaf hem een Zohar Pinchas met Arabische inleiding. De Zohar is een kabbalistisch werk en dit specifieke volume staat voor bescherming en genezing. Hij was erg ontroerd. Hij had de 26-delige Hebreeuws-Engelse versie, maar een inleiding in zijn moedertaal Arabisch had hij nog nooit gezien. Hij stopte het in zijn borstzak met de woorden dat hij het op zijn hart zou dragen en knuffelde me zo stevig, dat ik even naar adem moest happen.
Om een realist te zijn, moet je immers in wonderen geloven
Er zouden nog 3 conferenties volgen en overal kwam ik imam Yahya Hendi tegen. Bij het interreligieuze gebed, bij de conferentie over religie en diplomatie. Tot hij op me af kwam lopen en zei: “Dit is geen toeval, wij gaan koffie drinken! Wanneer heb je tijd?” Koffie werd uitgebreid tot ontbijt en zo kwam het dat we op een regenachtige donderdagmorgen een typisch Amerikaanse Diner inliepen en een uitgebreid ontbijt bestelden. Uiteraard zonder spek, wat nog knap lastig was, want dat zit bijna overal in. Uren spraken we over ons levensverhaal, de weg die we bewandeld hadden alvorens we samen op die plek belandden. Het ging over onze familie, onze geliefden en onze dromen voor de toekomst.
Imam Hendi had een geniaal plan voor een sociale actie. In zijn dromen zag hij 100.000 Palestijnen vreedzaam naar een groot checkpoint lopen in een enorme stoet en vanuit Israëlische zijde ook 100.000 mensen. Die zouden dan samen komen in een vreedzaam protest om te laten zien dat ze er genoeg van hadden en vervolgens door elkaars straten lopen, samen, geweldloos. Ik droomde met hem mee. In gedachten liep ik daartussen. Hoewel ik helemaal niet Israëlisch ben. Ik weet wel wat het conflict voor impact heeft daar en op de gehele wereld, ook op mijn eigen kleine Amsterdamse wereldje… en dat van mijn kinderen. Misschien zou hun generatie daar wel lopen. Om een realist te zijn, moet je immers in wonderen geloven.
Het vredesinitiatief dat hij in de Verenigde Staten had opgezet, zou hij graag uitbreiden. We waren al plannen aan het smeden voor Europa en in eerste instantie Nederland. Ik zal alles doen wat in mijn vermogen ligt om deze man, deze held, naar Nederland te halen. Hij weet mensen in hun hart te raken, is één brok goedheid. Hij heeft zoveel kennis en compassie. De volgende dag wenste ik hem Jumuah Mubarak (gezegende vrijdag) en hij mij Shabbat Shalom. Onze toekomst zou niet in de handen moeten liggen van politici aan beide zijden met verkeerde motieven, die vijandsbeelden van ‘de ander’ cultiveren. Het zou in handen moeten liggen van dappere mensen zoals imam Yahyah Hendi, die de persoonlijke ontmoeting niet uit de weg gaan. Ook niet, juist niet, wanneer het logisch lijkt om je gezicht voorgoed af te wenden van de ander, omdat deze jou verdriet heeft gedaan.
Imam Hendi keek mij aan met zijn lieve gezicht. Ik weet dat iedere knuffel, ieder gebaar van genegenheid, zijn litteken een beetje verzacht. En ik hoop dat ik daar iets aan bij heb mogen dragen.
De wereld is gelukkig vol met zulke lieve mensen!