Oerfeest

In de vroege kerk werd kerst niet gevierd. De geboorte van Christus is geen specifiek christelijk ‘heilsfeit’. Het vieren daarvan is pas veel later ingesteld, om godsdienst-politieke redenen, en gekoppeld aan de bestaande midwintervieringen van de westerse Europese volken. Zoals velen met een kerkelijke achtergrond ben ook ik opgevoed met de boodschap dat deze als ‘heidens’ gekwalificeerde oorsprong zo snel mogelijk diende te worden vergeten om ons volledig te kunnen richten op de christelijke transformatie daarvan. Sterker nog, ik ben daar niet alleen mee opgevoed, ik heb het als beginnend onderwijzer ook zelf mijn leerlingen op het hart gebonden: kerstboom en kaarsjes zijn mooi, maar je begrijpt natuurlijk wel dat het daar niet om gaat…

Inmiddels heb ik het oerfeest van de winterzonnewende op waarde leren schatten en pleit ik voor een nieuwe bewustwording daarvan. En een herwaardering van de kerstevangeliën.

Kosmisch bewustzijn

Wij zijn zodanig verstedelijkt dat we nauwelijks nog besef hebben van het mysterie van de kosmos. Juist ook met het oog op de ernstige ecologische problemen, met name de klimaatverandering, is een kosmisch bewustzijn onontbeerlijk. Huiver voor het ontzagwekkende universum is een gezonde en heilzame gemoedsgesteldheid. Het creëert een reële en relativerende houding in de benadering van de wereldproblemen.

Niet voor niets zien we de intense beleving van de terugkeer van het licht uitgedrukt in mythen, sprookjes, poëzie en rituelen. Binnen het christendom is dat lang afgevoerd als ‘heidens’, maar nu de aarde zo bedreigd wordt zou je toch wensen dat dit besef sterker aanwezig was geweest. Hadden we als kerken maar meer geluisterd naar Franciscus van Assisi. En trouwens ook naar Calvijn, die de natuur ‘het theater van Gods glorie’ noemde.

De beleving van het licht is universeel menselijk, of je nu op het noordelijk of zuidelijk halfrond woont of binnen de keerkringen. De viering van het licht schept verbinding. Welke overtuiging we ook aanhangen, we ervaren dat dit het is waar we allen uit voortkomen: geboren uit sterrenstof.

Laten we de winterzonnewende opnieuw gaan vieren – zonder er een christelijke draai aan te geven.

Politiek protest

En die prachtige geboorteverhalen van Mattheüs en Lukas dan?

Beide zijn verhalen over kleine mensen die in het politieke geweld onder de radar blijven maar er wel het slachtoffer van zijn. Geen wereldnieuws. Wat is gewoner dan een opgejaagde zwangere vrouw? Beide zijn verhalen over een vluchtelingenkind, grimmig en verbijsterend actueel in het schuiven met mensen als pionnen. Volksverhuizingen van mensen op drift.

Maar de profetisch politieke kracht ervan wordt steeds dieper ondergesneeuwd door de obligate, commercieel opgeblazen genoeglijkheid van het jaargetijde. En door – niet te vergeten – de vele tenenkrommende kerstdeuntjes.

Laten we de verhalen nu inzetten in ons verzet tegen de idiote bureaucratisering in het vluchtelingenbeleid. Een beleid dat verkrampt lijkt door angst en bol staat van wantrouwen.

Ik kan het niet overzien en ik begrijp de enorme druk. Ik begrijp ook dat wij als klein landje niet alles kunnen oplossen waar er zoveel rotregimes op de wereld zijn. Maar ik signaleer dat er iets grondig mis moet zijn wanneer mensen die in een andere tijd Nederland binnen kwamen, inmiddels jaren hier wonen, zelfs een verblijfsvergunning hadden, vol goede wil zijn om te integreren, worden terug verwezen naar landen waar Herodes nog wel degelijk heerst. Dat er iets grondig mis moet zijn als kinderen die nota bene hier geboren zijn in dat besluit worden meegenomen.

Dit lijkt op een parallel universum van schimmige regels en willekeur.

Laten we deze verhalen over ontheemding het hele jaar door lezen, juist omdat ze zo menselijk goddelijk ontroerend zijn.

Het hele jaar door – behalve met kerst, dat huiselijke feest rond het vuur.

U kunt gratis verder lezen

Klik deze melding weg via het kruisje. Maar goede artikelen schrijven kost geld. Steun daarom onze schrijvers en word al vanaf € 5 per maand Vriend/in van Nieuw Wij.

Ik lees eerst het artikel verder.
WIM JANSEN DSC00988 uitsnede

Wim Jansen

Theoloog, schrijver en dichter

Tot zijn emeritaat in 2015 was Wim Jansen (1950) predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg. En hij …
Profiel-pagina
Al 25 reacties — praat mee.