Klimaatactie tegen privéjets… dat smaakt naar meer!

Op zaterdag 5 november drongen honderden actievoerders van Extinction Rebellion en Greenpeace het landingsplatform voor privéjets op Schiphol binnen en verhinderden deze jets om op te stijgen. Activisten gingen voor de jets zitten, anderen fietsten rondjes. Er werd muziek gemaakt en rond gemarcheerd en het geheel was een vrolijke boel. De marechaussee was volkomen verrast en kwam pas na uren in beweging. Activisten werden gearresteerd, afgevoerd en kregen een proces-verbaal.

In tegenstelling tot de actie ‘schilderijen besmeuren’ is nu de relatie actie-object en actiedoel wél duidelijk. Als ergens het vluchtverkeer moet en kan verminderen dan zijn het wel deze privéjets. Geheel volgens het proces wat ik in mijn vorige column beschreef, was er direct kwaadheid, deze keer van De Telegraaf en de burgemeester van de Haarlemmermeer. De meer gematigde publieksvriendelijke acties die als regel na een opwekkende radicale actie volgen, waren dezelfde dag op loopafstand op datzelfde Schiphol aanwezig. Honderden actievoerders van Grootouders voor het klimaat maakten met spandoeken reizigers duidelijk dat vluchten niet meer kon: “minder vlucht en meer spoor”. Piloten op weg naar hun werk toonden zich geïrriteerd, maar de overgrote meerderheid van het publiek bekeek het spektakel geïnteresseerd en niet per se negatief.

Ook het commentaar in de dagbladen, afgezien dan van De Telegraaf, was niet onwelwillend. Minister Jetten stelde in het tv-programma Buitenhof dat hij de woede van de activisten begreep. De grote vervuilende sectoren, de industrie en de luchtvaart, hebben de afgelopen jaren simpelweg te weinig gedaan, zei de minister. Als lid van de regerende coalitie voegde hij er wel aan toe dat aan spullen van anderen zitten wel een spanningsveld kan scheppen.

De actie viel in vruchtbare aarde. Enkele dagen na de demonstratie werd in de gemeenteraad van Amsterdam (groot aandeelhouder van Schiphol!) door twee grote fracties een motie ingediend die het landen van privévliegtuigen op Schiphol verbiedt. Er verscheen een rapport van Oxfam Novib waarin te lezen staat dat de 27 rijkste mensen net zoveel CO2 uitstoten als de hele bevolking van Frankrijk. En het Tropenmuseum in Amsterdam opende een expositie over de schadelijkheid van plastic en organiseerde workshops met als titel ‘Mensen op zoek naar hun innerlijke activist’. De publieke opinie verschuift.

Overal breekt nu het inzicht door dat persoonlijk duurzaam leven – minder autorijden, minder douchen, minder stoken – wel zinvol is, maar volstrekt onvoldoende om wereldwijd een gezond klimaat te bereiken. Het meest zinvol van al die persoonlijke bezuinigingsacties is dat het meehelpt een politiek draagvlak te creëren waarop grote publieksacties kunnen steunen om vervolgens met succes bij nationale en internationale overheden wetten en maatregelen te eisen die echt een einde maken aan de verwoestende uitwerking van de almaar oplopende CO2-uitstoot.

De milieucommissie van de Verenigde Naties voorspelt nu bij ongewijzigd beleid een opwarming van 2,2 tot 2,6 graden Celsius. Ze voegen daaraan toe dat deze verhoging zal leiden tot overstromingen en droogte met name in arme landen en het gevolg daarvan miljoenen hongerdoden. Er is geen enkele politicus op de klimaattop in Egypte die dat ontkent. Wel voegen ze er bezorgde woorden aan toe. Maar al die mooie woorden leiden nauwelijks tot effectieve daden. Als er niets of te weinig gebeurt, dan stevenen we binnen vijftien jaar af op een catastrofe met miljoenen klimaatdoden. Er zullen nog heel wat acties, radicaal en minder radicaal, moeten volgen om deze catastrofe te voorkomen.