Knielen voor het wonder met het oog op de toekomst

Laatst belde diezelfde Bente me op met de vraag hoe het wasmiddel zonder microplastics heet dat ik gebruik. Mijn reactie “maar dat is heel duur …” zette me aan het denken. Maakte ik haar oprechte inzet voor het milieu nu echt ondergeschikt aan een economisch principe? Ineens zag ik in dat ik mijn moraliteit moet herijken, mijn verhouding tot alles wat me omringt verder moet verdiepen!

Vroeger werd er wel gesproken over de oorzakelijke wereld [2]. Zonder precies te weten wat daarmee bedoeld werd, begreep ik toen dat we niet aan symptoombestrijding alleen kunnen doen maar moeten zoeken naar de oorzaak. Nu, als het gaat om onze aarde, komen die woorden weer boven. Hoe zijn we in de huidige klimaatcrisis terechtgekomen? Want ondertussen is klimaatverandering niet langer een verontrustende mogelijkheid maar een angstwekkende realiteit. De effecten ervan zien we dagelijks en ervaren we aan den lijve. We oogsten wat we nooit besloten te zaaien, toch?

In onze westerse samenleving is veel gericht op de ontplooiing van het individu en maken we onderscheid tussen mens en de natuur. We zoeken de natuur op in onze vrije tijd, bedwingen bergen, zien de haast sprookjesachtige natuurfilms waarin David Attenborough ons uitlegt wat we zien en vonden de wolf exotisch. Maar nu hij te dichtbij komt moet-ie weg en ruimen we leghennen bij vogelgriep. Zolang we deze kloof in stand houden, doorzien we niet wat er echt gaande is. Om deel van de oplossing te zijn moeten we onszelf ontdekken en ontwikkelen in verbinding met het grotere geheel. In die zin is de klimaatcrisis een religieuze crisis, niet als een crisis van ongelovigen, maar van het menscentrale denken. Kan religie, in de betekenis van opnieuw verbinden met het heilige, een inspiratiebron zijn om ons opnieuw te verbinden met alles en allen om ons heen?

Ik denk stellig van wel. Verwondering, eerbied en verbondenheid zijn de basis voor een nieuwe ethiek. Wanneer ik zeg en geloof dat ik deel ben van een ondeelbaar geheel kan de natuur geen accessoire of de achtergrond voor mijn leven meer zijn, noch de grondstof voor alles wat wij maken. Dan is het niet houdbaar om te denken en te leven alsof de wereld er voor de mens is en dat zinvolheid van dingen alleen beschreven kan worden door de vraag naar het nut te beantwoorden.

En trouwens, ik weet wel beter: ik word geraakt door schoonheid, verrast door het ongedachte, sprakeloos bij het ontzagwekkende, mild als ik de liefde toelaat. Geen vakantiefoto, hoe perfect het plaatje ook is, geeft weer wat ik op dat moment rook, wat ik voelde of wat ik ervoer. Misschien moet ik stoppen met het te willen vastleggen en eigenen, maar me inzetten om meer te ervaren. Stil worden, knielen voor het wonder en dan opstaan. In die verbinding vervolgens mijn leven gaan vormgeven en betekenis ervaren. God zien en eren in alles en in allen.

Dit diepe besef geeft perspectief en de kracht om deze nieuwe ethiek in praktijk te brengen. Wij zijn hoeders van de toekomst en iedere keuze, van wat we eten, welk wasmiddel we gebruiken, tot de kleding die we kopen en de politieke partij waar we op stemmen, is een manier om toekomst te behouden. Niets is zinloos als we nu alles op alles zetten en ook onze verbeeldingskracht gebruiken om de toekomst vorm te geven en het wonder te bewaren.