De Palestijns-christelijke familie Nassar runt Tent of Nations, een educatieve boerderij en tevens vredesproject op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. De familie heeft vrienden en sympathisanten over de hele wereld. Begin april waren de Nassars nog in Utrecht om te vertellen over hun hachelijke situatie onder bezetting en te midden van oprukkende kolonisten.
Kolonisten legden met steun van de Israëlische overheid vorige maand zonder eerlijke procedure een asfaltweg aan die dwars over hun land loopt. Over deze weg mogen alleen kolonisten en Israëli’s met hun auto’s rijden. Het illustreert de volkomen rechteloosheid. Wat zijn de eigendomspapieren uit 1916 van de familie Nassar nog waard? Hoe kun je ooit vrede bereiken op basis van dit onrecht?
In Nederland koesteren we vaak warme gevoelens voor het joodse volk en de staat Israël die door veel Joden na de eeuwenlange Jodenvervolging in Europa als veilige haven werd en wordt ervaren. Misschien speelt ook schuldgevoel een rol. Vanuit onze eigen Europese geschiedenis is dat goed te verklaren. Tegelijk kunnen we vandaag niet langer om mensenrechten heen. Denk aan de familie Nassar en andere Palestijnen. Hoe kunnen we ons, al met al, comfortabel voelen? Alles opgeteld en afgewogen koestert Nederland voor Israëli’s en Palestijnen daarom vooral vrede.
In februari 2022 viel Rusland Oekraïne aan. Poetin probeerde Oekraïne te koloniseren en doet dat nog steeds in de oostelijke provincies. Hij had en heeft geen enkel respect voor de soevereiniteit van het land. De oorlog duurt voort. Er is sprake van fundamenteel onrecht. Hier koesteren we vooral gerechtigheid.
Gerechtigheid en vrede
Samengevat: voor Israël-Palestina willen veel Nederlanders vooral vrede, en voor Oekraïne vooral gerechtigheid. Of moet mainstream Nederland zich toch iets meer durven laten verwarren en ontregelen? Dat betekent dat we ten aanzien van Israël-Palestina meer oog zullen moeten krijgen voor gerechtigheid, mensenrechten en volkerenrecht. En tegenover het onrecht door Rusland jegens Oekraïne mogen we het concept ‘vrede’ niet uit het oog verliezen.
Het Westen voert de wapenproductie enorm op en allerlei financiële en geopolitieke belangen spelen een rol. Maar hoe kunnen we, zoals de familie Nassar die voortdurend in het nauw zit, ook als West-Europeanen weigeren om een vijand te zijn? Hoe kunnen we zoeken naar vrede, zonder ons rechtvaardigheidsgevoel te verliezen, en zonder tandeloos te zijn jegens imperialisme? Gaan staten en staatsgrenzen altijd boven mensenlevens? Is meebewegen altijd hetzelfde als buigen of barsten? En hoe kan voor Palestijnen en Oekraïners toch nog iets van gerechtigheid worden bereikt in een overstijgend belang waarin ook de andere betrokken volken vrede en ruimte ervaren?
Je kunt je hoofd erover breken en het idee krijgen dat alleen de hemel nog raad weet.
Dag Hammarskjöld
Ik moet denken aan Dag Hammarskjöld (1905-1961) als secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij werkte onvermoeibaar aan gerechtigheid en vrede. Na zijn dood bleek door het verschijnen van zijn dagboeknotities Merkstenen, hoe spiritueel hij was, en dat ook de psalmen hem hadden geïnspireerd.
Over de psalmen gesproken… onlangs hoorde ik psalm 85. De woorden van deze psalm inspireren mij en dagen me uit als ik het nieuws volg. Het gaat me om de hele psalm, en vooral de beeldspraak van vers 11 laat me niet los:
Trouw en waarheid omhelzen elkaar, recht en vrede begroeten elkaar met een kus.
Psalm 85:11
Durven Nederlanders met nieuwe ogen naar de werkelijkheid te kijken? En kan ook deze psalm politici, bestuurders en onszelf inspireren om standvastig te bouwen aan gerechtigheid en vrede?
Gerechtigheid en recht zijn voorwaarden voor vrede. Om dat te bereiken moeten wij onze westerse belangen niet langer voorop stellen en ons daarbij pantseren met steeds meer en beter wapentuig. Dialogen zijn nodig, en ontwapenende maatregelen zoals bijvoorbeeld de internationale BDS-beweging die hanteert (Boycots, Desinvesteringen en Sancties).
Behalve kijken met nieuwe ogen en met inspiratie van psalmen moeten politici, bestuurders en ieder van ons de wijsheid ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt doe dat ook een ander niet’ ter harte nemen. En daar vanuit handelen.
Helemaal mee eens, Lamkje. Het gaat me in dit stuk nu vooral om het verleggen van discoursen en het over de streep trekken van mensen die te sterk in een dominant discours zitten.
Heel mooi verwoord wat ook ik al tijdenlang denk. En ik denk dat het zou moeten kunnen. Zelf hang ik geen geloofsrichting aan, maar volgens mij is dat ook niet nodig om deze gedachtengang te hebben, of te omarmen.