Als kunstliefhebber, verzamelaar, spreker, rondleider, schrijver en begunstiger gebruik ik bewust het woord “prachtig” omdat de gemaakte beelden in alle opzichten kunstzinnig goed zijn – zowel qua compositie, lichtinval, kleurtonen, vernieuwing en dramatiek. Maar de gekozen beelden zijn natuurlijk intens verdrietig.
De vier gelauwerde kunstenaars wonen op dit moment in Vlaardingen (Nederland), Gaza (Palestina), Doha (Qatar) en Beiroet (Libanon) en hebben in Nederland de volgende prijzen gewonnen:
1. Sakir Khader – Zilveren Camera 2024 – Museum Hilversum – 15 februari 2024
2. Mohammed Salem – World Press Photo 2024 – Nieuwe Kerk A’dam – 18 april 2024
3. Samar Abu Elouf – World Press Photo 2025 – Nieuwe Kerk A’dam -17 april 2025
4. Myriam Boulos – Foam Paul Huf Award 2025 – FOAM Fotografiemuseum A’dam – 12 juni 2025
De Palestijns-Nederlandse fotograaf Sakir Khader werd later geëerd met een tentoonstelling in het FOAM-museum over foto’s die de pijn laten zien van zeven moeders op de Westbank die hun zonen hebben verloren door het geweld van Israël. De Libanese documentair kunstfotograaf Myriam Boulos krijgt in hetzelfde Amsterdamse museum een solotentoonstelling in 2026. Myriam is met name bekend om haar sociale en politieke documentaires over het leven in Beiroet, maar fotografeert tegenwoordig ook het leed van de Libanezen veroorzaakt door Israëlische aanvallen.
De foto van de genoemde fotograaf Mohammed Salem van een vrouw die het lichaam van haar vijfjarige nichtje vasthoudt die was omgekomen bij een Israëlische raketaanval, ging viraal als Pietà in Real Life. Een foto van freelancejournalist Samar Abu Elouf van de negenjarige Mahmoud Ajjour, slachtoffer van een explosie tijdens een Israëlische aanval in maart 2024 in Gaza-Stad, werd wereldwijd geprezen omdat het beeld zowel de gewelddadige als psychologische trauma’s bij kinderen in conflictgebieden bevat.
Als kunstliefhebber die in Beiroet heeft gewoond, de geschiedenis van de regio relatief goed kent, regelmatig in Israël was voor werk en vertier, en de ultra-nationalistische koers van Bibi Netanyahu al jaren op de voet volgt, weet ik als geen ander hoe het voelt om je uit te durven spreken tegen Israëls oorlogsmisdaden om vervolgens te worden weggezet als antisemiet, Jodenhater of Hamas-lover en dat zelfs binnen de kunstwereld (lees mijn ervaring in Vrij Nederland). Juist daarom wil ik mijn diepe waardering uitspreken voor de juryleden van de vier prijzen voor hun moed en objectiviteit. Het zou me eigenlijk niets verbazen als ook zij te maken hebben gekregen met intimidaties of zelfs online doodsbedreigingen.
Er is een dieper probleem: solidariteit met deze gevestigde Palestijnse en Libanese kunstmakers is in veel westerse contexten niet vanzelfsprekend, maar controversieel. De ruimte om het onrecht te benoemen staat voortdurend onder druk. En zelfs in de kunstwereld, waar de vrijheid van expressie hoog in het vaandel staat, is de vrijheid ongelijk verdeeld. De erkenning van deze kunst lijkt in het geval van Israël niet te leiden tot concrete politieke verandering. Diep triest, omdat kunst voor velen de hoogste vorm van hoop vertegenwoordigt. Maar zolang onze radicaal-rechtse regering Israël onvoorwaardelijk blijft steunen, is het aan ons om ons te blijven uitspreken en ervoor te zorgen dat de getroffen burgers in het Midden-Oosten een gezicht krijgen, zoals Zakir, Mohammed, Samar en Myriam dat met zoveel moed hebben gedaan.
