Laat de deuren van kerk, moskee en synagoge dicht!

Of wij dat met ons allen willen of niet, wat mij betreft moeten de geloofsgemeenschappen, Christelijk, Islamitisch en Joods, op dit moment hier helemaal niet aan toegeven. En wel om geloofsmatige redenen zouden de deuren vooralsnog gesloten moeten blijven.

De samenleving worstelt al tientallen jaren met het begrip ‘leven’. Daarbij gaat het niet alleen over het omgaan met het ‘leven’ in de gezondheidszorg of de alsmaar voortdurende discussie over het al dan niet verder aanpassen van de bestaande regelgeving rond levensbeëindiging en abortus. Die worsteling gaat ook over de kwaliteit van ‘leven’ die wij elkaar gunnen. Over de relatie tussen de milieuproblematiek en het leven voor de komende generaties. En nog over heel veel meer zaken.
Die worsteling wordt niet alleen door burgers onderling gevoerd. Maatschappelijke en wetenschappelijke organisaties leveren ook hun aandeel. En dan is er daarnaast de rol van de politiek en de overheid. Op allerlei manieren wordt in het omgaan met de dilemma’s het begrip ‘leven’ steeds weer opnieuw aangepast of geherdefinieerd.

Binnen het religieuze spectrum is voor velen die worsteling vaak extra zwaar. Voor hen geldt dat leven datgene is dat door het G’ddelijk gezag aan de mens is geschonken. Het is van Hem. En dat houdt in dat de mens hierin geen aanpassingen of mutaties aan kan brengen. Alleen, dit deel van religieus Nederland krijgt ter bevestiging van haar standpunten de politieke en wetgevende handen in ons democratisch stelsel niet (langer) op elkaar.

Het Jodendom kent de plicht van eeuwige grafrust. Alleen in heel uitzonderlijke omstandigheden wordt daar van afgeweken, zoals bij deze aanleg van een brug. De overheid onteigent de grond en dan is er geen andere keuze dan de graven te ruimen.

Maar de resten moeten dan wel herbegraven worden. Dit is op enkele plaatsen in ons land gebeurd, zoals in de jaren vijftig van de vorige eeuw vanwege een onteigening bij de aanleg van een brug over het IJ in Amsterdam. En in Groot Brittannië, bij de constructie van een groot winkelcomplex. Tijdens de graafwerkzaamheden werden daar eeuwenoude Joodse graven ontdekt. Op last van de toenmalige Britse Opperrabbijn Lord Immanuel Jacobovits werd de bouw stilgelegd totdat de resten een voor een waren overgebracht naar een andere begraafplaats.

Op de vraag hoe het toch komt dat het Jodendom zo zorgvuldig om gaat met haar doden sprak de opperrabbijn de wijze woorden ‘Aan de manier waarop een gemeenschap omgaat met haar doden is te zien hoeveel waarde men hecht aan het leven’. Het menselijk lichaam is gegeven als omhulsel voor de levende ziel. Heeft dat leven het lichaam verlaten dan wordt dat omhulsel op een respectvolle manier ter aarde besteld als eerbetoon aan de taak die zij voor de levende mens heeft verricht. Een eerbetoon dat eeuwig duurt omdat het eeuwigdurend respect voor het leven daarom vraagt.

Nog maar nauwelijks waren de eerdere strengere maatregelen in de strijd tegen het verwoestende Covid-19 wat verlicht of er ontstond een golfbeweging in de samenleving die al die noodzakelijke bescherming van zich afschudde. Bomvolle treinen in de richting van de stranden, drukke winkeldagen, lange rijen voor de bouwmarkten en volle gazons in de parken. Alsof er helemaal niets meer aan de hand is.

De zorg die er de eerste weken heerste over ons leven en voor onze gezondheid, bleek voor velen verdwenen. De minister-president had toestemming om weer heel veel te doen. En van dat mogen doen wordt meteen op grote schaal gebruik gemaakt, alsof het gevaar voor de gezondheid en de aantasting van het leven verdwenen is. Maar iedereen weet dat dat helemaal niet het geval is. Het gevaar is er. Dagelijks zijn er nog veel besmettingen, ziekenhuisopnamen en overlijden er slachtoffers. En toch doen we alsof dat niet zo is.

Grote delen van de wereldwijde samenleving zijn vertrouwd met het funeste idee dat wat ooit het hoogste ideaal voor de mensheid was, het in stand houden van het eigen leven en het leven van de naasten, niet meer zo een hoog ideaal hoeft te zijn. En als gevolg daarvan koesteren we onze gezondheid die daarvoor nodig is ook niet meer optimaal. Voor het genot van een dagje strand of een bezoek aan het winkelcentrum is die massa bereid risico’s ten nemen waarvan de corona al lang heeft laten zien wat de gevolgen daar, G’d verhoede, van kunnen zijn.

Dit gedrag is begrijpelijk. In een huidige samenleving die het leven beoordeelt op ‘voltooid’ of ‘onvoltooid’, die het beginnend leven beoordeelt op ‘wenselijk’ of ‘ongewenst’, is de onaantastbaarheid voor het leven door velen al lang opgeofferd. En daarom ligt die bomvolle trein midden in deze crisis meer dan voor de hand. Het concept dat het leven door de Eeuwige aan ons is gegeven wordt door die grote samenleving niet langer gekoesterd. Met als gevolg dat we er ook niet zo voorzichtig mee om hoeven te gaan.

Op dit moment zijn de gevolgen van de versoepeling van de eerdere beperkingen in de samenleving nog niet zichtbaar. Blijven de statistieken dalen? Is er sprake van wat genoemd wordt ‘aanvaardbare risico’s? Zou het echt mogelijk zijn dat zich een tweede infectiegolf gaat voordoen met opnieuw heel dramatische gevolgen?

Zonder dat we die vragen kunnen beantwoorden nemen we de risico’s wat het leven betreft, voor lief. En daar begint nu de kans voor geloofsgemeenschappen en ook haar verantwoordelijkheid naar de samenleving. De Kerk, moskee en synagoge kunnen juist nu een heel krachtig signaal aan de maatschappij om ons heen tonen. Het leven, ons door G’d geschonken, is het meest dierbare en kostbare bezit wat wij op deze wereld hebben meegekregen. Gelovigen, ieder vanuit de eigen achtergrond, koesteren en beschermen dat leven waar dat maar mogelijk is. Ook tegen de maatschappelijke discussies in. Ondanks statistische gegevens en risicoanalyses.

De belangen van de door de overheid toegestane versoepelingen zijn heel divers. Het zijn afwegingen van begrijpelijke sociale, maatschappelijke en economische elementen waarin zekere risico’s met betrekking tot gezondheid en het leven worden bestempeld als aanvaardbaar en dus worden genomen.

Juist nu moeten de geloofsgemeenschappen hun stem laten horen met de boodschap dat het leven zoals wij het bij de geboorte aangereikt hebben gekregen niet aan risico’s mag worden blootgesteld. Er bestaat voor dit moment geen krachtiger signaal over de waarde van het leven dan dat de kerken, moskeeën en synagogen onherroepelijk dicht blijven. Totdat niet alleen het gevaar, maar ook de risico’s zijn geweken.

Dat is moeilijk, dat doet velen pijn. Maar het laat de wereld zien welke waarden wij, met de Bijbel, de Koran en de Tora in de hand, hechten aan ‘leven’. Leven dat niet van ons is, maar wat wij ten koste van alles moeten beschermen. De gesloten deuren openen de ogen van velen.