Leed door mazelen is te overzien

Met het afgeven van deze persoonlijke mening spreekt ze zich immers uit tegen een opvoedingspraktijk en wel een die godsdienstig geïnspireerd is. Zowel opvoeding als godsdienst geschieden volgens haar partij echter achter de voordeur. De hoop dat ze daar dan in elk geval veilig zouden zijn voor overheidsingrijpen zou wel eens ijdel kunnen blijken.

Publicist August Hans den Boef vergelijkt in NRC Handelsblad van 4 juli j.l. het niet vaccineren met het hebben van onveilige seks. Dat is een interessante vergelijking. Ooit dreigde in Nederland een aidsepidemie onder vooral mannelijke homoseksuelen met wisselende contacten en drugsgebruikers die zich van injectienaalden bedienden. Deze ramp werd in Nederland met alle mogelijke middelen bestreden, behalve een campagne die opriep tot seksuele onthouding dan wel trouw. Daar wilde de overheid zich niet mee bemoeien. In Afrika is deze oproep wel deel van de ABC-campagne, Abstinence, Be faithful, Condomize. Niet zo gek. In landen waar het rooms-katholicisme dan wel de islam promiscue gedrag ontmoedigt, komen minder hiv-besmettingen voor.

De voorgestelde houding ten aanzien van ‘inentingsweigeraars’ is echter tegengesteld aan de permissieve houding tegenover hen die seks hebben met wisselende partners. Nu gaat Den Boef nog een stapje verder: het verschil is dat het hier gaat om individuen (ouders) die over anderen (kinderen) beslissen. Maar ook hier is de voorgestelde houding tegengesteld aan de houding die de overheid inneemt tegenover onverantwoord gedrag van ouders in het algemeen. Of ze hun kinderen nu volproppen met te vet en te zoet voedsel, langdurig blootstellen aan gewelddadig amusement, te weinig laten bewegen of alcohol te drinken geven: het staat ze vrij. We leven niet in een totalitaire samenleving.

In Nederland is een postchristelijke cultuur dominant geworden. Sommigen verliezen in deze comfortabele gemeenschappelijke manier van denken en doen uit het oog dat samenleven balanceren is en blijft. Den Boef stelt dat ouders die hun kinderen niet laten inenten tegen mazelen uit de ouderlijke macht moeten worden gezet. Hun beroep op de vrijheid van godsdienst acht hij zonder waarde. Sterker nog: het principe zelf is overbodig want gelovigen hebben niet meer recht op bescherming dan anderen.

Dat laatste is een bekende misvatting. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens dat boven de grondwet gaat, heeft het in artikel 9 over iedereen. ‘Een ieder heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst.’ Daar valt dus ook de atheïstische levensovertuiging onder. Deze vrijheid is niet absoluut; dat is geen enkele vrijheid. Jazeker, er zijn grenzen. ‘De vrijheid zijn godsdienst te belijden of overtuiging tot uiting te brengen, kan aan geen andere beperkingen worden onderworpen dan die die bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de openbare veiligheid, voor de bescherming van de openbare orde, gezondheid of goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.’ Het kan er dus van komen dat de handelingsruimte van ouders wordt ingeperkt ter wille van het belang van hun en andermans kinderen. Maar dat is niet omdat de staat ‘oppermachtig’ zou zijn, zoals Den Boef stelt. En ook niet omdat de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging van geen belang zou zijn.

Deze vrijheid moet niet worden afgeschaft omdat een ‘sektarisch’ groepje weigert autonoom te zijn op de wijze die een andersdenkende meerderheid wenst. Het belang van deze vrijheid moet worden afgewogen tegen concurrerende belangen. Als leek denk ik dan dat het leed van een verhoogd risico op een tamelijk onschuldige kinderziekte te overzien is, zeker vergeleken met de schade die ouders aanrichten met bovengenoemde praktijken. Maar daarover kan men natuurlijk van mening verschillen.

Een minister als Schippers, die goede maatjes is met de tabaksindustrie, kan door wetgeving en vooral wetshandhaving vele levens redden door het roken in publieke ruimtes en het adverteren voor tabak te verbieden. Om haar eigen woorden te parafraseren: persoonlijk hoop ik, met longartsen De Kanter en Dekker, dat Schippers dáár nog eens goed over nadenkt.