Geachte partijleden en bestuurders,

U bent waarschijnlijk reeds geïnformeerd over de inhoud van de Open Brief, die vredesorganisatie PAX via de pen van hoogleraar Publieke Theologie en lekendominicaan Erik Borgman op 21 juli jl. aan uw partijvoorzitters heeft gericht. Dit schrijven, mede ondertekend door maatschappelijk betrokken significanten, doet een appèl op u allen om, op humane en adequate wijze, mensen op de vlucht een plaats te bieden in onze Nederlandse samenleving. Ik onderschrijf dit initiatief van harte en hoop dat u dat ook doet. Graag wil ik u deelgenoot maken van mijn persoonlijke ervaring als vrijwilliger bij Vluchtelingenwerk en u van aanvullende informatie en suggesties voorzien. Want we hebben u nodig, politiek, materieel en moreel.

Vluchteling en vreemdeling

Altijd zijn er mensen geweest, die huis en haard achtergelaten hebben om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Ik herinner me de bootvluchtelingen uit Vietnam, die de oorlog in eigen land ontvluchtten en een goed heenkomen vonden in ons land en elders. Ik herinner me de gastarbeiders, die ver van huis een beter inkomen genereerden, in de streek waar ik opgroeide. Mijn moeder schrok enorm en wist zich geen andere houding te geven dan afstand te bewaren, toen ze de eerste vreemdelingen ontmoette. Onbekend maakt immers vaak onbemind. Mijn vader was opener en het adagium van mijn opa indachtig – Zorg goed voor mensen die het nodig hebben – maakte hij kennis met de nieuwkomers en vroeg waarmee hij ze van dienst kon zijn. Samen met mijn moeder heeft hij deze mensen geholpen met hele praktische zaken en wegwijs gemaakt in de Nederlandse samenleving. Een vluchteling of vreemdeling wordt een medeburger, wanneer die gezien en gehoord als medemens en op weg geholpen wordt.

Solidariteit

Destijds werden we niet met de grote aantallen vluchtelingen en vreemdelingen van nu geconfronteerd. Maar veel of weinig: het gaat om mensen. Het adagium van mijn grootvader en vader indachtig, heb ik mezelf afgevraagd wat ik in mijn omgeving voor een deze mensen kon betekenen. En hoewel een druppel op een gloeiende plaat, ik heb me aangemeld als klassenassistent Nederlandse Taal bij Vluchtelingenwerk Oost-Nederland. Van ú wordt gevraagd om uw positie, kennis en mogelijkheden in te zetten om die gloeiende plaat structureel af te koelen. De omvang van het vraagstuk is enorm en het lijkt me moeilijk politieke en maatschappelijke consensus te bereiken, als u uw aandacht niet verlegt van aantallen en financiën naar de humanitaire noodzaak: Help ons! Met u  begrijp ik heel goed dat niet iedereen een vluchteling met open armen ontvangt en zich praktisch kan of wil inzetten. Solidariteit laat zich immers niet opleggen, maar moet van binnenuit ontstaan. Het is lastig om mensen met een andere achtergrond te begrijpen en je eigen onbewuste vooroordelen opzij te zetten. Wat een energie is er soms nodig om je daadwerkelijk voor een vreemde open te stellen en de mens als medemens, afgepeld van alle vooroordelen, te ervaren. Maar als mensen vreemden ontmoeten en het lef hebben open te staan voor elkaar, is de beloning een verrijking voor beide partijen. En dat maak ik wekelijks mee bij Vluchtelingenwerk. Transformeer de angst voor het onbekende en de mogelijke consequenties naar de moed om te doen wat nú nodig is. U heeft daarin een voorbeeldfunctie.

Improviseren en motiveren

Er wordt veel geïmproviseerd op de werkvloer: gebrek aan tijd, middelen en te korte termijn denken en handelen, werkt dat in de hand. Het tekort aan middelen en mogelijkheden belast veel medewerkers en vrijwilligers. Opleiding, informatie en overleg hobbelen te vaak achter het werk aan. De beschikbare les- en begeleidingsuren voor de nieuwkomers staan niet in verhouding tot de eisen voor inburgering. De overregulering en de vele participanten in het opvangveld speelt soms danig parten. De groep vluchtelingen is geen homogene verzameling mensen, maar qua afkomst, onderricht en levensvisie heel divers. Dat vereist maatwerk en een lange adem. Opvang en inburgering gaan jaren duren. Veel nieuwkomers willen zo graag aan het werk, iets bijdragen aan de maatschappij en hun zelfrespect herwinnen. Helaas zijn de mogelijkheden schaars. Het is voor de mensen op de werkvloer een uitdaging hun cliënten blijvend te motiveren. Af en toe komt er een notabele, als burgemeester of wethouder, langs. Dan moet er veel voor aangepast worden, om in de beschikbare tijd en ruimte een representatief beeld te geven van er gebeurt. Uiteraard worden er dan foto’s gemaakt. Het zijn charmeoffensieven, die hopelijk concreet bijdragen aan het doel en ten goede komen aan de mensen voor wie alles bedoeld is.

Participatie

Dit jaar sprak een volgens de regels ingeburgerde nieuwkomer op de vrijwilligersdag van Vluchtelingenwerk Oost-Nederland zijn dank uit voor de opvang in ons land. Hij noemde Vluchtelingenwerk ‘de arme groep’: er worden veel mensen geholpen met naar verhouding beperkte middelen en mogelijkheden. Veel onderdelen van de wensenlijst van zowel helpers als mensen die geholpen moeten worden, halen het niet: geen geld voor. Het zou mooi zijn, wanneer er meer, op de praktijk gerichte, materiële middelen beschikbaar komen voor dit goede werk. En behalve dat, het is vaak zoeken naar de meest geschikte weg in een wirwar van regels en organisaties. Er gaat veel tijd verloren en er ontstaat veel frustratie door overregulering. En daar kunt u wat in betekenen. Het verhoogt de productiviteit als er sneller met minder betrokken partijen en dus minder bureaucratie gewerkt zou kunnen worden. Het beschikbaar stellen van meer middelen en het efficiënter inrichten van trajecten zijn zaken waar u uw tanden in kunt zetten.

Toewijding

Wat de immateriële goederen betreft, kan de organisatie zich een predicaat ‘schat-rijk’ aanmeten. Die ene dag in Burgers Zoo te Arnhem gaven bijna 1.000 bevlogen vrijwilligers acte de présence. Mensen uit alle lagen van de bevolking, die tijd en talenten gratis inzetten om op bescheiden schaal mensen in nood te helpen. In Duiven bijvoorbeeld, hebben we twee klassen met in totaal 30 leerlingen. De leerlingen zijn zowel ongeschoold, als laag, en hoog opgeleid. Primair doel is groepsgewijs de Nederlandse taal leren begrijpen, spreken en schrijven. Groepsgewijs, omdat dat elkaar helpen in de hand werkt. Een aantal heeft ook een persoonlijke taalcoach. Zo’n groep bestaat uit mannen en vrouwen, afkomstig uit Afghanistan, Syrië, Irak en Eritrea. Christenen, moslims en wie weet wat. Maar dat doet weinig ter zake, als mensen openstaan voor elkaar. Veel vrijwilligers beperken zich niet enkel tot een dagdeel lesgeven, maar maken zich op allerlei manieren verdienstelijk om mensen zo goed en snel mogelijk te helpen inburgeren. Ze werken hard en hebben plezier in het helpen van anderen. En die toegewijdheid, die solidariteit vanuit het hart,  maakt dat de nieuwkomers zich hier welkom voelen en gedreven taal en gewoonten van het nieuwe land eigen maken. U ziet, u staat er niet alleen voor!

Heden en toekomst

Lotsverbondenheid vraagt om rechtvaardigheid voor iedereen. ‘Wat gij niet wilt, dat u geschiedt…’ Onze democratie en huidige manier van leven is gebaseerd op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948), die verwijst naar de gelijkwaardigheid van mensen en op zuster- en broederschap. Niets kan mensen tegenhouden die hongeren naar vrijheid en veiligheid. Naar een positief toekomstperspectief. Ook politiek en strategisch bepaalde landsgrenzen en –bewaking niet. Vrijheid is een basisbehoefte. Het verlangen naar vrijheid is als zaad in de aarde, dat wacht op ontkiemen. Ik maak me zorgen over de kinderen, deze onschuldigen zonder stem in het gebeuren. De keuze is aan ons: laten we deze kinderen opgroeien in een werkelijkheid die ze als tweederangs burgers behandelt of nemen we ze op en geven we ze dezelfde kansen die onze eigen kinderen ook krijgen? Laten we ze opgroeien tot ‘angry young kids’ of tot ‘jij bent waardevol, wat kan en wil je voor anderen beteken’? Want realiseert u zich: onze houding nu draagt positief of negatief bij aan toekomstige ontwikkelingen.

Samen leven

Achter een bureau, enkel bekend met systemen en theoretische informatie, leer je de vluchtelingen niet kennen. Samen leven betekent je verdiepen in een ander. Bestuurders hebben een voorbeeldfunctie. Zou het geen goed idee zijn om aan iedere kandidaat voor een overheidsfunctie, de voorwaarde te stellen om ervaring op de werkvloer in zijn of haar interesse- en/of opleidingsgebied op het CV te hebben staan? En naarmate de ambitie hoger in de hiërarchie ligt, dient ook de periode van dienstbaarheid, maatschappelijke stage zo u wilt, groter te zijn dan die van hen, die enkel uitvoerend werk verrichten. Ik hoop dat u zich, als vertegenwoordigers van velen, zult blijven inzetten om een vreedzame samenleving te waarborgen. Zoals filosoof Peter Venmans het beschrijft: ‘Van een amor sui naar een amor mundi, ofwel verbeter jezelf, begin bij de wereld’ Misschien heeft u niet zulke voorbeelden als mijn opa en mijn ouders gehad, maar ik weet inmiddels dat iedereen een goed voorbeeld voor een ander kan zijn. U kunt bijdragen aan het werkelijk verstaan van de ander door niet de angst en onmacht te voeden, maar mensen efficiënt te faciliteren en moreel te steunen door een opbouwende koers te gaan, teneinde een grotere betrokkenheid te creëren. Baseer uw beleid niet enkel op de korte termijn en de ratio, maar ook op het duurzame ‘luister met het oor van uw hart’, zoals Benedictus van Nursia dat noemt. Luister naar de roep van de vluchtelingen en doe goed. Zij hebben u nodig. Wij hebben u nodig. Nu.

Ik dank u voor uw aandacht.

‘Wij hopen dat de voorzitters van politieke partijen hierop zullen reageren en daarbij aangeven of de morele waarden die wij benoemen worden onderschreven. Ook stellen wij de vraag hoe zij deze waarden vormgeven in de positionering van hun partij. We hopen dat op deze manier de brief een opmaat is voor een vruchtbare en voortgaande dialoog over fundamentele waarden in het actuele politieke debat over de vluchtelingenkwestie. Aan het einde van het jaar hebben wij een publiek debat gepland over dit onderwerp en willen wij de politieke partijen wederom benaderen.’ (Uit: Open Brief d.d. 21-7-2016 van het PAX collectief)

marianne

Marianne van Waterschoot

Communicatiecoördinator

Marianne van Waterschoot werkt momenteel als communicatiecoördinator voor twee parochies. Ze doet daarnaast redactie & vertaalwerk en …
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.