Heel veel Nederlanders werken elke dag stilzwijgend aan onze vrijheid: leraren, journalisten, bestuurders, politieagenten, dokters en andere hulpverleners. De resultaten zijn ongeëvenaard en maken Nederland tot misschien wel het meest vrije land ter wereld. Het gaat niet eens zozeer om de pioniersrol die Nederland heeft vervuld door bijvoorbeeld als eerste land ter wereld het homohuwelijk (2001) en legale euthanasie (2002) te realiseren of om het feit dat je in Nederland überhaupt veel mag als het gaat om softdrugs, alcohol of seks. Het is vooral de zorgvuldigheid waarmee we elkaars vrijheden inrichten: met goed onderwijs en voorlichting, ruime faciliteiten en hulpverlening als er iets misgaat. In Nederland mag je doen wat je wilt en worden tegelijkertijd de (gezondheids)risico’s tot een minimum teruggebracht.
Onze vrije cultuur is ons immateriële erfgoed dat we met zijn allen doorlopend levend houden en doorgeven. Een manier om ons veel bewuster te zijn van onze vrijheidscultuur en om deze ook in de wereld uit te dragen, is om deze officieel als cultureel erfgoed aan te melden bij Unesco, de VN-organisatie die het werelderfgoed in kaart brengt. De Amsterdamse grachten en de Waddenzee zijn al onderdeel van de lijst van materiële objecten, maar een Nederlandse traditie op de lijst met immaterieel erfgoed ontbreekt nog.
Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed zamelt sinds enkele jaren al tradities in, waaronder de Nijmeegse Vierdaagse, Koningsdag, het Studentencorps, de Groninger eierbal, maar ook het ambacht van de molenaar – die laatste traditie is zelfs al als Nederlandse kandidaat voorgelegd aan Unesco. Maar is de Nederlandse vrijheid, in de brede zin van het woord, niet een veel betere, herkenbaardere kandidaat? Is onze vrijheid niet waar we ons mee identificeren en waar we om bekend staan? Voor een Amerikaan zijn we ‘liberal’ en dat slaat precies op die combinatie van individuele vrijheid en goede collectieve voorzieningen. Is die vrijheid niet juist iets dat we willen uitdragen in een wereld waar autocratische politici steeds vaker een karikatuur van vrijheid maken om deze vervolgens te ondermijnen?
Onze vrijheidscultuur voldoet aan alle voorwaarden die Unesco aan immaterieel erfgoed stelt.
Onze vrijheidscultuur voldoet aan alle voorwaarden die Unesco aan immaterieel erfgoed stelt: het moet gaan om sociale gewoonten met wortels in het verleden, die nu door een groep mensen levend gehouden worden en doorgegeven en belangrijk zijn voor een gemeenschappelijke identiteit. Natuurlijk moet er goed worden nagedacht over wat er precies wordt voorgedragen en wie dat doet. Je zou Nederland als ‘vrije ruimte’ kunnen voordragen, zoals er nu een aantal culturele ruimtes op de Unesco-lijst staan. Maar je zou ook simpelweg het idee en de praktijk van onze vrijheid kunnen voordragen, zoals Duitsland dat heeft gedaan met haar traditie van maatschappelijke coöperaties. En zijn in ieder geval genoeg mogelijkheden en belanghebbende organisaties om een kansrijke aanvraag in te dienen.
Natuurlijk kunnen we ook niet om de donkere kanten van onze vrijheden heen. Denk aan de grimmige vorm die onze vrijheid van meningsuiting op sociale media heeft aangenomen, iets dat juist in Nederland heftiger is dan elders. Of denk aan de naar schatting vele honderden prostituees die het slachtoffer zijn van ons nog steeds onverschillige prostitutiebeleid. Maar juist daarom wordt het de hoogste tijd dat wij een statement maken, en aan onszelf en de buitenwereld laten zien dat we ons identificeren met de zorgvuldig vormgegeven vrijheid.
Daarbij vereist een officiële voordracht een concreet plan om het erfgoed zo goed mogelijk te onderhouden, en daarbij knelpunten op te lossen. Dat plan moeten we te baat nemen om onze vrijheid nog beter vorm te geven en door te geven. Maar alleen al het bewustzijn dát onze vrijheid levend erfgoed is, tijdens en na 4 en 5 mei, lijkt ons pure winst.
Als mensen dat nodig hebben om de vrijheid die ze aan zichzelf toeschrijven serieus te nemen, lijkt er toch een sluimerend bewustzijn van tekortkoming op dat punt mee te spelen. Het is goed om te zien dat mensen nog toe willen voegen aan de prestatie, maar ik vrees dat erkenning als nationaal erfgoed te veel de indruk zou geven, dat het om een voldongen feit gaat. Datzelfde zien we bij Nederlanders, die door een periode ‘de verlichting’ te noemen, ook denken dat er op dat gebied voor hun niks meer te bereiken is. Ik zie het als onverstandig om van dergelijke zaken de indruk te geven dat het om voldongen feiten gaat. Als mensen dat als inherent onderdeel van hun Nederlanderschap ervaren, zullen ze zich juist niet ontwikkelen op dat gebied. Als u de vrijheden zo graag wilt koesteren, kunt u beter voorkomen dat mensen de indruk hebben dat het nu eenmaal erbij hoort als je Nederlander bent.
Niet een keer in de 5 jaar op 5 mei vrij zijn maar ieder jaar, zoals het in de jaren zestig van de vorige eeuw gebeurde.
Een heel raar idee!!!
Vrijheid moet je niet vast willen pinnen. Dan is het meteen geen vrijheid meer.
Het is er en het is er niet.
Het is een heel rekbaar begrip.
Het is een gevoel.
Als een vlinder zo ongrijpbaar…
Vrijheid van vreemde overheersing?
Ja, nog wel.
Vrijheid van geloof, meningsuiting, vergadering?
Nou? Dat begint al scheurtjes te vertonen.
Koester je vrijheid, zolang het kan, maar ik zie veel donkere wolken in de wereld en ook hier.
Pas als deze periode voorbij is, kunnen we (terugkijkend), beoordelen welk etiket deze tijd verdient.
Voor mij is dit een overgangstijd.
Het kan vriezen of dooien.
Synagogen moeten bewaakt worden; Big Brother, Google en camera’s houden ons in de gaten; cabaretiers en openbare figuren durven niet meer alles te zeggen; betutteling en regelneverij alom; rechtvaardigheid, ach…
Hoezo Vrijheid???
Wie vieren bevrijdingsfeest, maar hebben ook een Parlementarier die bevolkingsgroepen tegen elkaar uitspeelt en ze tegen elkaar opzet. Triest toch weer.
Een interessant idee dat initiatief.
De mate van vrijheid en veiligheid om van die vrijheid gebruik te maken die we hebben in West Europa, en met name de variant ervan die we hier in Nederland kennen lijkt me inderdaad heel erg ondergewaardeerd. Met name vergeleken met b.v. niet-Westerse landen.
Er wordt zo gemakkelijk op afgegeven, en het wordt zo gemakkelijk afgekamd door allerlei lieden die graag spijkers op laag water zoeken. Maar toch is het de zuurstof van onze samenleving. Vrijheid garandeert een zeker zelfreinigend vermogen, en biedt ruimte voor een zekere mate van correctie bij misstanden.
Die vrijheid moeten we inderdaad koesteren, voortdurend onderhouden, en verdedigen waar nodig.
In tegenstelling tot wat sommigen misschien denken is vrijheid helemaal niet per definitie lief, leuk, en aardig. Integendeel: het heeft altijd de kiem van strijd en conflict in zich.
Vrijheid betekent immers ook de vrijheid om niet mee te doen met de consensus. Om je te kunnen onttrekken aan de mening van anderen. Om lak te kunnen hebben aan een ander.
Neem nu vrijheid van meningsuiting, dat lijkt zo simpel en vanzelfsprekend, nietwaar? Helaas heeft die vrijheid niets om het lijf als iedereen het in goede harmonie met elkaar eens is. Het wordt pas belangrijk wanneer de ene partij schuimbekkend en gillend van razernij en met een knuppel in de hand, de andere partij monddood probeert te maken. En dat toch niet voor elkaar krijgt. Vanwege de vrijheid van meningsuiting.
Daarom is het ook nodig dat die vriheid aan regels gebonden blijft. Niet om een leuk aangeharkt tuintje in de samenleving te krijgen, maar om de door die vrijheid zichtbaar geworden conflicten in goede banen te leiden.
Vrijheid van meningsuiting, prima. Maar er blijven natuurlijk andere belangen. Staatsveiligheid bijvoorbeeld. Bedreiging. Intimidatie. Laster. Bedrog. Beschadiging. Belediging.
Ook vrijheid van meningsuiting moet worden ingeperkt en gereguleerd want het trekt een wissel op de cohesie van de samenleving. Het kan bijvoorbeeld tot conflicten leiden, of relletjes, of een tweespalt in de samenleving, of een afscheidingsbeweging, of zelfs een burgeroorlog.
Sommige tweespalten en zelfs afscheidingsbewegingen zijn legitiem, want ook de integriteit van een staat is niet “heilig”.
Dat soort grenzen trekken en bewaken is akelig gevoelig werk dat zomaar misbruikt kan worden (en wordt !) om de eigen mening door te drukken en op te leggen.
De grenzen van de een zijn vrijheid liggen waar de vrijheid van de ander begint. Maar waar ligt die grens nou precies? En blijft die grens daar altijd liggen?
Dat soort vragen houdt het levend. Dat houdt het boeiend. Dat maakt het zo belangrijk. En maakt ook dat de vorm en de grenzen van die vrijheid voortdurend veranderen. Zodat je vrijheid inderdaad niet als een “af” kunststuk in een museum kunt zetten.
Jammer voor dat Unesco idee, maar tenzij ze de (zich voortdurend ontwikkelende) Westerse wereldvisie als cultureel erfgoed willen zijn lijkt me “vrijheid” daar toch niet zo geschikt voor.
Wat denken jullie van het item: “Water, vriend en vijand”, om op die erfgoedlijst te plaatsen?
Heeft niks met religie, etniciteit, werkloosheid, sociale ongelijkheid enz van doen.
Is iets van alle tijden en alle bewoners in dit moerassige, groene land.
Wij, als woonachtigen hier en nu, kunnen dat probleemloos als een gezamenlijk gedeeld issue aanvaarden.
(Zeker nu het Poolijs smelt.)
Jodocus (heet je echt zo?) zegt heel zinnige dingen over Vrijheid.
We moeten zeker blijven “strijden” voor Vrijheid, door steeds bij ons zelf te rade te gaan of we gedrag, uitspraken of besluiten goed- dan wel afkeuren.
Kritisch denken is belangrijk, maar uitingen daarvan horen wel constructief en niet beledigd te zijn voor anderen.
“Polderen” (ook weer zo’n water-term) is niet voor niets heel Hol-lands.
Doe anders “Polderen” op die lijst, maar laat Vrijheid vrij!
Wat een raar idee… Om voor “het Nederlandse volk” te bepalen dat het vrij is… Voel jij je vrij? En moet je vrijheid commodificeren door er een erfgoed label aan te plakken? Een reden om dingen een merk te geven (zoals Werelderfgoed) is om aan te tonen dat het beter is dan dat (in dit geval vrijheid) van een andere groep (in dit geval andere nationaliteiten). Is dat echt wat we willen?? Laatste vraag: Wat is “de zorgvuldig vormgegeven vrijheid”?
Een provocerende stelling, maar ook… slecht doordacht.