Door: Ans Bijstra
Eerst maar eens iets over mezelf. In de jaren zeventig en tachtig ben ik opgegroeid in een Gereformeerde kerk (synodaal) in een Fries stadje. Die periode heeft de rest van mijn leven gevormd. Mijn ouders waren kinderen van hun tijd: hard werken en niet klagen, de kerk was belangrijk en dus gingen we ook naar catechisatie en leerden we alle zondagen van de Heidelbergse Catechismus uit ons hoofd. Twijfelen aan het geloof deed je eigenlijk niet. Zeker niet in de eigen kerk of in aanwezigheid van de dominee. Twijfelen was eigenlijk iets van de duivel. Mensen waren in beginsel slecht, zondig en volledig afhankelijk van de genade van hun God. Je mocht al lang blij zijn dat je in de goede God en in Jezus geloofde.
Op mijn achttiende ben ik gaan studeren en behoorlijk fanatiek geworden in mijn geloofsbeleving. Dat ging zo ver dat ik mensen onder dreiging van de hel probeerde te bekeren. Het liefst was ik begonnen met een studie theologie, maar dat wilden m’n ouders niet. Achteraf gezien maar goed ook want theologie zou niets voor mij zijn geweest. Om een lang verhaal kort te maken: nog tijdens mijn studie ben ik mijn geloof ook weer kwijtgeraakt. Ik werd vreselijk depressief, overwoog verschillende zelfmoordpogingen en besloot om met mijn ouders te breken. Pas na mijn studie ben ik weer enigszins normaal gaan leven. Lange tijd heb ik niet kunnen praten over wat er met me gebeurd is. Wellicht was het schaamte, misschien ook angst om te falen of zelfs angst voor een vernietigend oordeel van God. Want: al geloofde ik inmiddels op een andere manier, die dreiging bleef.
Nu, 25 jaar later, ben ik een zogenaamde ongebonden spiritueel, een soloreligieus of een ietsist. Het maakt me niet uit hoe je het noemt. Wat voor mij van waarde is, zijn humane waarden die ik op mijn manier spiritueel inkleur. Het geloof in een persoonlijke God heb ik al lang vaarwel gezegd. Al die miljarden mensen die hun eigen God maken: dat is toch wel erg problematisch als er maar één God is. Waar ik wel in geloof is de kracht van ons mensen, de kracht van het gemeenschappelijke, de kracht van het Leven! Het maakt me niet uit of je dit wel of niet God noemt, voor mij is het gevoel van eenheid, verbonden zijn met familie en goede vrienden, van cruciale waarde.
Heel soms doe ik nog wel eens mee aan discussies over religie in Nederland. Laatst nog hier in Leiden. Elke keer weer zie ik hoe we in die discussies niet verder komen. Religies – vooral het christendom en de islam – hebben veel moois voortgebracht, maar evengoed verschrikkelijke dingen. De oorzaak hiervan ligt in het wezen van religie: binden én ontbinden, bij elkaar brengen en je afzetten tegen. Religies zijn grenzen: jij wel en jij niet. Religies zijn: kom maar bij ons, hier is het veel beter.
De discussie over religie achter de voordeur: ik vind ‘m niet ver genoeg gaan. Met name kerkelijk betrokkenen nemen me dit vaak kwalijk. Hoe kan iemand die kerkelijk is opgegroeid is, zo anti-religieus zijn? Ik zeg dan altijd: ik ben niet zozeer anti-religieus, ik wil de religies ontstijgen. Pas dan kunnen we verbindend bezig zijn, pas dan komen we echt verder. Of dat mystiek is? Ik weet het niet. Noem het zoals je het noemen wilt. Ik vind het niet erg dat de kerken verdwijnen in Nederland, en over 10 jaar ook de moskeeën. Ik zie uit naar huizen van verbinding. Naar kerken die veranderen in ‘open huizen’. Of dat zal gebeuren? Het gebeurt al!
Ans Bijstra is biochemicus en woont in Leiden. Haar echte naam houdt ze voor zich.
Tja, even nadenken. Zit wel iets in.
++ maar hoe gaan we dat realiseren?
De wettelijke bescherming moet zo wie zo verdwijnen. De voordelen zijn niet van toepassing. Wordt wel angstvallig vast gehouden, voor de subsidiestroom.
Beste Ans,
De schade die ” de religie” heeft aangericht is te groot! Ongeacht welke stroming. de laatste ontwikkelingen in Israel spreekt boekdelen.
Interessant is wel, Soefisme! Zie o.a. Bijdrage van Witteveen (ex-minister en ex IMF director).
Mvgr.
John
Graag een onderscheid tussen religie en geloof. Religie is inderdaad vaak indoctrinatie en meelopen zonder te weten waarom.
Geloof is zelf een relatie met God aangaan, en zijn liefde voor jou en andere mensen zien en ervaren. Dit is iets heel bijzonders en mooi. Zo mooi dat je dat anderen ook gunt.
Dat er soms erge dingen gebeuren onder de mom van religie of geloof hoeft toch niet te leiden tot het afschaffen daarvan?
Schaffen we de auto’s ook af omdat er ongelukken mee gebeuren? Dus ook de ambulance?
Liefde ervaren van God? Lijkt of u sterk geïndoctrineerd bent. Liefde is voor mens, dier, en natuur.
Relatie met God? Waarom zou er een god (of goden) moeten zijn?
FIjn een anonieme schrijver met een uitgesproken mening….daar kun je wat mee.
Ach ja, een hondje keft ook wel eens naar de maan omdat hij wil dat-ie weggaat. De maan merkt dat nauwelijks, die blijft gewoon.
God bestaat, mevrouw! Al houdt u niet van Hem, Hij wel van u.
We leven – gelukkig – in een democratie. Dat betekent dat ik mag geloven wat ik wil. En dat dat ook mijn doen en laten mag beïnvloeden. Zolang ik geen wet overtreed natuurlijk. Bijvoorbeeld op welke politieke partij ik stem, welke ethische keuzes ik maak, welke muziek ik luister en welke films ik kijk. Wat ik op vrijdag, zaterdag of zondag wel of niet doe. Voor en achter mijn voordeur. Laten we het vooral zo houden!
Een religie is gevormd door hen die daar aan bijdragen; vraag en aanbod komen bij elkaar.
Die weg is een keuze en keuzes zijn vrij.
Keuzes moet je niet ontnemen van anderen.
Foute keuzes zijn er ook zonder religie. Zolang we bezig zijn met de dingen die niet werken komen er ook geen goede werken uit ons voort.
Een ieder heeft zijn eigen voedingsbodem voor bijv. angst of onzekerheid. De eerste reactie is dan deze dreiging weg te nemen die van buitenaf komt, maar dat lukt niet altijd.
Wat ik zelf wil ontstijgen zijn de negatieve emoties door waarachtiger te zijn.
Ik betrek dit altijd op mijzelf omdat ik zelf de deur open of dicht houd
Is dit soms mevr Pechtold of Cliteur ? Wat zijn we op weg naar een kille samenleving waarvoor GOD geen plaats meer is. de contouren tekenen zich steeds duidelijker af in onze samenleving.
Even schrikken van de titel boven dit stuk! Dat maakt wel nieuwsgierig en dat is maar goed ook, want het is een prachtig artikel. Met als mooie uistmijter: “ik ben niet zozeer anti-religieus, ik wil de religies ontstijgen. Pas dan kunnen we verbindend bezig zijn, pas dan komen we echt verder. Of dat mystiek is? Ik weet het niet. Noem het zoals je het noemen wilt. Ik vind het niet erg dat de kerken verdwijnen in Nederland, en over 10 jaar ook de moskeeën. Ik zie uit naar huizen van verbinding. Naar kerken die veranderen in ‘open huizen’. Of dat zal gebeuren? Het gebeurt al!”
Nu heeft mevr. Bijstra wellicht haar geloof in God verloren, maar zo te lezen is ze nog altijd héél Gereformeerd…
Dit lijkt flauw, maar toch is dít nu precies het Gereformeerde ‘ware Kerk’-denken: “Wij zitten goed en dus zitten die anderen helemaal fout”.
Nee, dan liever het katholieke ‘éne Kerk’-denken: “Als Moslims, Hindoes, Joden of atheisten hetb op punten met ons eens zijn, dan zijn ze op die punten stiekem al een beetje katholiek”.
Aan waarheidsclaims ontkomt men toch niet, wie goed kijkt ziet dat mevr. Bijstra hier onder de schijn van relativisme een dijk van een impliciete doch niet minder exclusieve claim poneert.
De kwestie is dus meer hóe we met waarheidsclaims ómgaan en de eerste stap is dus deze volmondig erkennen. Dán hebben we een eerlijk gesprek. Voorts zou het ook verstandiger zijn om niet steeds het oneigenlijk onderscheid ‘religieus’ vs. ‘niet-religieus’ te gebruiken, maar de term levensbeschouwing te gebruiken. Want de kern van de levensbeschouwing van mevr. Bijsma is metafysisch en niet beter óf slechter bewijsbaar dan, bijvoorbeeld, het katholiek geloof. Maar juist door het onderscheid te maken wat zij maakt, creëert ze ten onrechte de indruk dat zij zich in een ‘neutrale positie’ bevindt.
Nou, succes met het ontstijgen.
Jammer is het dat je God als een drieging ziet of heeft gezien, je hebt blijkbaar de boodschap niet begrepen.
Ik zag laatst het opdragen van een Byzantijnse mis. Dat moet blijven, ook in het openbaar. Laat iedereen lid van Grieks-Ortodoxe Boodschap worden, geloven is niet verplicht.
De apostasie van Mevr. Bijsma van haar Gereformeerde Kerk zal zich deels laten verklaren uit de totale verwaarlozing van symboliek, ritueel en schoonheid door dat type genootschap,
@ Houwie:
Fijn dat je voorstaat voor de juiste vrije keuze.
Maar deze is niet altijd vrij als er een zwaard boven je hoofd hangt.
En als de hoogste leider van een groot geloof, ook daar nog een voor
stander van is en de gelovigen laat voor wat ze zijn stof der aarde,
na mij de zondvloed. Geef ik de voor keur aan het schrijven hier boven.
Het probleem zit in de verwarring, RELIGIE is in een dwangmatig hokje geplaatst worden, dat is toch wat anders dan GELOOF, geloven in vrijheid VAN je schepper en verlosser JEZUS en dat in een LEVENDE KERK, samen GOD LOVEN ongedwongen.
@theo; eens
@drkwast; inderdaad zolang we samen zoeken naar dezelfde, zijn we goed bezig; men zegt ook, wie schrijft die blijft
Maar refereert u aan het zwaard van Damocles? Hij leidde namelijk een welvarend leven totdat hij dat zwaard aan een paardenhaar boven zijn hoofd zag hangen. vanaf dat moment zag hij de kwetsbaarheid en het gevaar in van het betere leven en versoberde hij …Dat was ook een keuze
Het betere leven wordt overal verkondigd. Ook in de kerk.
Waarom wilt u anoniem uw verhaal doen als u zo zeker bent van uw zaak?
Waarom mogen we uw echte naam niet weten?
Waar bent u bang voor?
Een mens is vrij om zelf te kiezen, en u hebt uw keuze kennelijk al gemaakt om niet in een persoonlijke God te geloven, ja u bent, heel modern, een anti-religieus, een ietsist, maar ik hoop dat u op uw sterfbed nog eens wilt nadenken over…. God.
Ik hoop dat u dan nog eens wilt overwegen of er écht niet een God is, die u gelukkig wil maken, die van u houdt, die u opwacht in de hemel, die voor u aan het kruis is gestorven, bij wie u vrede en rust vindt. De God voor alle mensen, alle religieus, alle talen en alle rassen, maar wel een God van liefde en waarheid, die niet dwingt en afdwingt. Liefde en waarheid die door de wereld verworpen en vertrapt wordt.
Ik hoop dat u dan nog eens aan uw jeugd terugdenkt, aan uw studietijd en waarom u daarna van uw geloof ‘viel’, aan de depressies daarna, aan uw zoektocht daarna en de conclusie: ik geloof niet meer in God.
Ik hoop dat u God terugvindt, niet uit dwang of angst. Ik hoop dat u het geluk bij Hem vindt, want de wereld kan die niet schenken. De wereld kan geen eenheid bieden, geen rust, geen vrede. Alleen God kan verbondenheid schenken tussen mensen.
Ik hoop dat u wilt nadenken over: God is liefde en Hij houdt van U, Hij wacht op U. Zijn hart is voor u geopend en u bent welkom.
Altijd aardig als iemand hardop droomt van een religievrij Nederland. Net zo aardig als iemand droomt van een volledig katholiek Nederland of volledig Islamitisch Nederland. Voor een religie-vrij Nederland moet wel – volgens de regels der kunst- de Grondwet veranderd worden. Die Grondwet, waar heftig voor gevochten is, garandeert nl. iedereen in Nederland vrijheid van godsdienst/levensovertuiging. Zolang dat Artikel in de Grondwet staat, dient de Overheid de vrije uitoefening van elke religie te waarborgen en moet zich daardoor met de (on-) religie van de Onderdanen bezig houden.
Jan Beerenhout azn
v/h AWRV (Ambtelijke Werkgroep v.d. Religieuze Voorzieningen)
de alles kan en mag politiek , let wel religie is een deel van het erfgoed van cultuur , moeten we onze cultuur in België en Nederland verloochenen, moeten we daarom het evenwicht verstoren tussen goed en kwaad en het kwade laten overwinnen.Alles kan en mag politiek lijd tot chaos , ik ga er met jouw vrouw vandoor dat mag toch, jij gaat de sharia invoeren net als in Bali ik kap je hand af want dat is mijn vrijheid ? Dat er donkere kanten zijn binnen de religie dat kan je niet ontkennen , maar het helemaal uitbannen verstoort enkel het evenwicht tussen goed en kwaad.
Interessant allemaal. Ik geloof helemaal niet in goden of leven na de dood, volgens mij bestaan die gewoon niet, maar ik zal niet zo ver gaan om te beweren dat God niet bestaat en dat geloof onzin is. Iedereen mag van mij geloven wat hij of zij wil.
Maar hoewel ik niets in een geloof in goden zie vind ik niet dat religie tot achter de voordeur teruggedrongen zou moeten worden. Juist in een open samenleving die nota bene steeds individualistischer wordt vind ik het vreemd dat mensen een deel van hun identiteit thuis zouden moeten laten. Hoewel ik er af en toe een ongemakkelijk of verontwaardigd gevoel bij heb vind ik wel dat men zich op straat mag uiten. Dat geldt voor geloof, voor politieke overtuiging, voor seksuele geaardheid en ook voor opvattingen waar ik het absoluut niet mee eens ben zoals ultra rechtse groeperingen.
Waar blijft onze vrijheid als we ook maar 1 van deze aspecten willen verbergen of verbieden?
Ik geloof in groente en fruit.
Ps. Met ontstijgen heeft dat volgens mij niet zoveel te maken. Dat kun je hooguit op individueel niveau doen. Maar nooit aan anderen opleggen.
Geloof en religie zijn in staat om van 1+1=2 b.v. 2.8 te maken of 3.2 en hoe kan dit lieve kijkbuiskindjes? Omdat we mensen zijn, en daarom kan alleen empirische wetenschap de leidraad zijn voor ware kennis.
Nu kan de retoriek natuurlijk zijn “wat u zegt klinkt best fundamentalistisch en daarom niet anders als vele fundamentalistische geloofsfanaten”
Dat kan best kloppen zeg ik dan maar het verschil zit in het feit dat wetenschap van de optelsom 1+1 geen 3.2 als uitkomst heeft en religie/geloof dat wel heeft zonder enige basis voor die aanname, en dus gaan veel mensen natuurlijk antwoorden maar das nu juist geloof, neen zeg ik dat is cirkelredenatie en een doodmakend argument bij gebrek aan beter.
Laten we dan de handen in één slaan en samen van Nederland een seculiere samenleving maken. Minimaal het Laïcisme is uitgangspunt in voeren. Volledige scheiding van staat en kerk; betekent ook volledige scheiding van geloof en onderwijs.
Als Atheïstisch Seculiere Partij willen we daar vorm aan geven: http://www.atheistisch-seculiere-partij.nl Dat betekent ook dat alle privileges van de godsdienstige instellingen/organisaties/groepen zullen dienen op te heffen. Vrij van religie; doe mee een meld je aan bij de Atheistisch Seculiere Partij – http://www.atheistisch-seculiere-partij.nl/lidworden – Laat zien waar je voor wilt gaan!!
Richard Dawkins citeerde in zijn boek “The God delusion” een jezuït die steldde dat als je een kind tot 6 á 7 jaar oud aan hem geeft dat hij die tot een streng gelovige kon om toveren. Ik vermoed dat jij nog last hebt van dit soort religieuze indoctrinatie.
De wetenschap geeft veel meer aanwijzingen en bewijzen voor een geheel andere ordening van het heelal dan een die door een of ander opperwezen is gecreerd.
Wetenschap geeft nooit 100% garantie voor hun resultaten in tegenstelling tot mensen uit religie’s die wel heel stellig zijn.
Mijn advies: Het heelal bestaat 13,5 miljard jaar plusminus 0,5 miljard jaar. Jij zal maximaal 120 jaar van die tijd als mens op de aarde leven. Maak van die jaren het aller beste en laat je niet beperken. Doe alles wat verboden is maar geen onheroepelijke dingen zoals zelfmoord.
Geniet met volle teugen en geef dit door aan je kinderen!
Ik heb gezegd
Beste Ans,
Ik ben het helemaal eens met Marijn: we leven in een democratie en bepalen zelf wat wij doen en laten mits we de wet niet overtreden. En laten we dat inderdaad vooral zo houden! Jouw pleidooi komt op mij erg dwingend over. Ik denk dat iedereen eigen ons-kent-ons culturen creëert. Ik zelf zit bijvoorbeeld achter de voordeur te filosoferen met mijn eigen leesclub en mijn eigen filmclub en wat is daar nu mis mee? Laat iedereen de ruimte om zich te verenigen in een kerk, een moskee, een duivenvereniging of een sportclub.
Verder vind ik het een benauwend idee om alleen maar verbindend bezig te moeten zijn. Binden en ontbinden, samen komen en afzetten tegen zijn menselijke fenomenen. Ontbinding en onthechting kunnen vrijheid, nieuwe ervaringen en nieuwe mogelijkheden opleveren. En als je overstijgend bezig wil zijn, spreek dan voor jezelf maar probeer dat anderen niet op te leggen onder het mom van dat ‘we dan pas echt verder komen’. Hiermee probeer je jouw overtuiging / missie op te leggen aan anderen en dat is iets wat je de ‘religies’ juist kwalijk neemt toch?
Het stuk is door een collega op ons freethinker facebook geplaatst. Het volgende heb ik hier geschreven:
Ik herken er wel wat in. Nu hebben we in Nederland vrijheid van meningsuiting en voor de gelovige die schijnbaar een bijzondere mening heeft godsdienstvrijheid. We zouden als samenleving religie een halt kunnen toe roepen. Door bijvoorbeeld het bijzonder onderwijs af te schaffen. Theologie om te vormen tot een seculiere faculteit levensbeschouwingen. Alle subsidies en belastingvoordelen schrappen die met religie te maken hebben. De publieke omroep drastisch hervormen dus geen evangelisatie meer via het scherm. En op gemeentelijk niveau geen vergunningen meer voor evangelisatiecampagnes. Geen onnodige prikkels die religie bevorderen.
Zoals alle ’tijdperken’ van denken en zijn zit er ook aan het religieuze tijdperk een begin, en ja, ook een eind. Het lastige nu van het religieuze tijdperk al enige duizenden jaren leidinggevend is en secularisatie pas aan het begin.
Wat ik bemerk is dat er wel veel weerstand bestaat tegen religie maar dat er zich weinig samenhangende gedachtegoed bestaat die de adequaat de confrontatie aan kan gaan tegen religie. Ik denk dat dit te maken heeft met het gegeven dat de religieuze denkstructuren natuurlijk ook plaats hebben in het niet-religieuze denken, wat mij niet meer dan normaal lijkt als je bedenkt dat religie duizenden jaren leidend is geweest.
Kritiek op religie begint dus eerst door onszelf kritisch te benaderen! Ik denk dat wetenschapsfilosofen als Popper hierbij een goed hulpmiddel zou kunnen zijn omdat wetenschappelijk denken in deze trant zijn nut bewezen heeft, en daadwerkelijk de structuren van het religieuze denken bloot leggen. Daarnaast is een nieuwe sociale/politieke ideologie nodig die daadwerkelijk los staat van het religieuze denken. Ik ben daar zelf mee begonnen door ‘de vrijheid van het kind’ centraal te stellen. Toen werd mij vrij snel duidelijk dat religieus denken allesbehalve een onschuldige denkvorm is waarvan het kwaadaardige deel ook in ons schuilt.
Mijn conclusie voor dit moment is dat als wij een echte vuist tegen religie willen maken wij eerst ons eigen denken tot op het bot moeten uitkleden om de strijd aan te gaan tegen onze eigen dwalingen
Als we eens goed luisteren naar Richard Dawkins en Cristopher Hitchens ( Youtube) dan begrijpen we steeds meer dat Ans gelijk heeft en ik wil graag verder gaan dat geloof het vergif van de wereld is waar al het slechte uit voort komt al door de eeuwen heen zien we dit ,geloof heeft niets goeds gebracht weg ermee,geloof is gekomen uit angt voor de dood en door onwetendheid .
grt Sander
Nederland is met Frankrijk en Engeland wel de meest seculiere landen in Europa, misschien wel de wereld. Ik zou niets liever zien dan dat religie verdwijnt en dat mensen ook persoonlijk hun geloof laten vallen. Het is een stuk extra bagage, een pantser dat hen beschermd, en tegelijkertijd afzonderd. Het moest maar erns afgelopen zijn met geloofsgroeperingen.
Ik ben het er helemaal mee eens weg met religie in het grote geheel sluit alle kerken alle sinagogen en alles wat ook maar iets met welk geloof te maken heeft en maak van alle scholen een openbare school . De meeste oorlogen zijn begonen om een religie en het gebuurt nu nog steeds ik vind dat die zogenaamde god of goden of waar men ook maar in wenst te geloven meer mensen levens heeft gekost dan wat en wie dan ook .
Mee eens! Ik las onlangs een sterk boek over een algeheel verbod op religie (christendom, jodendom, én islam, én het verzonnen xzemenisme, om van partijdigheid af te wezen) in Nederland, “Spel” van Wladimir Arn, die daar bakken kritiek op kreeg uit religieuze hoek, maar volgens mij is het de enige manier om vreedzaam naast elkaar te kunnen leven. Religie is haat geworden, terreur zelfs, en daar moeten we vanaf.
En ook voor Ans Bijstra mijn complimenten voor haar getoonde moed.
Ik vind dat we het moeten behouden zoals het nu is. We leven in een vrij land waarin mensen zelf mogen bepalen in wat ze geloven en wat niet. Kerken sluiten en scholen openbaar maken zoals M H voorstelt, is niks meer dan een dictatoriale beslissing. Gek toch dat vrijheden gepaard moeten gaan met verboden.
Daarnaast ben ik het totaal oneens met wat sander en P vinden. Ik ga niet ontkennen dat religie geen slechte dingen heeft voortgebracht. Maar afschaffen gaat mij te ver. Het ideaal van vreedzaam naast elkaar leven zoals P aangaf, is een christelijke waarde. (heb uw naaste lief). Als we volledig van religieus gedachtegoed af willen, is het noodzakelijk om het ideaal van vreedzaam naast elkaar te leven af te zweren. Dit lijkt mij onmenselijk.
Daarnaast heeft de wetenschap ook voor verschrikkelijke dingen gezorgd zoals atoombommen, mosterdgas en molotov-cocktails. Het aantal doden als gevolg van deze wapens is geen enkele christen gelukt in 2000 jaar tijd.
Tot slot heeft het atheïsme waar zovelen mee pronken voor de twee meest afschuwelijke ideologieën ooit gezorgd: het nationaalsocialisme en het communisme. Beide maakten enorme moordpartijen nodig en de nazi’s bijvoorbeeld waren enorme aanhangers van de Survival of the Fittest theorie van Darwin. We weten hoe het met de Joden en een groot deel van de Slavische bevolking is afgelopen.
Dus als we vinden dat religie slecht is en afschaft moet worden, dan vind ik dat we meteen de wetenschap en het atheïsme moeten verbieden. En dat vind ik ook niet kunnen aangezien we in een vrij land leven en omdat de wetenschap en het atheïsme niet alleen voor slechte dingen hebben gezorgd.
Ik ben voor, maar ik realiseer me tegelijk ook dat dit (waarschijnlijk) nooit zover gaat komen. Homo sapiens is volgens mij gek op illusies. En zonder illusie is dit doelloze leven best wel depressief, zeker in een harde maatschappij. Maar ik ken ook geen maatschappij die niet hard is, die zou ten onder gaan aan zijn/haar eigen succes, lijkt mij.