Door: Ans Bijstra

Eerst maar eens iets over mezelf. In de jaren zeventig en tachtig ben ik opgegroeid in een Gereformeerde kerk (synodaal) in een Fries stadje. Die periode heeft de rest van mijn leven gevormd. Mijn ouders waren kinderen van hun tijd: hard werken en niet klagen, de kerk was belangrijk en dus gingen we ook naar catechisatie en leerden we alle zondagen van de Heidelbergse Catechismus uit ons hoofd. Twijfelen aan het geloof deed je eigenlijk niet. Zeker niet in de eigen kerk of in aanwezigheid van de dominee. Twijfelen was eigenlijk iets van de duivel. Mensen waren in beginsel slecht, zondig en volledig afhankelijk van de genade van hun God. Je mocht al lang blij zijn dat je in de goede God en in Jezus geloofde.

Op mijn achttiende ben ik gaan studeren en behoorlijk fanatiek geworden in mijn geloofsbeleving. Dat ging zo ver dat ik mensen onder dreiging van de hel probeerde te bekeren. Het liefst was ik begonnen met een studie theologie, maar dat wilden m’n ouders niet. Achteraf gezien maar goed ook want theologie zou niets voor mij zijn geweest. Om een lang verhaal kort te maken: nog tijdens mijn studie ben ik mijn geloof ook weer kwijtgeraakt. Ik werd vreselijk depressief, overwoog verschillende zelfmoordpogingen en besloot om met mijn ouders te breken. Pas na mijn studie ben ik weer enigszins normaal gaan leven. Lange tijd heb ik niet kunnen praten over wat er met me gebeurd is. Wellicht was het schaamte, misschien ook angst om te falen of zelfs angst voor een vernietigend oordeel van God. Want: al geloofde ik inmiddels op een andere manier, die dreiging bleef.

Nu, 25 jaar later, ben ik een zogenaamde ongebonden spiritueel, een soloreligieus of een ietsist. Het maakt me niet uit hoe je het noemt. Wat voor mij van waarde is, zijn humane waarden die ik op mijn manier spiritueel inkleur. Het geloof in een persoonlijke God heb ik al lang vaarwel gezegd. Al die miljarden mensen die hun eigen God maken: dat is toch wel erg problematisch als er maar één God is. Waar ik wel in geloof is de kracht van ons mensen, de kracht van het gemeenschappelijke, de kracht van het Leven! Het maakt me niet uit of je dit wel of niet God noemt, voor mij is het gevoel van eenheid, verbonden zijn met familie en goede vrienden, van cruciale waarde.

Heel soms doe ik nog wel eens mee aan discussies over religie in Nederland. Laatst nog hier in Leiden. Elke keer weer zie ik hoe we in die discussies niet verder komen. Religies – vooral het christendom en de islam – hebben veel moois voortgebracht, maar evengoed verschrikkelijke dingen. De oorzaak hiervan ligt in het wezen van religie: binden én ontbinden, bij elkaar brengen en je afzetten tegen. Religies zijn grenzen: jij wel en jij niet. Religies zijn: kom maar bij ons, hier is het veel beter.

De discussie over religie achter de voordeur: ik vind ‘m niet ver genoeg gaan. Met name kerkelijk betrokkenen nemen me dit vaak kwalijk. Hoe kan iemand die kerkelijk is opgegroeid is, zo anti-religieus zijn? Ik zeg dan altijd: ik ben niet zozeer anti-religieus, ik wil de religies ontstijgen. Pas dan kunnen we verbindend bezig zijn, pas dan komen we echt verder. Of dat mystiek is? Ik weet het niet. Noem het zoals je het noemen wilt. Ik vind het niet erg dat de kerken verdwijnen in Nederland, en over 10 jaar ook de moskeeën. Ik zie uit naar huizen van verbinding. Naar kerken die veranderen in ‘open huizen’. Of dat zal gebeuren? Het gebeurt al!

Ans Bijstra is biochemicus en woont in Leiden. Haar echte naam houdt ze voor zich.

Al 39 reacties — praat mee.