Marokko en het spook van separatisme

Maar er is sinds een aantal weken een nieuwe separatismekwestie bij gekomen in Marokko. De protestbeweging in El Hoceima in de Rif is ervan beschuldigd separatistisch te zijn, zij zouden de Rif willen afscheiden en onafhankelijk willen maken.

Althans, zo zien sommige invloedrijke personen dat. En het is ook door de Marokkaanse regering zo geframed.

Het is waar dat er bij de protesten is gezwaaid met een vlag die behoorde bij de zogenaamde onafhankelijke republiek van de Rif (1921‑1926), maar dat had een symbolische functie, niet omdat de demonstranten pleitten voor afsplitsing van de Rif. Ik kom later terug op die republiek.

De gearresteerde leiders van de Rif‑beweging hebben keer op keer gezegd, o.a. in de rechtszaal, dat zij er niet op uit zijn de Rif onafhankelijk te maken. Als je kijkt naar hun eisen is dat ook volstrekt duidelijk. Ze eisen namelijk allerlei voorzieningen en maatregelen van de Marokkaanse overheid teneinde hun leefsituatie te verbeteren. Zoiets eis je niet als je op het punt staat de onafhankelijkheid uit te roepen.

Het schijnt dat het idee om de demonstranten van separatisme te beschuldigen afkomstig is van Fouad El Himma, de zogenaamde ‘vriend van de koning’ en zijn hoogste adviseur. Maar ik heb ook gelezen dat koning Mohammed VI hier boos over is, en het er niet mee eens is dat deze beschuldiging in stelling wordt gebracht tegen de demonstranten en hun leiders.

Premier El Othmani heeft vorige week in een televisie-interview ook gezegd dat het een fout is geweest de beschuldiging van separatisme in stelling te brengen tegen de demonstranten van de Rif-beweging.

Maar de separatismekwestie en de Rif speelde ook in Nederland vorige week. Er was ineens een diplomatiek relletje tussen Nederland en Marokko over de van drugscriminaliteit verdachte Said Chaou uit Roosendaal. Maar hij wordt niet alleen van drugsmokkel beschuldigd, maar ook van het (financieel) steunen van de Rif‑beweging en van separatisme.

Chaou is namelijk mede‑oprichter van een beweging die wel degelijk de onafhankelijkheid van de Rif bepleit. Het betreft de 18 September Movement For the Independence of RIF. Dat is dus openlijk een separatistische groep, daar kan geen twijfel over bestaan. En deze groep heeft ook getracht de Rif-beweging te beïnvloeden in separatistische richting, maar de gearresteerde leider Nasser Zefzafi heeft tegenover de rechter verklaard dat hij maanden zijn best heeft moeten doen om deze groep op afstand te houden omdat de Rif-beweging niet separatistisch is.

Marokko wilde Chaou al een aantal jaren uitgeleverd krijgen en Nederland werkte daar niet heel soepel aan mee. Als protest, of om de besprekingen kracht bij te zetten, riep Marokko zijn ambassadeur in Den Haag terug voor overleg.

Dat sorteerde effect, want vorige week is Chaou in Nederland gearresteerd en er wordt gewerkt aan zijn uitlevering aan Marokko. Nederland schijnt wel bedongen te hebben dat hij alleen wordt berecht voor de drugsgerelateerde delicten en niet voor politieke delicten als het oproepen tot separatisme.

Het zal mij niet verbazen als Marokko, op het moment dat Chaou wordt uitgeleverd, op zijn minst via de pers uitspraken zal doen als ‘de financierder van de Rif‑beweging en de separatisten is uitgeleverd en zal terecht staan’. Dat zal dan vooral voor binnenlandse consumptie zijn.

Overigens heb ik op sites in Marokko ook gelezen dat Chaou de genoemde politieke activiteiten als dekmantel is gestart, om zijn criminele activiteiten te verhullen, en dat hij parlementslid werd met dezelfde reden. Feit is dat toen hij in Marokko in het parlement zat, hij niet vertrouwde op zijn onschendbaarheid als parlementslid, en toch de wijk heeft genomen naar Nederland in 2010.

Nog even terug naar die onafhankelijke Rif‑republiek van 1921‑1926. Deze republiek was gesticht door Abdelkrim El Khattabi, een vrijheidstrijder uit Ajdir, vlakbij El Hoceima. Abdelkrim wilde Marokko bevrijden van het juk van de koloniale bezetting door de Spanjaarden te verdrijven uit het noorden en de Fransen uit het midden en zuiden van Marokko. Hij trok ten strijde tegen de Spanjaarden en slaagde erin een flink gebied te bevrijden en riep daar de republiek uit. Hij had gehoopt dat gebied verder uit te breiden door ook de Fransen te verslaan maar dat lukte niet. Hierdoor bleef het bevrijde gebied beperkt tot de Rif en zo heette het dus de onafhankelijke Rif‑republiek.

Het was een symbolische overwinning, die Riffijnen die wel streven naar onafhankelijkheid tot op de dag van vandaag inspireert. Het is net zoiets als potentiële terroristen die in de toekomst, na de binnenkort te verwachten definitieve nederlaag van Islamitische Staat, zich nog tot in lengte van jaren zullen laten inspireren door het feit dat die staat enkele jaren heeft bestaan. Ook die Islamitische staat zal uiteindelijk als voetnoot in de geschiedenis eindigen, maar tegelijkertijd zal hij dienen als inspiratiebron voor de terroristen van de toekomst. Voor de duidelijkheid: ik wil niet de separatistische Riffijnen vergelijken met de door IS geïnspireerde terroristen, ik zie alleen een parallel in de tijdelijke onafhankelijke staat als inspiratiebron voor latere generaties.

Maar laat één ding duidelijk zijn: een onafhankelijke Rif is volstrekt niet levensvatbaar. Het is een marginaal gebied dat hooguit als narco‑staat zou kunnen bestaan. Misschien dat daar de ambities van Said Chaou toch bij elkaar komen.