Een aardbeving en een tsunami beschadigen kerncentrales in Fukushima, Japan, en leiden tot het grootschalig lekken van radio-activiteit. Volgens internationaal opinieonderzoek is de wereldwijde aanvaarding van kernenergie daardoor opnieuw in elkaar geklapt van een ruime meerderheid tot een kleine minderheid. Een roep om betere veiligheidsmaatregelen drijft de prijs op, die altijd kunstmatig laag was gehouden (door de kosten van opslag van kernafval op lange termijn af te wentelen op het publieke budget). De aanbesteding van nieuwe projecten valt weer stil, een aantal grote landen in Midden Europa (Duitsland, Zwitserland, Italië) besluit nu zelfs opeens toch maar helemaal af te zien van deze energiebron.
De rijke directeur van het Internationaal Monetaire Fonds uit Washington met de Joodse naam Dominique Strauss Kahn werd gearresteerd in New York. Hij werd ervan beschuldigd een arm zwart moslim kamermeisje in zijn hotel te hebben verkracht. Zijn advocaten sloegen terug door zoveel mogelijk materiaal te verzamelen, dat haar geloofwaardigheid in twijfel moet trekken. Maar ondertussen kwam er een groot debat op gang over voortgaand misbruik door machtige mannen van ondergeschikte vrouwen. Hij was bovendien de gedoodverfde winnaar van de Franse presidentsverkiezingen volgend jaar, maar dat is nu allemaal van de baan.
De Australiër Rupert Murdoch was de machtigste mediamagnaat ter wereld, die politieke kandidaten in de VS en het VK aan beslissende steun hielp. De liberale Britse krant The Guardian bijt zich echter als enige vast in beschuldigingen, dat zijn schandaalweekblad The News of the World systematisch duizenden telefoons van beroemdheden heeft afgeluisterd, maar ook van slachtoffers van misdrijven. Zijn overname van het satelliet netwerk B-Sky-B wordt daardoor op het allerlaatste moment afgeblazen. Het had het sluitstuk moeten worden, in zijn wereldomspannende televisie- en filmimperium.
Alle westerse landen hebben de laatste jaren de opkomst gezien van anti-immigratie en anti-islam partijen, die bij uitstek gebeten zijn op de sociaal-democratie. De ‘eenzame wolf’ Anders Breivik brengt een grote bom tot ontploffing in het Noorse regeringscentrum, en schiet bijna zeventig jongeren dood bij een conferentiecentrum van de sociaal democratische partij op een eiland in de buurt van Oslo – velen afkomstig uit minderheden. Hij beroept zich onder meer op Geert Wilders. Opeens komt de hele discussie over de ‘vrijheid van meningsuiting’ en haat zaaien in een heel ander licht te staan.
Dit waren allemaal voorbeelden van snelle stemmingsomslagen van het afgelopen half jaar, maar het aantal kan makkelijk worden uitgebreid, met de Jasmijn-revolutie en vele andere gebeurtenissen. Het laat zien dat de publieke opinie en perceptie uitzonderlijk labiel zijn, in tegenstelling tot wat wij vaak impliciet aannemen. En misschien wel steeds beweeglijker: omdat wij via smart phones, tablets en het mobiele web steeds meer voortdurend online zijn, gedurende onze wakende uren, 24/7. Golven van opwinding en verontwaardiging klotsen steeds sneller over de wereld. Zij verkleinen de marges voor managers en beleidsmakers, die voortdurend op hun hoede moeten zijn. Maar ze bieden ook kansen voor alternatievelingen, die streven naar een betere wereld.
Jaap van Ginneken is media- en massapsycholoog, spreker en schrijver, van 20 boeken in 40 edities en 5 talen. Zoals ‘Brein-bevingen’ (2000, 2e editie), ‘Strijden om de publieke opinie’ (2008, 2e), ‘De kracht van de zwerm’ (2009), ‘Gek met geld’ (2010) en ‘Verborgen verleiders’ (2011, 3e). Dit is een fragment uit de inleiding van een volgend boek over stemmingsbesmetting, dat in 2012 zal verschijnen.
Maar wat is de oorzaak van die stemmingsveranderingen?