Het beeld van een levenloos kind, ronddobberend in helderblauw water, achtervolgde me dagenlang. Het sneed door de borst. Ik was niet de enige, getuige de vele reacties in de media en op social media.
Journalist Chris Klomp schreef er een weblog over waarin hij ons, Europeanen, aansprak op de verantwoordelijkheid om bootvluchtelingen op te vangen en te helpen in hun levensnood. Hij schaamde zich voor de Europese partijen die tegen de opvang van vluchtelingen zijn en uitte zijn woede over de vele mensen op social media die blij waren met alle verdronken vluchtelingen. Zo stelde iemand op Facebook dat hij de foto van het verdronken kind als screensaver op zijn computer gebruikte om aan haar dood herinnerd te worden en daarmee verblijd te worden… ‘In ieder geval een vluchteling minder’, vond hij.
Meer dan 41.000 mensen liketen de weblog van Klomp en anderen gingen met elkaar in discussie. Veel mensen waren het met hem eens. Volgens tegenstanders kon je Europa niet de schuld geven van de dode vluchtelingen of verantwoordelijk maken voor de opvang van vluchtelingen, want het was de schuld van gewelddadige dictators en extreme groeperingen in de landen van herkomst dat mensen vluchten. Een ander vond het de schuld van mensensmokkelaars, omdat zij zoveel mensen in krakkemikkige boten lieten stappen. En weer een ander vond het de schuld van de moeder van het kind. Meer onderbouwende critici stelden dat de situatie van de vluchtelingen in eigen land verbeterd moest worden, in plaats van dat ze naar ons Europa kwamen. ‘We worden overspoeld door asielzoekers, er blijft geen stukje land over voor onszelf.’
Een tijdje terug kwam ik een bejaarde buurvrouw tegen in de hal van ons appartementencomplex. Ze vroeg me goed de haldeur te sluiten, want er konden ‘zomaar vreemdelingen naar binnen wandelen’. Toen ik haar geschrokken vroeg of er soms een specifieke gebeurtenis was voorgevallen, antwoordde ze: ‘Nou, ze komen tegenwoordig massaal met de boot naar Nederland’. Na doorvragen bleek de buurvrouw te geloven dat er elke dag honderden bootvluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten aankomen bij Scheveningen om met zijn allen tegelijk – direct en gratis – gebruik te kunnen maken van onze voorzieningen. Zoiets had ze op het nieuws gehoord en iedereen in haar omgeving had het er over. Ik stelde haar gerust door te vertellen dat de vluchtelingen vooral in landen als Spanje, Italië en Griekenland aankomen en asiel proberen te verkrijgen. Tevens probeerde ik haar de uitzichtloze situaties van veel asielzoekers voor te leggen.
Zacht uitgedrukt overdreef mijn oude buurvrouw de boel, maar het is wel pijnlijk tekenend voor hoe veel mensen tegenwoordig tegen asielzoekers aankijken. Er wordt werkelijk geloofd dat vluchtelingen en masse en op gemakkelijke wijze een vetpot kunnen verdienen in Europa. Sterker nog: dit gaat allemaal ten koste van ons eigen welzijn. Dit las ik terug in de reacties op de weblog van Chris Klomp.
Persoonlijk vind ik dat we van mening mogen verschillen of we in Nederland wel of niet asielzoekers toe willen laten. Je kunt daar legitieme voor- en tegenargumenten voor hebben en op normale, fatsoenlijke wijze over discussiëren.
Ik begrijp zelfs de reacties van mensen die stellen dat de situatie elders verbeterd moet worden, zodat niemand meer de boot op hoeft te gaan. Ik ben voorstander van verbetering van eigen context.
Echter men moet dan ook de mogelijkheid hebben om in eigen land de situatie te verbeteren. Wanneer grootmachten als Rusland en de VS wapens blijven verkopen aan verschillende partijen in landen als Sudan, Irak en Syrië dan blijven oorlogen in stand. Landen die niet in oorlog zijn, maar wel een grote ontwikkelingsachterstand hebben, zouden baat kunnen hebben bij duurzame ontwikkelingshulp. Westerse commerciële giganten zouden dan ook moeten stoppen met het leegzuigen van de aanwezige natuurlijke bronnen en het dumpen van chemische afvalstoffen in ontwikkelingslanden. En dan hebben we het nog niet gehad over kinderarbeid en andere onderbetaalde arbeid.
Ik haal de westerse verantwoordelijkheid niet aan om hiermee een schuldvraag te willen beantwoorden. Ik doe dit om aan te geven dat het onmogelijk is om onszelf los te willen koppelen van de verdeel- en heerspolitiek in de wereld. In bepaalde delen van de wereld gaat het slecht, omdat wij het in het Westen dan goed kunnen hebben. Cru gezegd: de een zijn dood, is de ander zijn brood. Wij hebben het geluk om aan de goede kant van de wereld te zitten. Wij kunnen vrijelijk onze mening (hoe ongezouten die ook is) spuien op het internet, genieten van biologische producten en los gaan bij de Primark. Ja, ik pleit mezelf nergens vrij van.
Ik heb het goed en wil dat best met een ander delen. Als mijn oude buurvrouw dat niet wil, heb ik daar ook respect voor.
Ik zal er echter nooit met mijn hoofd en hart bij kunnen, dat misschien wel een doorsnee collega/vriendin/buurman vluchtelingen doodwenst en er grappen om kan maken. Wat is er dan toch met je aan de hand? Heb je zoveel bloed, tranen en pijn in je leven gezien dat het je niets meer doet? Heb je ervaren hoe het is als je moeder of zus verkracht en vermoord wordt voor je neus, je vader afgeschoten is, je elke dag met een trekkende maag naar bed gaat en de hele wereld je als burgers van een land in de steek laat omdat ze je president de hand boven het hoofd willen houden? Allemaal om macht, geld en wapens? Wat is er in vredesnaam met je aan de hand dat je met een kop koffie bij de hand en de tv op SBS6 kunt lachen om de ellende van een ander?
Ik weet het echt niet…
Laten we dankbaar zijn voor ons welzijn en op zijn minst heel veel respect hebben voor mensen van elders die de moed hebben en hadden een hele risicovolle stap te zetten voor hun eigen geluk. Rust in vrede, lief meisje…
Zo! Dit noem ik nou eens heel goed geschreven! Helemaal met je eens Nora!!