De Bijbel kan een heet boek zijn. We vinden er polygamie, harems, concubines, prostituees, incest, zwagerhuwelijken, naast vrijwillige onthouding. Die relaxte omgang met seksualiteit vinden we ook in andere religies. De oude Griekse cultus van Dionysus was bekend om zijn orgieën. In de oude islamitische literatuur is er veel erotische poëzie. En vandaag giechelen westerse toeristen als ze in India de standjes uitgebeeld op Kamasutratempels zien, inclusief seks met paarden.
Alle religie wordt opgeroepen door het verlangen naar eenwording met God (unio mystica). Dat is de weg waarop wijzelf één worden, zonder verdrongen schaduwzijden. Dit verlangen, waarin we boven onszelf uitstijgen, is de bron is van alle bezieling en zin. Ik schrijf hier over in mijn nieuwe boek ‘God zijn, een oefening in bescheidenheid’.
Nooit voel ik mij zozeer mijzelf als wanneer ik buiten mijzelf raak. Daarom vergeten we onszelf door een te worden met een stadionpubliek of met deelnemers aan een stille tocht; we gaan op in een boek of in een natuurervaring; we laten ons in vervoering meenemen door een concert, een film, een dance event, een stijlvolle liturgie of emotionele opwekkingsbijeenkomst. Zulke extatische momenten hebben een helende werking, we voelen ons verbonden met alles en iedereen – ten diepste met God.
Want hoewel we daar zelden bij stilstaan, is het opvallend dat we die eenwording niet echt zelf kunnen organiseren. Je kunt naar een concert gaan met het voornemen te genieten, maar het is mogelijk dat je in plaats daarvan geeuwend in je stoel zit. De ene dag wandel je uren door de natuur waarbij de tijd vliegt, een andere keer ben je blij als je weer thuis bent. Ook in een kerkdienst kun je nu eens worden meegenomen, terwijl die je een volgende maal weinig doet. Alle eenwording is verleidelijke ‘grace’ (genade). God zelf trekt ons naar hem toe – of niet.
Seks
Voor veel mensen is er geen activiteit waarin ze zich zozeer een voelen als seks. Een erotisch bijbelboek als het Hooglied kon in de christelijke mystiek dan ook een belangrijk geschrift worden, als metafoor van de eenwording met God. In seks raken mensen letterlijk in elkaar. En in een orgasme worden ze boven zichzelf uit getild waarna velen, zo blijkt uit enquêtes, zich milder en gelukkiger voelen, meer verbonden met ‘het Al’. Maar ook dit kan niet echt georganiseerd worden. Integendeel, hoe meer je uit bent op een climax, hoe kleiner de kans dat het lukt.
Gezonde religie bewaakt het proces van eenwording. Want in seks wordt een mens letterlijk naakt en kwetsbaar. Het verlangen naar eenwording kan gemakkelijk ontaarden in het manipuleren en inlijven van de ander, soms met geweld. Vandaag horen we daar weer veel over. Dan kan seks traumatische gevolgen hebben.
Helaas heeft het christendom vaak de bijbelse onbevangenheid ten aanzien van seks verloren. Seks wordt soms zelfs ingezet als een instrument. In de zestiger jaren werd er in de Jesus People beweging aan een vorm van zending gedaan die ‘flirty fishing’ heette. Jonge vrouwen gingen met mannen naar bed om ze te rekruteren voor de beweging. Maar ook afzien van seks, zoals in het verplichte celibaat, kan een manier zijn om mensen te binden aan het kerkelijke instituut.
Het verbieden van samenwonen voor het huwelijk, voorbehoedmiddelen en homoseksuele relaties getuigt van een neurotische kijk op seks die meer met angst en macht dan met liefde te maken heeft. In plaats van het proces van eenwording te bevorderen, wordt het geremd door onnodige schaamte- en schuldgevoelens. Dat leidt tot een gefrustreerde houding tegenover seks, waardoor mensen soms sneller over grenzen heen kunnen schieten. In plaats van eenwording en geluk, is dan verdeeldheid en eenzaamheid het resultaat.
‘Flirty Fishing’ was een begrip, niet verbonden met de Jesus People, maar met de ‘Family International’ beweging a.k.a. the Children of God, olv David Berg. Credit where credit’s due…
Dio: je hebt gelijk, maar de Children of God kwamen wel voort uit de bredere beweging van bekeerde hippies in Californië die ‘Jesus People’ werd genoemd. Een soort sektarische afsplitsing.