De verhuftering van de Nederlandse samenleving bereikte in het jaar 2012 nieuwe recordhoogtes. Of het nou om een compleet uit de hand gelopen Facebook-evenement in Haren ging of voetballertjes die een grensrechter doodtrapten, de samenleving verruwt en verhardt zonder dat iemand uit kan leggen waarom. De kranten staan er vol van. Ontspoort onze jeugd door agressieve videospelletjes, vraagt men zich aan de praattafels af. Of komt het door foute tienerfilms uit de VS? Is het geweld een gevolg van een gebrek aan ouderlijke zorg en aandacht? Het is een teken aan de wand dat een deel van onze tieners woedend rondraast. Waar komt die woede, die frustratie en dat disrespect vandaan? Moeten we wellicht constateren dat dit de prijs is die we betalen voor het verval van religieus normbesef en traditionele gemeenschapszin?
Nederland heeft zich in de afgelopen decennia geleidelijk bekeerd tot het individualisme. Een verstoorde notie van het individualisme, wel te verstaan. Het concept dat ieder individu vrij is en alles mag doen en laten wat hij wil, wordt voortdurend tot in het extreme doorgetrokken. Combineer deze levensfilosofie met het kapitalisme en je bent niet alleen helemaal ‘vrij’; je bent ‘vrij’ en ‘rijk’ (ten koste van een ander).
Natuurlijk is de vrijheid die wij denken te ervaren maar een zwak substituut voor wat echte vrijheid zou moeten zijn. De moderne individuele mens is helemaal niet vrij. Hij is een slaaf van z’n verlangens en een gevangene van het systeem. Een systeem dat losgekoppeld is van de menselijke maat en waarin niet het individu maar het getal centraal staat, waar zorg wordt uitgedrukt in winstcijfers, werknemers worden ontslagen omwille van een hogere beurskoers en scholengemeenschappen worden geteisterd door opportunistisch mismanagement. Hierin wordt de zwakke leerling een probleemgeval, de alleenstaande oudere een last en de bijstandsmoeder een kostenpost.
Het is tijd voor een nieuw moreel kompas. De mens is niet bedoeld om een mechanische robot of slaaf van het systeem te zijn. Wij zijn geen bits en bytes, winstmarges of verliescijfers.
Het religieus besef dat ieder individu uniek is, gewenst, ja bewust geschapen zelfs, kan bijdragen aan een nationale herwinning van (zelf)respect. Niet alleen geeft geloof in meer dan ‘het toeval’ richting en sturing, het leert ons ook dat iedere partner, werknemer, kind of leerling recht heeft op (liefdevolle) zorg en aandacht. Immers: wij zijn allen Gods schepselen, ieder van ons is geschapen naar Zijn en Haar beeld. Religie biedt een diep existentieel bewustzijn dat ons leven waarde heeft zonder onderscheid. Dat slaat bruggen. Dat zet de mens weer binnen een grotere wezenlijkere context dan egoïstisch kortetermijn-gewin. En dat geeft voeding aan de jonge generatie die moet leren dat een feestje opbouwt, niet afbreekt, en dat een spelletje voetbal gezonde lichaamsbeweging is, niet een agressief bloedbad.
Maar religie is toch meer dan gemeenschap en normen?
Het is allemaal de schuld van het religieus verval? Dan hebben gelovigen er dus geen last van? Of wel?
Normen en waarden zijn niet religieus bepaald. Jammer dat Monique dat besef niet heeft. De grootste misdaden worden nog steeds gepleegd in naam van het geloof, getuige de oorlogen in Afghanistan en Irak. Getuige de wijze waarop christenen en joden het Palestijnse volk behandelen.
Sorry Monique, je gaat uit van de verkeerde vooronderstellingen
De werkgemeenschap SEKEM in Egypte is een voorbeeld van wat Monique in de laatste alinea beschrijft. Voor ieder individu dat aanklopt is daar een plaats. SEKEM schept werkgelegenheid met zorg voor de natuur. Een school voor kinderen van werknemers groeide uit tot een school voor de wijde omgeving. Toen ouders van kinderen met een verstandelijke beperking vroegen om dagbegeleiding, werd dat georganiseerd. Die kinderen krijgen na hun achttiende een plaatsje in de landbouw of een van de bedrijven. Voor bedelkinderen werd inkomen en opleiding gerealiseerd. 10% van de bedrijfswinst wordt aan sociale doelen besteed. Zie http://www.sekemvrienden.nl Hoe kunnen we dit in Nederland realiseren
Monique Samuel roert in kort bestek wezenlijke punten aan. Zij slaat de spijker op de kop. Met Froukje ben ik het wel eens dat een goede analyse van de situatie waarin wij verkeren en een adequate aanpak daarvan niet per se afhankelijk is van een religieus waarden- en normbesef. Dit laatste kan immers ook perverteren. Maar het staat er ook weer niet geheel los van. Nodig is een bewustzijn van medemenselijkheid, solidariteit en wederkerigheid, dat gevoed kan worden door o.a. religieuze bronnen, maar ook andere bronnen waarin humanitaire waarden een prominente rol spelen. Het gaat altijd om: welke consequenties trek je in de praktijk van het leven uit de beginselen die je aanhangt? En niet om de exacte vormgeving van die beginselen op zich.
Ik kan behoorlijk meegaan in de kritiek van Monique Samuel, maar dat religie de oplossing zou zijn moet ik resoluut van de hand wijzen als wishful thinking.
De werkelijkheid van religie wordt eerder gekenmerkt door huichelarij, machtswellust en -misbruik, discriminatie en disrespect dan solidariteit en cohesie.
Juist in landen waar religie de boventoon voert, zijn de verschillen tussen rijk en arm het grootst: India, Saoudi-Arabie, de VS maar ook het huidige Rusland. Terwijl wij een van de beste sociale stelsels hebben.
Zij raakt de kern van het onstane probleem. De nadruk is teveel op IK ten koste van de ander komen liggen.
Onmiddellijk genot, het recht van het NU ik heeft een samenleving gecreeerd die neigt naar verrruwing.
Het gaat er om dat we het evenwicht terugvinden. We moeten zeker onze waarden weer herontdekken maar niet doorslaan naar controle en regelgeving.
Een gezonde balans dat moet het doel zijn.
Nederland heeft duidelijk moeite om de traditionele gemeenschapszin om te zetten naar moderne gemeenschapszin en realiteitszin. Waarden en deugden uit religies kunnen hier en belangrijke rol in spelen. We zouden daar niet krampachtig over moeten doen, vooral als we het hebben over diegenen die het in deze post-postmoderne tijd het secularisme en individualisme tot de nieuwe volksreligie hebben verheven. De analyse van Samuel klopt, dit laatste betekent dus niet per definitie: vrijheid en blijheid.
Evenwicht is het sleutelwoord.
natuurlijk is niet alles wat onder de noemer religie wordt gepresenteerd per definitie goed, helaas. maar daarin is zij ook niet uniek. zoals religie secularisatie en enige individualisering nodig had en heeft om haar gevaarlijke en zwakke kanten aan te schuren en schaven, blijkt de verdergaande secularisatie ook niet louter voordelen en goede kanten te hebben. daar heeft het stellen van open levensvragen en verbondenheid in gemeenschap inderdaad veel te bieden. zonder direct terug te gaan naar beperking en taboe natuurlijk.
Hoewel mevrouw Samuel in weinig woorden veel zegt dat respect en bewondering verdient, lijkt haar conclusie me te kort. Ze concludeert dat religieus besef ‘bij kan dragen tot’ herwinning van (zelf)respect.
Akkoord, maar in onze tijd is dat iets dat alleen – zoals het NieuwWij-thema van deze maand al suggereert – achter de voordeur plaats kan vinden. In een tijd van weergaloos individualisme kan een persoon hoogstens zijn/haar directe omgeving beïnvloeden, terwijl het hier gaat om een samenlevingsbreed probleem. Al besluiten er 10 miljoen Nederlanders te leren van religieuze overtuigingen om (zelf)respect te herwinnen, dan zijn nog zijn er 7 miljoen die dat niet wensen en die grensrechters dood blijven trappen.
Eeuwen van secularisatie, democratisering en liberalisering hebben dit mogelijk gemaakt en dit proces gaat niet veranderen als een paar Nederlanders die het hebben gehad met de verruwing van hun maatschappij besluiten lessen te gaan trekken van religieuze overtuigingen. Overtuigingen die, bovendien, heel wat fantasie vergen om serieus te worden genomen.
Mijn vraag aan mevrouw Samuel (en ieder ander) is: hoe ziet u uw voorstel voor zich? Godsdientelijke dogma’s herintroduceren op scholen? De evangelische oproep uitbreiden? De bijbel gratis en in versimpelde versie uitdelen (gratis en simepl werken immers in dit land)? Of, in andere woorden: waarom is er religie nodig voor het herwinnen van zelfrespect? Is humanisme niet genoeg? Is een vertrouwen in Westerse waarden (mensenrechten, vrijheid, volkssoevereiniteit) niet genoeg?
Persoonlijk vermoed ik dat het proces van verruwing pas zal stagneren als het Westen het ongemakkelijke huwelijk tussen het liberalisme (als mensbeeld én als politieke ideologie) en democratie opgeeft, maar dat is een volledig andere discussie.
In mijn reactie van 10:22 uur moet “Froukje” vervangen worden door: “Ad Bos”. (Excuses hiervoor).
Het is altijd een plezier de stukken van Monique te lezen. Knap als je zo goed kunt formuleren. Ook nu geeft ze stof tot nadenken!
Hoe hervinden wij het evenwicht tussen altruisme en egoisme? Een te ver doorgevoerd altruisme gaat ten koste van jezelf.
Als christenen neigen we naar het altruisme; rekening houden met een ander. waarbij we vaak ons zelfZUK3MU vergeten. Een “gezond”egoisme zou ook aanwezig mogen zijn, en waar vinden we de balans? Steiner heeft er een mooie gedachte over geventileerd. Wanneer veranderd altruisme in egoisme?
Iemand hier herhaalt het cliché dat de grootste misdaden in naam van religie gepleegd worden. Om het cliché nog maar eens te weerleggen (al weet ik dat zij die het herhalen zich niet van hun dogma’s laten afbrengen): de grootste massamoordenaars van de wereldgeschiedenis waren ongelovigen (Robespierre, Lenin, Stalin, Himmler, Heydrich, Pol Pot enz.).
het is fout als religie bron van geweld is. het is een feit dat lang niet alle geweld door religie gemotiveerd is. de diepe – (ook) religieuze – erkenning dat ieder mens van waarde is schept een fundament van respect, gerechtheid en vrede.
eFbmGr utoixgbkhjtq
Apre8s plusieurs vtsiies dans ce restaurant italien je dois dire que rarement j’ai eu le plaisir de savourer des plats aussi excellents, un service tre8s professionel et un accueil de la part du patron vraiment chaleureux, dans un cadre tre8s re9tro mais original et chaud vraiment e0 l’enseigne de l’Italie. Je sugge8re aux amateurs de vraie cuisine italienne d’y faire une visite. Il y a aussi la terrasse et un beau jardin e0 l’arrie8re du restaurant. Merci a ces professionnels
Graag wil ik hier aangeven dat bovenstaande reacties van “olav meijer” niet van mij afkomstig zijn. (Medewerker van Centrum EMMA in Utrecht en activist).