Laat ik beginnen met de vijf ‘wegdoeners’, omdat uit consumentenonderzoek is gebleken dat mensen liever gemopper en gezeur lezen, dan opbouwende en opbeurende teksten.
Wat mag weg in 2018?
1. Fidget Spinner
De eerste in de categorie ‘wegdoen’ plaats ik de Fidget Spinner. Wat mij betreft de eendagsvlieg van 2017. Binnen enkele dagen sprak iedereen over dat rare object, binnen enkele weken had iedereen er eentje – ik ook – en binnen enkele uren vergaten we het modernistische tolletje in een dode hoek van ons huis. Het zou ADHD-lijders helpen zich te concentreren op schoolwerk, maar het was vooral een geinig dingetje voor verveelden. Leuk, maar niet voor de eeuwigheid, zullen we maar zeggen.
2. Eindtijdsvoorspelling
Het tweede wat ik gaarne voorgoed op de vuilnishoop van de geschiedenis gooi – tevergeefs ben ik bang – zijn de Eindtijdsvoorspellingen. Enige keren per jaar staat een Amerikaanse amateurexegeet of een Zuid-Europese goeroe op, die op basis van nachtenlange scrupuleuze analyse van de Apocalyps, danwel door een goddelijk visioen of openbaring, denkt te slagen waar al hun voorgangers hebben gefaald. Het einde is nabij. Want Maya’s, of UFO’s, of een oeroud Syrisch document uit 2014.
Eigenlijk mik ik niet zo op die onheilsprofeten, maar vooral op het journaille. Dat gaat wanhopig op zoek naar exotische religekkies en laat zich als onkritisch vehicel door dergelijke zonderlingen misbruiken. De eerlijkheud gebiedt mij overigens wel te zeggen dat zo’n 10% van mijn jaarlijkse media-optredens erin bestaat om dezelfde journalisten te overtuigen dat niet alle gelovigen automatisch dergelijke profetieën voor zoete koek slikken. Gelovig-zijn betekent immers niet dat je ophoudt met nadenken. Maar ook dat moet ik hen vaak uitleggen.
3. Nederlands voetbal
Ik gooi ook graag weg het Nederlandsche Voetbal. U merkt wel: er zit een stijgende urgentie achter deze lijst. Het Nederlandsche Voetbal is dood, overleden en in 2017 begraven. Gelukkig hebben we het damesteam dat onze nationale trots heeft kunnen redden door te doen wat die machomannen niet lukte: het winnen van die ene wedstrijd die er wel toe doet. Kom mannen, lik je wonden, ga vijf jaar onherkenbaar over straat, doneer je miljoenensalaris aan een goed doel, en dan praten we nergens meer over.
4. 500 jaar Reformatie
Vervolgens zet ik gaarne 500 jaar Reformatie bij de kerstspullen die je op 1 januari nu eenmaal opbergt op zolder. Over 500 jaar halen we die er wel weer van af: beetje stoffig, maar nog goed bruikbaar. Ik zet dit feest, nee ‘herdenking’, bij het afval, omdat ik er als rooms-katholiek gewoon heel verdrietig van word. Het Westers schisma is een gapende wond in de zijde van het christendom, een wond die misschien wel dichtgegroeid is, maar bij elke weersverandering steekt ie nog lelijk. Zolang christenen nog niet gezamelijk kunnen zitten aan die Ene Maaltijd des Heren, is de Reformatie een schandevlek, ook – en vooral – op het gezicht van de rooms-katholieke kerk.
5. Voltooid leven
Voltooid leven is het laatstse dat ik in 2018 gaarne niet opnieuw zie opduiken. Ik bedoel natuurlijk de discussie die deze eufemistische naam draagt, niet op het idee zelf. Ik hoop ooit deze twee woorden te kunnen gebruiken om mijn geleefde leven te kenmerken. Maar het euthanasiedebat is verzand in technische procedures, semantische discussies over ‘dood’ en ‘zelfmoord’, en onwaardig gebruikte begrippen als ‘beschaving’ en ‘barmhartigheid’. We spreken over poedertjes, die je kan bestellen als je lang genoeg lid bent van een coöperatie.
Elk mens leeft in een web van relaties en dat hele web wordt geschaad als iemand moedwillig zichzelf uit dat web wegscheurt. Een leven is nooit voltooid, altijd open naar het einde toe, ook als alle regie en controle erover lijkt weg te vallen.
Wat neem ik mee in 2018?
1. #MeToo
Er zijn echter ook enkele zaken die ik graag wil meenemen 2018 in, omdat ik er geen genoeg van kan krijgen, of omdat we er geen genoeg van mogen krijgen. De eerste is #MeToo. U ziet wel, in deze categorie begin ik bij ’t belangrijkste en eindig ik met een knipoog. De #MeToo-discussie laten decennia, nee, eeuwenlange discriminatie van en geweld tegen vrouwen (soms ook mannen) door mannen (soms ook vrouwen) zien. Vrouwen en mannen, kinderen en volwassenen moeten ten alle tijden beschermd zijn tegen alle vormen van geweld en uitsluiting. Het wordt tijd deze rekening te vereffenen.
De door mij opgeroepen metafoor van de vereffening van de rekening laat overigens ook de duistere zijde van de #MeToo-discussie zien. Ook mannen hebben immers recht op de bescherming van de rechtstaat. Ook een man is onschuldig tot het tegendeel bewezen is. In de verhitte discussies kunnen gevoelens voorrang krijgen op argumenten, kunnen herinneringen veranderen en intenties verkeerd gelezen worden. Zoals Meatloaf zingt: Objects in the rear-view mirror can appear closer than they are. Laat de #MeToo-discussie niet eindigen in een heksenjacht of bijltjesdag. Voor je het weet hebben we weer een nieuwe hastag nodig: #MeNot!
2. Monogamie
Monogamie is ook een dingetje dat ik graag wil meenemen naar 2018. In een jaar dat bol staat van de pleidooien voor alternatieve samenlevingsvormen en bijbehorende seksuele omgangsvormen, lijkt het ouderwetse ideaal van een levenlang bij dezelfde partner wat sleets geworden. Monogame mannen en vrouwen lijken een beetje de sukkeltjes van onze samenleving, opgesloten in een ireëel romantisch ideaal dat ons door Kerk en Staat is opgedrongen, maar dat ons wezensvreemd zou zijn. Polyamorie zou veel beter bij de menselijke constitutie zijn.
Kan best zo zijn, fijn dat een bepaald soort natuurwetsdenken nu door de seculiere samenleving omarmd lijkt te worden, nadat ze in de academie bij het grof vuil is gezet. Ik zou een lans willen breken voor een levenlang bij elkaar, als dat kan, als dat je gegeven is. De ander accepteren, ook in zijn gebrokenheid en in al zijn of haar gebreken, maakt ook jouzelf tot een beter mens. Volhouden tegen beter weten is soms een deugd, die in onbruik geraakt is. Elkaar vasthouden terwijl iedereen goedbedoelde adviezen in je oor brult, is een steen des aanstoots. En die steen is soms verrassend zacht.
3. Barbie met hoofddoek
Nu wordt het tijd voor wat luchtigheid. Het hoeft niet allemaal van een existentiële zwaarte te zijn immers. Ook in 2018 mogen we blijven glimlachen om de kleinheid van het geleefde leven. Ik neem ook graag mee: Barbie-met-hoofddoek. Er waren al langer officieuze pseudo-barbies met een hoofddoek, maar nu is Matel ook overstag. Barbie mag zich kleden zoals zij wil, is immers het devies. Dat geldt wat mij betreft ook voor de wereld van de grotemensen. Vrouwen mogen zich kleden zoals ze willen, ook in nietsverhullende croptopjes en jurkjes-aan-de-korte-kant, maar ook met rozenkranzen, kruizen, tulbanden en hoofddoeken. Wie de emancipatie van de vrouw serieus neemt, moet haar ook gunnen zich te kleden zoals je dat zelf nooit zou doen.
4. Heel Holland bakt.
Ja, hoe kan die ontbreken? De seculiere hoogmis van Westers consumentisme. Geen enkel ander programma verenigt Nederland, dwars door de generaties, dwars door de sociale lagen, dwars door welke sociale kloof dan ook. Het is traag, het is voorspelbaar, de kandidaten helpen elkaar, de jury zeikt niet af, de presentatie door Andre van Duin is lichtvoetig zoals we van hem gewend zijn. Het is Nederland op zijn smalst. En wat houden we van dit Nederland!
5. Wachtrijen
Als allerlaatste wil ik meenemen naar 2018: wachtrijen. U zult denken, die Bosman is gek. Maar dat ben ik niet. Wachtrijen zijn een ondergewaardeerd maatschappelijk fenomeen. Iedereen haat die dingen eigenlijk, bij de supermarkt, bij het stoplicht, in de Efteling. Maar eigenlijk zijn wachtrijen verborgen mentale pareltjes in het dagdagelijkse leven. Het zijn afgedwongen momenten waarop je even tot rust komt, even kan wegmijmeren, en wie weet zelfs even een praatje kan aanknopen met een wildvreemde. Wachtrijen betekenen contemplatie in een jachtig bestaan. Denk daar maar eens aan de volgende keer bij de benzinepomp.
