“Onze traditie biedt juist basis voor pluriformiteit”

“Het CDA wil niet terug naar ’God, Nederland en Oranje’, laat staan ’domineesland’. En nog minder is het een appèl tot herkerstening. Het is wel een oproep om het eigen verleden, om de christelijke traditie, als bron van onze waarden en normen te erkennen. Een samenleving heeft morele ankerpunten nodig waaromheen vrijheid en verantwoordelijkheid worden gevormd. Die traditie heeft Nederland gevormd.

Dat betekent niet dat mensen daarmee geacht worden individueel langs de lijnen van dit geloof en deze traditie te leven. Velen beschouwen zich in Nederland als niet gelovig. Vele anderen zijn moslim. Nederland is een divers land. Maar juist door de toenemende diversiteit is het essentieel te benoemen wat gedeelde waarden zijn die wij in dit land voor iedereen willen laten gelden. Waarden die we niet vandaag ontdekken, maar die een diepe oorsprong hebben. Denk aan de vrijheid van godsdienst die in Nederland al een traditie heeft van vierenhalve eeuw.”

Klik hier voor het hele artikel.

Bron: Trouw

De redactie van Nieuwwij.nl vroeg arabist Jan Jaap de Ruiter om een reactie op dit artikel. Hieronder vindt u zijn reactie.

CDA Kamerlid Mirjam Sterk stelt in bovenstaand artikel dat de Nederlandse godsdienstvrijheid het resultaat is van de joods-christelijke traditie die dit land gevormd heeft. Zelf heb ik in 2005 een werkje geschreven over de ‘joods-christelijk-islamitische’ traditie van ons land, suggererend dat ook die derde traditie ons land gevormd heeft en vormt. De term ‘joods-christelijk’ lijkt oud, maar wordt toch vooral de laatste 10 à 20 jaar gebruikt. Wie ‘joods christelijk’ googelt krijgt ongeveer 7.000 hits en wie met de oude spelling ‘joodsch christelijk’ googelt 100 keer minder: niet meer dan 71. De joods-christelijke uitvinding is van recente datum en wie de christelijke voorman Abraham Kuyper (1837-1921) zou vragen of de joden bijgedragen hebben aan de ‘Nederlandsche’ samenleving kreeg op zijn best fronsende wenkbrauwen te zien. Ook de term christelijk is beladen. Wie de kranten van de negentiende en eerste helft van de twintigste eeuw leest, wordt niet blij van de verkettering van de katholieke kerk door de protestantse media en omgekeerd. De joden ten slotte, woonachtig in Nederland sinds de zeventiende eeuw, hadden nogal eens een wankele haat-liefdesverhouding met de christenen.

De traditie van ons land is er veeleer een van de koopman. Het profijtbeginsel scoort hoog en het handhaven van religieuze verdraagzaamheid en tolerantie werd vooral ingegeven door de wens goede zaken te doen. Geheel terecht stelt historicus Maarten van Rossem dat Nederland nooit een calvinistische natie was maar veeleer een land van handelaars. En dat zijn we nog steeds.
Net zoals het in het huidige debat lastig is aan te geven wat ‘de immigratie kost’, is het ook lastig aan te geven wat de joods-christelijke traditie ons land gebracht heeft. Hebben barmhartigheid en naastenliefde mensen aangezet tot het opzetten van ziekenhuizen en onderwijs? Ongetwijfeld. Of lagen daar ook algemeen menselijke principes aan te grondslag? Mijn punt is dat de vaststelling van mevrouw Sterk iets te kort door de bocht is. De geschiedenis leert ons namelijk ook dat als een land beheerst wordt door een enkele godsdienst het vaak gedaan is met die veelgeprezen vrijheid en de echte godsdienstvrijheid in Nederland kwam tot stand door de principes van de Franse revolutie (1789). Het bewijs? Voor de Franse tijd (1795-1813) waren joden en katholieken op zijn best rechteloze burgers en pas nadat de Fransen ons land ingrijpend hadden hervormd kwam er godsdienstvrijheid voor iedereen. Met dank aan de ‘goddeloze’ Fransen.

Ik denk dat de instituties christendom en jodendom die in het verleden vaak erg star waren, niet direct bijgedragen hebben aan die fameuze Nederlandse vrijheidslievendheid. Ik denk echter wel dat het individuele christenen en joden zijn geweest die zich geïnspireerd wisten door hun religie maar ook door algemene menselijke waarden om van dit land te maken wat ze konden. Juist die kopstukken uit beide religies die zich los wisten te maken van de vaak knellende banden van hun religie, bleken een geweldige aanwinst voor de publieke zaak.

En in de zin van dit betoog is het dan ook moeilijk aan te geven wat de islam Nederland brengen zal. Het lijdt echter geen twijfel dat individuele moslims dit land verder in de vaart der volkeren zullen stuwen. Ik ben onder de indruk van mensen als Ahmed Marcouch die over zijn eigen schaduw heen stapt en het homobeleid in zijn stadsdeel wilde stimuleren. Ik bewonder voormalig staatssecretaris Albayrak omdat zij zich nooit liet voorstaan op haar Turkse afkomst en het asielbeleid op prijzenswaardige wijze heeft vormgegeven. Ik ben onder de indruk van die talloze moslims in dit land, websites getuigen daarvan, die niets anders willen dan dit land opbouwen en verrijken.

Religie kan mensen aanzetten tot mooie en schone daden, ja, tot zelfverloochening, een menselijke kwaliteit. Religie zelf is een instituut dat bewaakt moet worden want grijpt het de macht, dan is het gedaan met die vrijheid. Ik denk dat de meeste individuele moslims in dit land zwelgen in de vrijheid hier en nu ze er eenmaal van geproefd hebben nooit meer zonder kunnen. Maar om de verworvenheid van die vrijheid op het conto te schrijven van jodendom en christendom, dat gaat me nu net iets te ver.