Vandaag gaat de zon op om 8.45 uur en onder om 16.30 uur: dat is zeven uur en drie kwartier daglicht. In het hoge noorden komt de zon nauwelijks op en is het vrijwel donker. In deze tijd besef je hoezeer je licht, zonlicht nodig hebt. Bij de Romeinen vierde men het wintersolstitium of Joel op 21 december: de omslag van het licht, het lengen der dagen.
We wachten daarop, zeker in deze tijd. Het wordt ook wel de winterzonnewende genoemd. Eerst lijkt er geen beweging in te zitten maar op 31 december verloopt zonsopgang en zonsondergang tussen 8.48 uur en 16.38 uur. Dat scheelt 11 minuten. Daarna, in het nieuwe jaar, gaat het sneller.
Hans Andreus (1926-1977) noemde zichzelf ‘stenograaf van het licht’. Steeds zocht hij naar woorden daarvoor, naar verbinding met dat licht, waarvan hij vermoedde dat het van elders kwam. Zelfs in wat hij zijn Laatste gedicht noemt ging het over het licht: Waar blijf ik met dat licht van mij, van jou …? Steeds weer ook bevroeg hij het licht in zijn bedoeling, ook in zijn gedicht Geen kerstcantate:
Niet alleen in het holst
van de nacht van het jaar,
iedere dag van het jaar
heeft het licht het koud.
Hier gaat het over licht, dat het koud heeft, zelfs iedere dag zolang het in deze wereld niet verandert, want dat licht … het hongert naar/ een beetje gerechtigheid. En al moeten wij voorzichtig zijn met interpretaties, het gedicht eindigt met een verwijzing naar een Bijbels beeld: … het licht dat van puur licht/ kind is en woord.
Die zoektocht naar licht is dus iets van mensen en van alle tijden. Soms gebeurt het in deze donkere dagen dat er in de namiddag plotseling een golf van licht de kamer binnenvalt. De zon staat zo laag dat door die lichtbaan mens en voorwerpen tot achterin toe stralend belicht worden. En alles verandert op slag.
Zonlicht
Zonlicht wandelt door mijn kamer
tintelt over stoel en wand,
de kopjes en de plant op tafel…
Vandaag heb ik het licht
op kort bezoek.
Het licht, dat pure licht,
wordt mij zomaar uit de hemel geschonken
en als een levend zonnepaneel
sla ik, dankbaar en bewogen,
wat licht op in mijn hart. (FD)
Zo roept juist dit beeld om verandering, om opnieuw te beginnen, om zelf in beweging te komen…, door dat licht. Letterlijk of van binnen. Niet meer versomberd achter het venster, maar door het licht geïnspireerd en in beweging gebracht. Dat doet het licht, en misschien wel Gods licht…
