Al jarenlang dreigt zo’n nieuw donorregistratie-systeem er aan te komen. In België bijvoorbeeld is dat systeem er reeds langer. Het zou dan ook in Nederland even vanzelfsprekend en normatief worden als bijvoorbeeld de militaire dienstplicht dat was. De dienstplicht-weigeraar, niet de soldaat, moest zich verantwoorden en beargumenteren.

De orgaandonatie-weigeraar komt zo in dezelfde hoek terecht. Aan de verantwoording van de orgaandonatie-lobby schort echter wel het een en ander.

Orgaandonatie wordt vaak als ultieme daad van naastenliefde gezien. Dat staat natuurlijk niet los van het hersendood-criterium. De Wet op de Orgaandonatie baseert zich op deze medische, neurologische definitie van hersendood uit 1968. Het hersendood-criterium legitimeert transplantatie-medici tot vroegtijdige orgaan-uitname.

Een exponent van empirisch wetenschappelijk verzet tegen het hersendood-criterium is de Braziliaanse neuroloog Prof. dr. Cicero Coimbra. Volgens hem is ‘hersendood’ absoluut niet hetzelfde als ‘dood’. Hij meldt succesvolle behandeling van sommige hersendode patiënten, maakt een impasse zichtbaar in de transplantatie-geneeskunde. Sommige medici willen hier niet van weten, verschuilen zich achter de neurologen.

Maar: ijking en herijking zijn nodig! Dat is hèt principe van de wetenschap. Anders wordt het hersendood-criterium een dogma, een axioma. Een wetenschapper die liever in de luwte wil blijven zei mij eens: “Hersendood is geen waarheid, maar een keuze…”.

Pia Dijkstra wil een nieuwe verregaande fase in het politieke proces rond orgaandonatie initiëren. Daarmee wordt terloops ook de in andere opzichten absolute ‘scheiding tussen kerk en staat’ verwaarloosd. Het is namelijk niet aan de overheid of de wetgever om eenzijdig de dood te definiëren. Ter discussie moet komen, wat de dood en het eraan voorafgaande stervens-proces betekenen en inhouden. Medici houden zich hier nauwelijks mee bezig. Religieuze tradities hebben hier heel veel te bieden. Veel beleidsmakers lijken liever te negeren dat rond orgaan-transplantatie en -donatie meerdere zaken discutabel zijn. In het religieuze, spirituele en filosofische veld zou men zich daar ook veel meer bewust van moeten worden. Theologisch speelt er veel meer dan naastenliefde.

Sommige medici bepleiten nòg vroegere (voorbereiding van) uitname van organen, wat de wetgeving lijkt te gaan volgen. Anderen achten de 45 jaar oude definitie van het hersendood-criterium meer en meer omstreden. De ‘Presidential Council on Bioethics’ in de USA vindt het een prioriteit om de huidige ideeën en praktijken rondom de (hersen)dood en het stervensproces helemaal opnieuw te onderzoeken.

De Stichting Bezinning Orgaandonatie (SBO) met deskundigen uit diverse disciplines en levensbeschouwingen vraagt aandacht voor dit alles. Wij richten ons op persoonlijke bewustwording en maatschappelijk debat. Wij achten de informatie en voorlichting omtrent orgaandonatie door overheid en gezondheidszorg eenzijdig en onvolledig. Iedere burger moet de kans hebben om weloverwogen en gewetensvol te kunnen kiezen wel of geen orgaandonor te worden. Daarom ook wijzen wij het ADR-systeem af.

Wij vinden het uiterst belangrijk om het stervensproces in relatie tot orgaandonatie nader te bezien. Dat doen we tijdens een Expertseminar op 16 september. Gast is dan dr. Peter Fenwick, neuropsychiater en bekend van publicaties over ‘end-of-life phenomena’. Onderzoek hiernaar in Nederland verrichtte Ineke Koedam binnen drie hospices. Daarover verschijnt eind juli haar boek In het licht van sterven, ervaringen op de grens van leven en dood. De presentatie ervan vindt plaats op 15 september met dr. Fenwick als een der keynote-speakers.

De politici pro een verplichtend donorregistratie-systeem doorkruisen alle genoemde principiële discussies en processen. Zij tonen een versimpelende haast met hun politieke beleidsinitiatieven. Zij sluiten hun ogen voor de genoemde impasses. Waarom eigenlijk? Het gaat om belangrijke ‘organische’ en kwalitatieve vragen. Wetenschappelijk, ethisch, religieus en humaan gezien is periodieke herijking van orgaantransplantatie-geneeskunde en het hersendood-criterium aan de orde. Wat doet men hiermee? Nog veel en veel te weinig.

Ari van Buuren

Ari van Buuren was werkzaam in het UMC-Utrecht; hij is erelid van URI-Nederland en o.a. verbonden met St. Ubuntu Nederland.
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.