Pardon in verkiezingstijd

In deze verkiezingstijd mag het CDA weer een eigen mening hebben over immigratie en asiel. Leers zat ongemakkelijk klem in de gedoogconstructie met de PVV. Een van zijn eigen topambtenaren bij de IND — hij wil niet met zijn naam in de krant – , noemde hem een ‘zwabberaar’ en een ’te goed mens voor deze portefeuille’. Dus toch ‘een warm mens’, deze minister Leers met zijn – af en toe – ferme taal? Maar ook iemand die zich te veel liet beïnvloeden door het mediaspel van individuele gevallen zoals Mauro en Sahar.

Volgens de IND-ambtenaar moet je als minister behoorlijk hard en rechtlijnig zijn. Leers heeft zijn ambtenaren ‘irritant veel extra werk’ bezorgd met het uitzoeken van individuele gevallen die door de media werden uitvergroot. Zaken die al 4 of 5 keer voor de rechter waren geweest. In de media kwam niet het hele verhaal naar boven, er werd gelogen en bedrogen. Maar daar mag de minister inhoudelijk niets over zeggen, omdat dat privacygevoelig is. Nee, dan Rita Verdonk, die hakte er in de media wel op los. Recht door zee. Herinnert u zich Hirsi Ali nog? Of staatssecretaris Schmitz (PvdA), zij stuurde de Turkse kleermaker Gümüs gewoon terug. Dat was pas een beslisser.

Ok, deze mensen zoeken zelf de media op omdat het via de rechter niet lukt om hier te blijven. Volgens de regels moeten ze terug. Maar is dat moreel ook de juiste beslissing? De beslissingsruimte van de minister, de discretionaire bevoegdheid, bevindt zich op dit morele vlak. Het maakt dus nogal uit wat voor minister daar zit. Neem het geval van Aram, een jongen van wie de ouders uit Irak komen en die hier geboren is. Na jaren van onzekerheid over hun status is de jongen diep depressief geworden. De minister streek zijn hand over zijn hart. Hij zei: “Dat was een situatie die echt schrijnend was. En dan heb ik de mogelijkheid om als minister te zeggen: er is een stapeling van schrijnendheid.” Intrigerend. Een stapeling van schrijnendheid. Het blijft toch een loterij op deze manier.

Daarom kwamen PvdA en ChristenUnie met het voorstel voor een kinderasielwet, waarin kinderen die langer dan vijf jaar in Nederland wonen mogen blijven. Het is een structurele oplossing omdat het een wet betreft. Het CDA is tegen en wil per individueel geval blijven bekijken.

Als die wet er toch komt, blijven er mensen buiten de boot vallen en er zal over een tijdje weer een roep om een generaal pardon klinken. Hoe kan dit nu voorkomen worden? Het onder Job Cohen bedachte vreemdelingenbeleid in 2000 voorzag in een oplossing, die door LPF-minister Nawijn bij wijze van ferme daad in 2003 weer werd afgeschaft: het driejarenbeleid. Na drie jaren onzekerheid over je status krijg je een verblijfsvergunning. Huppekee, schoon schip, zo hou je orde op zaken bij de IND.

Het driejarenbeleid heeft nooit de kans gehad om zichzelf te bewijzen. Het is makkelijk her in te voeren. De wet hoeft er niet eens voor veranderd te worden. Het driejarenbeleid zou een einde betekenen aan veel onzekerheid en ellende voor die gevallen waar we ons geen raad mee weten en die we niet kunnen terugsturen. Alleen GroenLinks pleit er in haar verkiezingsprogramma voor. Dit is verder geen stemadvies.

Hebt u nog een goed idee voor de IND? Stuur het naar [email protected]. Eefje en Els werken de beste ideeën uit in een boek in opdracht van debatcentrum De Nieuwe Liefde.