Bij dat ‘meer’ kun je aan klassieke thema’s als God en genade denken, maar ook dat is wat smal. Er zijn ook aan bijna onzichtbare dingen waar religie van groot belang voor is, zoals de omgang met tijd. Religie geeft vorm aan tijd en daarmee vorm aan hoe mensen in de wereld kunnen staan. Dit lijkt abstract maar het is het niet. Een vergelijking tussen de Amerikaanse president Trump en het huidige Paasfeest illustreert dit en nodigt uit om de relevantie van religie breder te zoeken dan in de moraal of klassieke thema’s alleen.
De omgang met tijd hoort bij de kern van Trumps politiek. Hij heeft goed door dat hoe je naar de tijd kijkt, bepaalt hoe je in het leven staat. Kreten als ‘Bevrijdingsdag’ of ‘Een nieuw gouden tijdperk’ zijn meer dan alleen slogans. Zulke statements scheppen letterlijk een nieuwe tijd en daarmee ook een nieuwe normaliteit. En dat merken we: alles staat op losse schroeven, van vrije handel tot diversiteitsbeleid, van internationale solidariteit tot academisch onderzoek, en nog veel meer. En dat is ook logisch: die tijd hebben we gehad, er is nu iets nieuws aangebroken. Dit laat zien dat tijd is zo veel meer dan alleen dat wat je op je horloge of in de agenda ziet, het is een machtig cultureel middel dat ruimte schept voor politiek handelen.
Dit voorbeeld roept de vraag op of het ook anders kan. Want als de één een nieuwe tijd kan bedenken, waarom dan een ander niet? Want tijd wordt gemaakt: het is een verbeelding van de werkelijkheid, een cultureel product. Er is niets natuurlijks of vanzelfsprekends aan leven in 2025 en ook niet aan het leven in tijdperk Trump: er zijn andere jaartellingen en er was ook een tijd voor Trump. Het kan dus anders, want het was ooit anders. Hoe is echter de grote vraag.
Religie biedt hier handvatten voor want religie ordent tijd, onze eigen jaartelling is er een voorbeeld van. Zo’n ordening vormt ook hoe je naar de wereld kijkt. Het Paasfeest laat dit zien. Pasen is de kern van het christelijke jaar en de inhoud van het feest bepaalt daardoor de tijd en wat daarin centraal staat. In het geval van Pasen heeft dat veel dimensies, één ervan is de volgende. Het feest draait onder meer om nieuw leven voor Jezus die na een showproces gedood is. Dit onrecht wordt recht gezet door zijn verrijzenis. Het Pasen plaatst daarmee recht doen aan slachtoffers in het centrum van de tijd. Daarmee is het een opstandig feest, het viert dat recht het laatst woorden heeft en ondermijnt de macht van onrecht.
De Duitse theoloog Johann-Baptist Metz noemt vieren van Jezus’ verrijzenis daarom gevaarlijk. Het is gevaarlijk voor wie macht misbruikt en onrecht doet. Pasen viert Gods overwinning hiervan en plaatst zo recht doen aan slachtoffers in het centrum van de tijd. Als je dit viert, nodigt het uit om op een manier in het leven te gaan staan die hierbij past. Zoals Jezus’ volgelingen dat deden: in deze nieuwe tijd hadden ze meer oog voor slachtoffer van onrecht om hen heen.
Verder kijken dan religie als bron van normen en waarden is zo ook relevant. Het steekt zelfs een spade dieper dan de moraal. Want als religie een nieuwe, bevrijdende tijd schept, is dat goed nieuws en helpt om verder te kijken dan het tijdperk Trump. Want tijd kan altijd anders. Dat biedt perspectief, hoop zelfs.
Pasen laat dat zien, want dit feest inspireert om recht doen aan wie onrecht lijdt in het hart van de tijd te plaatsen en daarmee bovenaan de agenda. Daarmee begint ook een gouden tijdperk, van Godswege zelfs.
