Eigenlijk vind ik het nogal grappig om te zien hoe hot dit nieuws kennelijk is. Er zijn steeds minder katholieken in Nederland, maar er is een nieuwe paus en iedereen heeft het erover. Er valt vast ook veel over te zeggen. Over zijn conservatisme in geloofszaken. Over zijn omstreden rol als hoofd van de Argentijnse jezuïeten tijdens de militaire dictatuur. Over zijn harde afkeuring van het homohuwelijk. Maar ik wil het daar nu even niet over hebben. Want wat mij het meeste trof in deze nieuwe paus, was zijn keuze van een naam.
De naam waaronder een pasgekozen paus gekend wil worden is nooit zomaar een naam. Je zou kunnen zeggen: het is een programma. En kardinaal Jorge Bergoglio koos een naam die nog nooit eerder vertoond is bij een paus: Franciscus. Het grappige is weer dat vrijwel iedereen daarbij denkt aan Franciscus van Assisi. Ja, ikzelf net zo hard. Terwijl het misschien nog eerder Franciscus Xaverius is, één van de stichters van de orde waar de nieuwe paus uit voortkomt. Nu ben ik helaas geen vriendjes met hem op Facebook, dus ik kan het niet aan paus Franciscus zelf vragen. Laat ik daarom voor de aardigheid gewoon eens aannemen dat het Franciscus van Assisi is. Wat betekent dat voor zijn programma?
Veel mensen kennen de heilige Franciscus van Assisi als ‘die man die met de vogels sprak’ en waarvan de feestdag tot Dierendag gebombardeerd werd. Maar ‘Broeder Frans’ is toch vooral de heilige van de armoede. Hij beveelt zijn broeders aan om het gezelschap te zoeken van melaatsen, bedelaars, armen en zwakken. Eén van de belangrijke stappen op zijn weg van rijke jongeman naar arme ‘mindere broeder’ is het moment waarop hij een melaatse in de ogen ziet en omhelst. Later ervaart Franciscus het als zijn roeping om juist deze mensen te dienen. Mensen die door de samenleving van hun tijd werden gezien als oud vuil, als niet-mensen.
Daarnaast is ‘Broeder Frans’ ook de heilige die met de kruisvaarders meetrekt naar Egypte. Niet om de moslims daar in de pan te hakken, maar om ze te bekeren. Hij komt echter zelf ‘bekeerd’ terug: in zijn leven en geschriften zijn sporen terug te vinden van de waardering die hij voor moslims heeft opgevat. Voor Franciscus is ‘missie’ van dat ogenblik af niet meer in de eerste plaats mensen tot christenen maken, maar hun leven delen en dienstbaar aan hen zijn. En zo vrede brengen.
Als de pasgekozen paus Franciscus dít tot zijn programma wil gaan maken, is dat – ook of juist voor een paus – een ambitieus programma. De tijd zal leren of hij het waar zal kunnen maken. Er zijn vaker ambitieuze programma’s gesneuveld op de harde realiteit van de kerkelijke macht. Maar áls dit zijn programma wordt, dan heeft hij mijn zegen, en van harte.
Ben het met Heleen eens, dat de verwachtingen over deze paus hooggespannen zijn, na de keuze van de programmatische naam ‘Franciscus’ (die inderdaad verwijst naar Franciscus van Assisi, zoals hij vandaag toelichtte: http://www.katholiek.nl/nieuws/waarom-de-paus-voor-de-naam-franciscus-koos )
Mooi geschreven! En een eye-opener dat je de naam kunt zien als een programma
Ik heb het ook niet zo op Pausen. Eigenlijk vind ik het maar een achterhaald instituut. Vooral de macht die het Vaticaan heeft (weten jullie dat ze een Veto in de VN hebben?) Dus het Vaticaan als land, kan van mijn part afgeschaft worden. Dat zou al een hele verbetering zijn. Maar de eenvoud waarmee deze paus zich presenteert heeft mij toch wel geraakt. Dus als hij zijn naam waar maakt dan is dat toch wel heel bijzonder.