Waar ga je heen? Waar gaan de vluchtelingen heen maar vooral waar gaan wij heen hier in Nederland, is dit de juiste weg? Steeds weer door alle eeuwen heen zijn mensen onderweg. Volken waarvan we dachten dat ze op een bepaalde plek hoorden, kwamen ooit uit het verre oosten. Er kwamen Hugenoten naar de Nederlanden op zoek naar godsdienstvrijheid, wij gingen naar Nederlands-Indië om daar te werken, nou ja, vooral om de baas te kunnen spelen.
Italiaanse terrazzowerkers uit Friulië kwamen al voor 1900 hier werken, onder andere aan de Passage in Den Haag, maar ook aan gootstenen door het hele land. En zij openden vele ijswinkels. 1 miljoen Belgen vluchtten tijdens WOI naar Nederland en werden gastvrij ontvangen. Duitse joden vluchtten naar Nederland. Molukkers kwamen hierheen met een toekomstbeeld om ooit terug te kunnen gaan. Turkse en Marokkaanse arbeiders kwamen tussen 1950 en 1960 en later naar Nederland om te werken.
Ook nu zijn hier veel mensen uit Oost-Europese landen aan het werk, zij het niet altijd in de beste omstandigheden. Sinds een aantal jaren komen veel vluchtelingen uit landen in oorlogssituaties (Syrië, Eritrea, Soedan) hierheen en sinds ruim een jaar Oekraïners, die ook vluchten voor de oorlog in hun land. Daartussen zijn telkens arbeidsmigranten zoals ook in de vorige eeuwen gebeurde.
Er is dus niets nieuws onder de zon van Nederland. Toch zijn er mensen die zichzelf als oorspronkelijke bewoners zien en anderen als ‘buitenlanders’ of ‘vreemdelingen’ tegen wier komst ze zich afzetten. Maar zij blijken vaak zelf vanuit hun familiegeschiedenis een gemengde afkomst te hebben. De Nederlander – Máxima zei het ooit al – dé Nederlander bestaat niet. Die bestaat niet maar misschien ‘de tolerante Nederlander’ ook niet meer. Partijen, die zich beroepen op een zuivere Gouden Eeuw met ‘echte’ Nederlanders of op een zogenaamde VOC mentaliteit als ‘positieve’ eigenschap, vergeten dat Nederland in die tijd floreerde door een lucratieve slavenhandel en uitbuiting van wingewesten in de Oost en in de West. Ze verlangen terug naar iets dat er nooit geweest is. Andere partijen die voor een humaan vreemdelingenbeleid zijn zitten klem tussen de meningen en de stemmenscores van rechtse partijen. Maar waarin zijn wij hier dan eigenlijk geworteld, wat is voor mensen die in Nederland wonen dan kenmerkend en belangrijk?
Dat lezen we soms op sociale media, iedereen roept daar in het rond wat hij of zij belangrijk vindt. Dat zijn vaak persoonlijke belangen maar de grote uitdaging is nu om een gezamenlijk belang te zoeken. Waarin kunnen we elkaar vinden, ook als de wederzijdse belangen dat lijken uit te sluiten? Moet een ondernemend land als Nederland niet minder bang zijn om risico’s te nemen, risico’s die het eeuwenlang wel genomen heeft. Er komen nu grote groepen vluchtelingen naar Nederland.
Tegelijkertijd is er een tekort aan werkenden, aan personeel op allerlei gebied. Dat is niet nieuw, om die redenen zijn vroeger de al genoemde groepen werkenden uit andere landen hier uitgenodigd. Waarom dan niet opnieuw werkzoekenden met hun capaciteiten hier inzetten? Een organisatie in Zuid-Italië, waar een groot tekort aan arbeiders is, nodigt mensen uit Afrikaanse landen uit om een beperkte tijd met een contract voor hen te werken. Zo kun je hen financieel verder helpen. Als je dit goed uitvoert, hoeven zij niet met wrakke bootjes de zee op. Ook Duitsland heeft inmiddels besloten kennismigranten toe te laten met het doel hen snel aan het werk te laten gaan. Als men hier in Nederland ook toe zou besluiten, dan hoeven wij niet via zulke onduidelijke vluchtelingendeals samen te werken met landen waar mensenrechten bepaald niet voorop staan.
Quo vadis? Waar gaat het heen, waar gaan de vluchtelingen heen, maar vooral waar gaan wij heen met Europa, met Nederland? Zetten wij opnieuw onze veelgeprezen ondernemingsgeest in? Dat geeft ons de kans weer te ontdekken waarin wij hier geworteld zijn: misschien wel in de moed om telkens nieuwe risico’s te nemen ondersteund door wat broodnodige medemenselijkheid.
