Nu is ook ‘Pelgrimage’ in vertaling beschikbaar, over tien historische pelgrimswegen in West-Europa. Het boek is prachtig vormgegeven en alleen al de foto van Mont-Saint-Michel op de cover toont Brabbs’ vakmanschap en liefde voor de combinatie van natuurlijke en culturele schoonheid. Het is geen wonder dat hij zich met zijn camera op pelgrimsroutes heeft gestort waar beide vormen van schoonheid immers ruim voorhanden zijn.
De belangstelling voor het pelgrimeren is de laatste decennia enorm toegenomen. Zo trok de weg naar Santiago in 1988 zo’n 3500 pelgrims die een Compostela-certificaat ontvingen. In 2016 was dit aantal gestegen tot maar liefst 277.000 wandelaars die de tocht volbrachten. Deze bekende pelgrimsweg werd in 1993 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst.
Het zal ongetwijfeld zo zijn dat Brabbs meelift met het succes van het pelgrimeren. Tegelijkertijd zullen de pelgrimsroutes waarschijnlijk weer meer floreren door de belangstelling die hij weet te wekken. Brabbs vertelt dat een soortgelijke wisselwerking er vaak is geweest bij het tot stand komen van zo’n route. Het begint veelal met een plaats die aantrekkingskracht uitoefent door een heilbrengende persoon of gebeurtenis uit het verleden of door de aanwezigheid van betekenisvolle voorwerpen. Langs de gevolgde routes komen pleisterplaatsen tot bloei, worden kerken en kapellen gebouwd, soms van eenvoudige, soms van bijna buitenaardse schoonheid, die de routes nog aantrekkelijker maken voor nieuwe pelgrims.
Een voorbeeld van dit proces geeft Brabbs met zijn beschrijving van de ontwikkeling van St Cuthbert’s Way aan de Schotse Oostkust: een nieuwe route die kennelijk in een leemte moest voorzien en pas in 1996 werd geopend. De monnik Cuthbert, die zich had beijverd voor de verspreiding van het christendom, overleed daar in het jaar 687. Volgens de overlevering vertoonde zijn lichaam zelfs tien jaar na zijn dood nog geen enkel spoor van ontbinding – een duidelijke aanwijzing voor zijn heiligheid. ‘Waar zouden we zijn zonder legendes?’ Cuthbert’s laatste rustplaats op Holy Island is nu dan ook het logische eindpunt van de relatief vrij korte pelgrimsweg die zich ook al in een toenemend aantal pelgrims mag verheugen. Deze pelgrims dragen op hun beurt weer bij aan de ontwikkeling van de streek die ze doorkruisen.
Een van de pluspunten van dit boek is dat het ook aan minder bekende routes aandacht schenkt en de lezer op minder platgetreden paden wil lokken. Jammer is dat Brabbs in zijn teksten niet veel aandacht besteedt aan motieven en beleving van vroegere en hedendaagse pelgrims. We komen weinig te weten over wat hen bezielt om op weg te gaan, wat hen raakt onderweg en hoe dat hun leven beïnvloedt, verrijkt en misschien zelfs verandert. Brabbs geeft vooral informatie die niet zou misstaan in een toeristische gids:
“Er zijn twee routes waarlangs pelgrims en bezoekers Lindisfarne vanaf het vasteland kunnen bereiken. Maar of je de afstand nu op de traditionele manier via de zandbanken overbrugt of via de geasfalteerde dijk, beide routes zijn alleen begaanbaar bij eb.”
‘De ‘glimlachende engel van Reims’ is waarschijnlijk het meest gefotografeerde object van de Notre-Damekathedraal. Maar omdat het beeld zich in een van de toegangspoorten bevindt, kunnen al die fotografen enorme opstoppingen veroorzaken en ontstaat er ook een reëel risico op verwondingen door ‘selfiesticks’!’
Het boek is met z’n gewicht van bijna twee kilo natuurlijk niet bedoeld voor in een rugzak. Daarbij maakt Brabbs gebruik van oud kaartmateriaal dat weliswaar een gevoel van eerbied voor de oeroude traditie van het pelgrimeren kan oproepen maar bepaald ongeschikt is voor onderweg. Wie meer praktische informatie zoekt kan terecht op websites die achter in het boek vermeld staan.
Het is duidelijk dat Brabbs in de eerste plaats fotograaf is: zijn foto’s zijn prachtig en de aandachtige beschouwer kan er zeker iets van de spiritualiteit van de pelgrims door op het spoor komen. Wanneer je door zijn boek bladert, kun je de wind het gras horen strelen, voeten over oude straatjes horen schuifelen en het licht zodanig langs fraaie bouwwerken zien strijken dat de hemel zich bijna onmerkbaar voor je opent. Dat je bij zoveel schoonheid niet zo snel zult denken aan blaren op je voeten, aan pijn in je schouders door een steeds zwaarder wordende rugzak en aan je door de felle zon gebarsten lippen, is misschien een omissie, maar die zij hem vergeven.
‘Dit boek is bedoeld als eerbetoon aan de erfenis die de middeleeuwse pelgrims aan ons hebben nagelaten: de prachtige kerken en kathedralen, en de indrukwekkende voorbeelden van vakmanschap in hout, steen en glas die hen als het ware weer tot leven hebben gebracht. Ik hoop dat jij, net als ik, geniet van de prachtige voorbeelden van romaanse en gotische architectuur in plaatsen die tot nu toe wellicht onbekend voor je waren. En natuurlijk hoop ik dat ik je met dit boek kan inspireren om eens een van deze lange, betekenisvolle wandelingen te maken.’
Brabbs fotografisch eerbetoon is wat mij betreft zeer geslaagd en zijn hoop lijkt me dan ook alleszins gerechtvaardigd.
Voor meer informatie over dit boek: klik hier.
In Nijmegen begint een nieuwe pelgrimsroute: de “Walk of Wisdom” 166 kilometer door de omringende natuur. Er is een vertrekceremonie en een certificaat na afloop. Ook als weekendpelgrimage te voldoen.