Deze geschiedenis vormt het onderwerp van Neurinks roman De Joodse bruid. Daarin vertelt ze het verhaal van de jonge Iraaks-Koerdische studente Zara. Bij toeval vindt zij een dagboek van een jonge vrouw Rahilla, geschreven in de jaren veertig. Gebiologeerd gaat Zara lezen en stukje bij beetje wordt voor haar de geschiedenis van de Joodse gemeenschap onthuld.
Rahilla neemt daarin een bijzondere plaats in, doordat zij leidster wordt van een Joodse thoraschool (jesjiva). Uitzonderlijk voor een vrouw. Maar het geeft haar gelegenheid zich nog sterker in de eigen traditie te verdiepen.
Door de toegenomen maatschappelijke druk besluiten velen om naar Israël te gaan. Ook de verloofde van Rahilla. Maar zij weigert hem te volgen, probeert hem aan het lijntje te houden, maar kiest er uiteindelijk toch voor om te blijven, omdat Irak haar vaderland is. Het offer dat ze daarvoor moet brengen is dat ze huwt met een moslim en zijn geloof aanneemt. Ondertussen houdt ze in het geheim vast aan haar eigen rituelen. Ze is niet de enige die op deze manier overleeft en ervoor zorgt dat sporen van de Joodse cultuur niet helemaal verdwenen zijn.
De geschiedenis van Rahilla, door Zara bij elkaar gelezen in het gevonden dagboek, wordt bij stukjes en beetjes verteld. Tussendoor lezen we hoofdstukken waarin we de ontwikkeling van Zara volgen, die steeds sterker geboeid raakt door dit stukje vergeten geschiedenis.
Als vervolgens blijkt dat Rahilla de bloedeigen grootmoeder van Zara is – een zorgvuldig bewaard familiegeheim – komt het verhaal in een stroomversnelling. Ook Zara wordt uitgedaagd haar identiteit als Joods-Koerdisch-Iraakse te erkennen en komt voor een haast even ingrijpende beslissing te staan als Rahilla, om haar verloving te verbreken.
Het verhaal van Zara en het dagboek van Rahilla zijn door Neurink bedacht. Het is fictie, die de werkelijkheid echter sterk benadert. Het is een keuze die de schrijfster heeft gemaakt om het verhaal dat ze wil vertellen in de romanvorm te gieten. Je kunt je afvragen of ze zich niet beter bij haar journalistieke stiel had kunnen houden. De geschiedenis is er boeiend en urgent genoeg voor. Het verhaal dat ze in haar roman vertelt, is nu wel erg geconstrueerd geworden. De personages krijgen nauwelijks psychologische diepgang en dienen vooral om de te vertellen geschiedenis te illustreren. Ook de ontknoping op het einde doet wat geforceerd aan.
Dat alles neemt niet weg, dat de vergeten geschiedenis van de Joden in Irak een boeiend onderwerp is, en dat Judit Neurink met De Joodse bruid een sympathiek boek heeft geschreven.
De geschiedenis die ze vertelt, heeft ook iets verontrustend. Door een verandering van politiek kan zomaar een einde komen aan drie millennia van intercultureel samenleven. Een bittere les die helaas in het huidige Midden-Oosten maar al te actueel is.
Klik hier voor de boekgegevens of om het boek te bestellen.
