Het is het begin van de intrigerende roman De Laatste voorstelling van de Turks Nederlandse acteur, regisseur en dichter Saban Ol (1962). In 1978 emigreert hij naar Nederland en bouwt hier een fraaie carrière op in de toneelwereld. Hij richt Theater RAST op het huisgezelschap van Podium Mozaïek in Amsterdam-West.
Zijn veelzijdigheid als regisseur en vertaler van toneelteksten heeft zich nu ook verbreed tot het schrijven van een eigen roman.
Deze debuutroman is gelijk een schot in de roos. Hij heeft het in zijn moedertaal geschreven en door Erhan Gürer uit het Turks naar fraai Nederlands laten vertalen. Het resultaat is een doorleefde beschrijving met scherpe dialogen van de ervaringen van een toneelschrijver in het Turkije van eind vorige eeuw. Dateringen ontbreken, maar linken met het eigen leven van Ol in zijn geboorteland liggen min of meer voor de hand.
De bijzondere interesse van de ongenode gast intrigeert de schrijver. Wat bezielt iemand om zijn toneeloptredens zo vaak te bezoeken?
De schrijver wil het weten en staat niet snel daarna open voor suggesties om veranderingen aan te brengen in zijn succesvolle en nog dagelijks volle zalen trekkende optredens.
Als Soylu plots uit zijn zicht verdwijnt gaat de Aksoy op zoek naar wie de man is en wat hem bezielt. Het brengt hem naar plekken in zijn woonplaats waar menig iemand niet graag gevonden wil worden. Het brengt hem ook in grote problemen en zelfs in de politiecel.
Het succes van zijn toneelstuk brengt hem ook roem in Polen en Nederland. Daar komt het verhaal in een stroomversnelling terecht en worden ook geheimen onthuld.
De laatste voorstelling is impliciet een aanklacht tegen het repressieve maatschappelijke klimaat in Turkije en de geringe ruimte die er is voor artistieke ontwikkelingen.
Saban Ol. De laatste voorstelling. 160 pagina’s. Uitgeverij Jurgen Maas, september 2023. Deze recensie verscheen eerder op Bazarow.com.
