De reli-ondernemer staat vol tips en brengt je op ideeën. Het is een groeiende markt, al blijkt het tegelijk moeilijk om dat goed in kaart te krijgen. André Mulder, lector aan Hogeschool Windesheim, deed er onderzoek naar en spreekt van “een onoverzichtelijk en divers veld”. Ook is niet precies duidelijk “waarom de ene theoloog het voor elkaar krijgt om een succesvolle onderneming op te richten, en de andere niet. De echte sleutel tot succes hebben we nog niet gevonden” (p. 124).
Deze gids vertelt je dus niet hoe het moet, maar wel hoe anderen het hebben gedaan. De kern van het boekje bestaat uit twaalf interviews door Elze Riemer met diverse reli-ondernemers. Niet iedereen zal zichzelf zo noemen, maar van allen geldt dat ze hun geld verdienen in de reli-business en van de meesten dat ze dat doen als zelfstandig ondernemer.
De ondernemingsgeest is wel een vereiste wil je kans van slagen hebben. Dat betekent durf en creativiteit en een goed gevoel voor het veranderende speelveld. Bijna alle geïnterviewden wijzen op de veranderingen in kerk en samenleving. Kenmerk van een reli-ondernemer is dat hij of zij dat niet als een crisis duidt, maar de kansen ziet. Als mensen religie niet meer beleven via de gevestigde instituten (lees: de kerk) dan zullen ze andere vormen zoeken om hun spirituele behoeften te bevredigen. Niet voor niets staat op de achterflap: ‘Religie: een gat in de markt’.
Als het gaat om reli-ondernemen is dat echter één kant van de zaak. Juist omdat het om geestelijke goederen gaat als inspiratie, bezieling en bezinning, is het van belang om dichtbij je eigen gedrevenheid te blijven. Het is niet zomaar zoeken naar het gat in de markt of naar een lonend verdienmodel. Je moet beginnen bij jezelf, bij je eigen drive, je eigen kracht. Door diverse geïnterviewden wordt dat benadrukt. Het is een inzicht dat steeds meer doordringt in de meer zakelijke regionen van de economie, maar dat onmisbaar is in de reli-business waar werk en persoon dicht bij elkaar liggen. Abt Bernardus van de Trappistenabdij Koningshoeven maakt mooi duidelijk hoe in zijn geval kloosterspiritualiteit en ondernemerschap samen kunnen gaan, door heldere keuzes te maken. Niet meer bier produceren dan een bepaalde hoeveelheid. Duidelijk scheiden van functies op het terrein, waar de rust van de spiritualiteitzoekers niet wordt verstoord door de economische activiteiten. Zo blijf je bij je oorsprong en verken je tegelijkertijd de zakelijke mogelijkheden om daar iets mee te doen.
Deze vlot leesbare gids is dus geen handboek maar geeft wel heel veel tips voor wie overweegt in de reli-business te stappen. De interviews worden afgewisseld met korte statements uit het veld en handige informatie, verzameld door Greco Idema, bijvoorbeeld over de bedrijfsvorm die je kunt kiezen of 10 tips voor succesvol crowdfunden.
Ondernemen is nog best een dingetje. Alain Verheij, die inmiddels een boterham heeft als online theoloog, heeft dat eerst tien jaar gecombineerd met een baan in het bedrijf van zijn vader: “Daar heb ik commercieel alles geleerd wat ik moest weten. Zoals mijn vader verpakkingsmateriaal verkoopt, zo verkoop ik nu mijzelf als theoloog – als een product” (p.19).
Alain (1989) is overigens verreweg de jongste van de twaalf apostelen van de reli-business die in dit boekje worden geportretteerd. Opvallend is dat alle anderen 50 jaar of ouder zijn. Succesvolle reli-ondernemers als Rikko Voorberg en Ruben van Zwieten worden door diverse mensen wel genoemd, maar komen zelf niet aan het woord. Ze hadden vast een interessanter verhaal kunnen vertellen dan schreeuwlelijk Adjiedj Bakas die in dit gezelschap wat mij betreft uit de toon valt.
Al met al een stimulerend boek dat je ondernemingsgeest prikkelt. Voor de beginnende reli-ondernemers maar ook voor wie al jarenlang in het vak meedraait. Daarom tot slot een citaat van mijn collega (predikant) Jos Douma dat ik van harte onderstreep:
“Er is veel reactiviteit onder predikanten en veel te weinig proactiviteit, waarmee ik bedoel: actief vormgeven van je eigen baan – terwijl dat nu juist nodig is” (p. 81).
Voor meer informatie over ‘De reli-ondernemer’ of om dit boek te bestellen: klik hier.
