Recensie van ‘Een brug naar de veiligheid’ van Yasmin Haidar

In deel II ‘Waarom vlucht een mens?’ gaat het wel over het oorlogsgeweld in Syrië sinds 2011 en over de vreselijke dingen die mensen – familie of bekenden van Yasmin Haidar – daar meemaken, en hoe ze proberen het oorlogsgebied te ontvluchten en hoe dat soms lukt. Een van de verhalen heet dan ook ‘Weg uit de hel’. Vaak gebeurt dat wegtrekken tegen een hoge prijs; families raken namelijk verscheurd, omdat een deel van hen al Europa heeft weten te bereiken en een ander deel nog in Syrië moet achterblijven.

Deel III ‘Identiteit’ gaat over wie Yasmin Haidar als Nederlandse van Syrische afkomst is. Ze schrijft overe de dood van haar vader, die overlijdt terwijl zij in Nederland is. En het gaat over haar terugreis naar Damascus in 2016, waar ze ervaart hoe verschrikkelijk de situatie is. “Hier in Nederland horen en zien wij tamelijk veel over Syrië, maar als je er bent voelt het heel anders, het is veel erger.” (p 90) Toch is niet alles zonder perspectief. “Na een emotioneel afscheid vlieg ik naar Nederland met de geur van jasmijn, dat is in Damascus het teken van hoop.” Die geur van hoop ademt het helboekje. Ondanks de vele verdrietige situaties breekt er immers ook perspectief door in ‘Een brug naar de veiligheid’.

Yasmin Haidar gebruikt dichterlijke taal in haar boekje. Zo zegt ze over haar moeders zorgzaamheid “in de plooien van mijn ziel en geheugen zitten haar liefde en zorg verweven.” Ze weet met haar beelden bepaalde zaken raak te typeren. De zogenaamde Arabische lente, waarmee ook de uit de hand gelopen revolutie in Syrië werd betiteld, noemt ze “een ijskoude winterwind die zich aandient als de Arabische lente.” Mooi is hoe ze het opvoeden van haar kinderen binnen twee culturen vergelijkt met het stemmen van de snaarinstrumenten – Arabische luiten – die haar vader maakt: “[…] om een melodieus geluid te krijgen. Niet te strak en niet te los […] Het blijft zoeken naar de juiste spanning, ook in de opvoeding.” De beelden die ze verder ook in haar boekje gebruikt, leveren mooie passages op. Haar verhalen en dichterlijke wendingen laten zien dat Yasmin Haidar een dochter van haar vader is die dichter en verhalenverteller was.

Taal speelt een grote rol in haar leven. Ze vertelt over het machtig worden van de Nederlandse taal, maar ook over het machtig worden van de verkeersregels als iemand die pas in Nederland leert om te fietsen. Sommige uitlatingen die autochtone Nederlanders ten opzichte van haar maken als het over aanpassing gaat wekken ook bij de lezer verbazing. Zo doet het vreemd aan dat iemand zegt dat voor echte integratie in de Nederlandse samenleving het “haar blond verven en blauwe lenzen indoen en nog veel meer” nodig zouden zijn. Mooi is in dit verband de vergelijking als ze haar aanpassing aan de Nederlandse samenleving vergelijkt met Arabische letters: “In het Arabische alfabet zijn er letters die van vorm veranderen naar de plaats in het woord. Maar ze blijven zichzelf.” Yasmin Haidar is net als zo’n Arabische letter; ze is in de loop der jaren veranderd, maar zichzelf gebleven.