Recensie van ‘Een vriendschapsliefde als opgang naar God’

Op de video laat Viola, geïnspireerd door een renaissance schilderij over het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth, de kijker een gesprek zien tussen twee zwangere vrouwen, een oudere en jongere vrouw. Je hoort niets van het gesprek maar de bewegingen spreken boekdelen. Midden tussen de twee vrouwen staat een derde vrouw die luistert naar het gesprek tussen de twee zwangere vrouwen maar daar niet actief aan deelneemt. Lange tijd gebeurt er weinig maar plots is er een en al beweging en opwinding.

Zo’n gevoel overviel mij ook bij het lezen van de briefwisseling tussen broeder Avellinus en zr. Zoë. De een oud van dagen en wijs geworden in een religieus leven als broeder van Maastricht. Lid van een congregatie opgericht met als doel het geven van onderwijs. De ander, nog jong en zeker niet onwijs maar nog onbezonnen. Lid van een gemeenschap van monialen, slotzusters, in het noorden van het land.

De briefwisseling laat aan de hand van een thematische insteek zien hoe beiden binnen de grenzen van hun religieuze leven vorm en inhoud proberen te geven aan een steeds dieper wordende vriendschap. God is vriendschap heeft ooit een middeleeuwse auteur gezegd en die vriendschap hebben deze twee werkelijk mogen ervaren. De lezer wordt meegenomen aan de hand van alledaagse dingen, soms zelfs saai maar dan opeens spat de innigheid van de relatie er weer vanaf. Een innigheid die alles te maken heeft met de door beiden bewust beleefde keuze voor Christus als de enige vriend in hun leven.

De briefwisseling laat zich lezen als een antwoord op de vraag die veel niet-religieuzen of celibatairen hebben over de (on)mogelijkheid van vriendschap in een celibatair leven. De kracht van de briefwisseling ligt ook in het samen brengen van oud en jong, van actieve en contemplatieve religieus, van overtuiging en twijfel, van weten en tasten en nog veel meer tegenstellingen.

Toch blijf ik als lezer worstelen met de vraag waarom ik getuige mag zijn van de intiemste gevoelens van mensen die ik niet ken en die mij niet kennen. Ik blijf mij bij het lezen voelen als de derde vrouw in de video van Bill Viola. Je kijkt er naar, je bent er getuige van en toch sta je er buiten. Het motto van dit boek geeft wellicht een antwoord op mijn vraag: ‘Voor hen die liefde in Liefde uitdragen.’

Ik moet eerlijk bekennen dat ik op een gegeven moment de neiging kreeg om alleen de brieven van die goede ouwe, wijze broeder Avellinus te lezen. Wat een wijsheid maar zo gewoon, zo echt! Alleen die brieven waren al de moeite waard om een mooi getuigenis te geven van een lang en gelukkig religieus leven dat aan mensen als roeping gegeven wordt om gelukkig te zijn. Een fraai uitgegeven boek waarbij ik persoonlijk de foto’s geen toegevoegde waarde vind hebben.