Met deze zinnen prijst uitgever Boekencentrum het Handboek kerk en social media aan. “Het resultaat mag er zijn” dus… ik kan me prima vinden in die bewoording. Ik wil zelfs zo ver gaan dat het resultaat er moet zijn. Er is grote behoefte aan zo’n handboek.
Het boek bestaat uit twee delen met beide een eigen waarde. Het eerste deel vertelt praktisch over sociale media: hoe werken ze, wat kun je er mee en hoe zet je ze in? Het tweede deel zijn beschouwende reflecties van ‘mensen uit het veld’.
Schrijfstijl
Het handboek is geen perfect boek. Persoonlijk moest ik erg wennen aan de schrijfstijl tijdens het lezen van de inleiding. Het is altijd lastig er precies de vinger op te leggen waardoor dat komt. Doorgaans gaat het om een verschil in hoe de lezer leest en de schrijver schrijft. Ik meen dat het in dit geval komt door een bepaalde romantische spanning in de zinnen, waarin soms de clou wordt uitgesteld naar later in de zin, of zelfs de volgende alinea. In een roman werkt dat goed, maar een handboek mag duidelijk en zakelijk zijn.
Gelukkig ben ik hier na de inleiding niet meer tegenaan gelopen. Had ik geleerd deze manier van schrijven te lezen, of was het probleem niet meer aanwezig? Het maakt niet uit, ik wil er vooral mee zeggen: mocht u het boek ter hand nemen en van kaft tot kaft gaan lezen; laat u dan niet uit het veld slaan als u dezelfde ervaring hebt als ik. Het komt goed.
Structuur en index
Als we het dan toch over van kaft tot kaft lezen hebben, komen we meteen bij het grootste raadsel van het boek. De wijsheid waarmee besloten is om een handboek te schrijven zonder index, ontgaat me volledig. Als ik niet zou weten dat Twitter een microblog was, zou ik niet weten waar in het boek ik iets over Twitter zou moeten vinden. Er is wel een Begrippenlijst (pagina’s 160-165), maar daarin “zijn productnamen als Yammer, Twitter of Facebook niet opgenomen” (pagina 160) en staat niet op welke pagina’s het begrip wordt genoemd. Een handboek zie ik als een naslagwerk: je kunt het van kaft tot kaft lezen, maar veel vaker sla je het even open om snel iets op te zoeken. Een goede index en een zeer heldere indeling zijn daarvoor onmisbaar.
Wat de inhoudsopgave betreft ben ik ook niet overtuigd. Daarin worden de subkopjes achter elkaar op een regel gezet als ook de subkopjes binnen de beschouwende artikelen. Overzichtelijker is om deze kopjes onder elkaar te plaatsen. De subkopjes van de beschouwende artikelen hadden hier niet hoeven staan. Die artikelen zijn namelijk in alle gevallen een lopend verhaal van een paar pagina’s waarin je niet maar een paar paragrafen gaat lezen.
Waarom een boek?
Ik kan het idee niet loslaten dat het schrijven van een ‘gewoon’ boek over sociale media een beetje is als proberen water uit te beelden in een sculptuur van graniet. Dagelijks verandert er van alles, en jaarlijks zet een nieuwe speler of functie de hele sociale media-wereld op z’n kop. Het boek is nu nog redelijk up to date, maar zal dat niet lang blijven. Het heeft denk ik met de doelgroep te maken. Christelijke professionals, die – zo zullen de auteurs hebben gedacht – bereik je nu eenmaal beter met een boek. Dat is waar. Maar ze zouden mijns inziens meer hebben aan een overzichtwebsite. Nu, als er een linkje staat (zoals op pagina 47) “Leer twitteren in 3 minuten: http://www.youtube.com/watch?v=Puj4dYRiYDo” moet je nu dat linkje ‘helemaal overtypen’. Ze hadden in ieder geval de shortlink kunnen gebruiken (youtu.be/Puj4dYRiYDo), dat scheelt al 22 tekens. Een medium waarop je gewoon op het linkje zou kunnen klikken, of beter nog, de genoemde video in het medium opnemen had mijns inziens beter bij het onderwerp gepast. Maar had je dan de doelgroep bereikt?
‘Nestgeur’ en Nieuwwij.nl
Door de religieuze achtergrond van beide redacteuren heeft het boek naar eigen zeggen rooms-katholieke ‘nestgeur’ (pagina16). “Toch wil het Handboek kerk en social media een oecumenisch handvest zijn voor iedere christen: een praktisch en handig naslagwerk over social media en een boeiend studieboek over de theologische noties die hierbij een rol spelen.”(p 16)
Met een paar verbredende voorbeelden, en een iets bredere selectie beschouwende artikelen, zou het boek ook een Handboek over sociale media kunnen zijn voor zo’n beetje ieder religeus en/of gelovig mens dat Nederlands spreekt. Het had dan een rol kunnen spelen die bij Nieuwwij.nl past. Mensen zouden iets kunnen leren over elkaars achtergronden. Ik had wel graag een bijdrage van een imam gelezen over sociale media vanuit islamitisch oogpunt. Maar in deze Beschränkung zal zich wel de Meister tonen. Het boek heeft in elk geval een duidelijke doelgroep.
Google+
Er zijn meerdere dingen die ik in het boek miste. Iedereen die mij een beetje kent weet dat ik nu Google+ ga noemen. Ik snap feitelijk de keuze wel om Google+ niet inhoudelijk te beschrijven (het wordt wel een aantal keer genoemd (nu had ik in de index willen opzoeken op hoeveel bladzijden…)). Google+ is, mijns inziens, de toekomst van sociale media. Als we over een paar jaar allemaal klaar zijn met Facebook (net als vroeger met Hyves en MySpace), gaan we allemaal daarheen. Google+ lijkt me in ieder geval relevanter dan een passage over de QR-code (pagina 50-52).
Het was goed geweest om in het boek even te noemen wat Google+ zo speciaal maakt. Ik zal de vijf belangrijkste puntjes hier wel even noemen, dan weet u het in ieder geval:
– Losse, asymmetrische contacten (A kan B volgen, maar B hoeft A niet te volgen)
– Een zeer sterke groepsindeling van je contacten (Zodat berichten over wat je vanavond wil gaan koken uitkomen bij je vrienden die daarin zijn geïnteresseerd)
– Zoek-DNA (Google+ is van Google, dus geënt op het vinden van mensen die content delen die jij wil vinden).
– Hoge mate van interactie.
– Hangouts (Gratis, hoge kwaliteit video-chat met maximaal tien personen).
Het beschouwende, tweede deel
Het tweede deel, de beschouwelijke reflecties zijn een sterke vondst. Ze passen stuk voor stuk goed in het boek. De laatste twee springen er wat mij betreft uit. Het zijn bijdragen van Marianne van Haastrecht (zuster claris in de Brongemeente Nijmegen) en Anton ten Klooster (een pastoor uit het Oosten van het land). Wat hun stukken bijzonder maakt is dat het een eerlijk en oprecht verslag is van hoe sociale media een rol spelen in hun leven als zuster en pastoor.
Het laatste deel maakt het boek vooral interessant voor mensen die nog niet overtuigd zijn van die nieuwerwetse sociale media. Die zou ik aanraden om het tweede deel eerst te lezen.
Conclusie
Al met al ben ik blij met dit boek. Het kan voor veel mensen een leidraad zijn naar het virtuele Areopagus dat het internet is. Als het boek gedateerd is, dan verschijnt er vast wel een tweede herziene druk (met index?), of mensen vinden hun antwoorden op Google. Dat gebruiken we immers toch vaker dan een index. Om een lang verhaal kort te maken: het Handboek kerk en social media is geen perfect boek, maar uniek in zijn soort en daarom voor de christenprofessional onmisbaar. En de niet-christelijke reliprof zal er ook wat aan hebben.
Vroeg me ook af waarom alleen een kerkelijk handboek.