Het is een droom die ik schets, en het is de droom van Ayaan Hirsi Ali die zij in haar laatste boek Ketters. Pleidooi voor een hervorming van de islam onder woorden brengt. Ze doet dat, zoals we van haar gewend zijn, met vlotte pen en met grote kennis van zaken. De essentie van haar boek bestaat uit de vijf punten die ik net noemde. Het is grappig om te zien dat waar de islam bekend staat als een godsdienst van vijf zuilen, Hirsi Ali het getal vijf overneemt om aan te geven hoe de islam dan wel niet hervormd zou moeten worden.
In de hoofdstukken drie tot en met zeven werkt Hirsi Ali de vijf agendapunten van de hervorming van de islam uit. In het eerste hoofdstuk beschrijft ze hoe zij de moslimwereld ziet. Er zijn Medina-moslims, dat zijn de hardliners, degenen die de profeet letterlijk willen volgen zoals de moslims dat, volgens Hirsi Ali, in Medina ook deden waar de profeet zowel geestelijke als wereldlijke macht droeg. Zij schat het aantal hardliners op minstens 48 miljoen, 3% van de moslims op de wereld. Vervolgens heb je de Mekka-moslims, de overgrote meerderheid, moslims die vroom hun godsdienst belijden, maar niet gewend zijn geweld uit te oefenen. Zeg maar, net zoals de moslims in Mekka toen de profeet daar nog geen wereldlijke macht uitoefende. Ten slotte zijn er de moslimdissidenten (waarvaan ze er een heel aantal noemt in een appendix), die open staan voor de hervorming zoals Hirsi Ali die voorstelt en die aanhangers zijn van de verzoening van de islam met de moderniteit.
En met die moderniteit raakt Hirsi Ali een kernelement van haar visie op de islam in de wereld. De godsdienst is, zo stelt ze in het tweede hoofdstuk, niet meegegaan met de tijd. Sterker nog, ze is stil blijven staan en het overgrote deel van de moslims leeft nog in een wereld van ver voor de moderniteit. Op alle vijf de genoemde thema’s komt Hirsi Ali dan ook met een waslijst aan gewoontes en geweld waar moslims en ook moslim autoriteiten zich aan bezondigen: het onthoofden van tovenaars en homoseksuelen op de centrale pleinen van Mekka, de permanente tweederangspositie van vrouwen, de minachting voor joden en christenen. En ga zo maar door. Als je dan de hoofdstukken drie tot en met zeven gelezen heb waar ze haar reformatievoorstellen voor de vijf genoemde punten uitwerkt, duizelt het je van de verschrikkelijke religie die de islam wel niet moet wezen. Om dan bij het achtste hoofdstuk uit te komen dat de poëtische titel draagt ‘De schemering van de tolerantie’ en het volgende dat genaamd is ‘De islamitische reformatie’ waar de schrijfster een dikke punt zet onder haar overtuiging dat de islam, ondanks al dat geweld, wel degelijk in staat is zich te hervormen. Ze refereert vanzelfsprekend naar islamhervormers als Maajid Nawaz, woonachtig in Engeland, Nasr Abu Zaid uit Egypte, onze eigen Yassin Elforkani en vele anderen. Maar ze stelt ook, en dat ben ik met haar eens, dat de Arabische Lente, voor een belangrijk deel voortgestuwd door de jeugd middels de instrumenten van de social media, geen stille dood gestorven is. Integendeel. Deze jeugd is er nog steeds. Zij, vrijwel allen moslims, verzetten zich eerst tegen een seculiere (Moebarak) en toen tegen een religieuze (Morsi) dictatuur. Moslims die willen veranderen! Die zich aan willen sluiten bij de moderniteit. De islam is toch nog niet verloren. We zullen nog van deze jonge mensen horen.
Maar dan. Ik heb het boek gelezen. Veel andere opinion makers en dissidente moslims zullen het boek lezen. Maar gaan de Mekka-moslims het boek ook lezen? Sterker nog: raken wat voor moslims (Mekka & Medina, en zelfs de dissidenten) dan ook maar overtuigd van de noodzaak tot hervorming als die voorstellen gedaan worden door iemand die zich op de voorpagina van haar boek presenteert als ketter? En die het hele boek lardeert met de vreselijkste aberraties van de islam? Ik heb mijn twijfels.
Toch ben ik enthousiast over het boek. Ik vind het zeer te prijzen dat een publieke intellectueel als Hirsi Ali de wereld durft te laten weten van gedachte te zijn veranderd. Bovendien ben ik het met haar eens dat de moderniteit uiteindelijk de redding zal zijn van de islam. Daarom verdienen haar overwegingen alle aandacht.
Voor de boekgegevens of om het boek te bestellen: klik hier.
