Elk gesprek, steeds ingeleid met een gerichte vraag, gaat maar over één onderwerp. Die onderwerpen zijn: Uittocht, Wat voor wereld wil jij dan? Claus, Gerrit Komrij, Socialisme, Ken je mij.
Veel van wat er gezegd wordt heeft Oosterhuis wel ergens eerder gezegd of geschreven, maar het verhaal over Gerrit Komrij, die vernietigend over hem schreef en (maar dat noemt Huub niet eens, want hij wilde vast niet rancuneus lijken) hem zelfs totaal geen plaats waardig achtte in zijn veel meer dan vuistdikke tweedelige 2000 en enige gedichten. Tussen Oosterhoff en Oosterwijk (beiden met meerdere gedichten aanwezig) ontbreekt de toch evident veel grotere dichter Oosterhuis. Waarmee natuurlijk niets ten nadele van de beide andere dichters is gezegd. Christelijke dichters zijn overigens bij Komrij vrijwel in het geheel niet te vinden. Maar Oosterhuis vertelt het verhaal over hun veel latere ontmoeting in Deventer en hoe daar de vrede werd getekend.
Het laatste gedicht ‘Ken je mij’ werd in vrijwel alle in memoriams geciteerd (natuurlijk ook vanwege de indrukwekkende uitvoering van zijn dochter Trijntje), daarom kies ik voor het eerste gedicht, dat ik eigenlijk nog mooier vind:
Ben van religie niet
Ben van religie niet.
Heb wel de stem gehoord
van het bevrijdingsvisioen
dat gloedrood in de Joodse Bijbel
staat geschreven:‘Gelijke rechten op geluk
de zachte krachten van de solidariteit
genadebrood voor ieder mensuittocht uit alle wrede slimme
martelende slavernijsystemen
ooit en steeds opnieuw bedacht.’De stem die dit
tot mijn geweten spreekt
is goed voor mij.En als ik zing uitzinnig ingetogen
in eigen zieletaal, of Bach aanhoor:
’t gaat over dit, die goed alleenen verder godsdienst geen.
Dit gedicht geeft Van Nieuwpoort aanleiding om te vragen hoe het allemaal gekomen is, die uittocht uit de religie, die ook een uittocht uit de katholieke kerk betekende.
Wie nog een uurtje meditatief stil wil staan, bij deze poëtische reus en voorganger, heeft veel aan dit boekje en ik dank Ad van Nieuwpoort dat hij mij zo in staat stelt ook deze woorden ter nagedachtenis van Huub Oosterhuis aan het papier toe te vertrouwen.
Hoewel wij vijf jaar lang de Amstelkerk ‘deelden’ (ik om tien uur, Oosterhuis om half twaalf), hadden wij in die jaren weinig contact. Maar toen ik voorzitter was van de G.H. ter Schegget-stichting en wij informeerden of wij onze toogdagen in de Nieuwe Liefde mochten houden, werd dat ons belangeloos toegestaan vanwege de vriendschap tussen Oosterhuis en Ter Schegget. En op de meeste toogdagen kwam hij even langs.
Zijn nagedachtenis zij ons tot zegen.
Ad van Nieuwpoort. Uittocht. Laatste gesprekken, en gedichten van Huub Oosterhuis. Prometheus 2023. 64 pag. € 9,99. ISBN 978 90 446 5429 5.
Deze recensie komt uit Ophef, het ’tijdschrift voor hartstochtelijke theologie’ van de Vereniging voor Theologie en Maatschappij.
