Recensie van ‘Waarom de heks in de oven verdween’

Samen hebben ze vijftig verhalen verzameld van over de hele wereld en uit diverse tradities. Verhalen waar je wat van leren kunt. Maar waar je ook plezier aan kunt beleven. Door ze te vertellen en door te vertellen. Of door ze op je zelf te betrekken en als speelse middelen te gebruiken voor je eigen spirituele ontwikkeling.

Met dat laatste voor ogen presenteren de beide auteurs hun selectie van verhalen. Verhalen die afkomstig zijn uit religieuze tradities, maar ook uit sprookjesverzamelingen en volksverhalen. Ze zijn gerangschikt in zeven categorieën – leven, begeerte, macht, liefde, creativiteit, inzicht en verlichting – die corresponderen met de chakraleer uit de hindoetraditie, zoals ze in hun nawoord verklaren (p. 246), maar erg dwingend is deze indeling verder niet. Hooguit een kapstok om verhalen te rangschikken. Vaak zijn er meerdere thema’s tegelijk aan de orde in een en hetzelfde verhaal.

Het boek biedt vooral een beknopte kennismaking met de verhalen. Ze worden soms nogal haastig naverteld, begrijpelijk vanwege de gekozen opzet, maar dat maakt dat je niet echt meegenomen wordt in de verhalen, sprookjes en mythen. In plaats van je onder te dompelen en je te laten overrompelen. Elke (na)vertelling wordt gevolgd door een uitleg die vervolgens wordt afgesloten met een aantal gespreksvragen. Als je het boek individueel leest, dan komen die vragen soms wat potsierlijk en geforceerd over. Bijvoorbeeld als na het verhaal van Maria Magdalena, die volgens de interpretatie van Thooft en Bouma haar geliefde Jezus moet loslaten om zelf te kunnen gaan praten, gevraagd wordt: ‘Wat is jouw eigen verhaal, wat heb jij de wereld te vertellen?’ Of, ander voorbeeld, als na het verhaal van Siddharta die de staat van verlichting bereikt en Boeddha wordt, wordt gevraagd: ‘Heb je wel eens ervaren dat je samenvalt met het hier en nu, bijvoorbeeld tijdens een wandeling in de natuur, een vrijpartij, een moment van extase?’
Wie durft hier nog ‘nee’ te zeggen?

Misschien was het beter geweest de vragen achterwege te laten, of in een aparte bijlage bij het boek op te nemen. Nu storen ze de individuele lezer meer dan dat ze behulpzaam zijn. Ook sturen ze nogal op de interpretatie, terwijl de aardigheid van meerlagige mythe en verhalen nu juist is, dat ze je uitnodigen vooral zelf aan het interpreteren te gaan.

Neemt niet weg dat het (fraai uitgegeven) boek behulpzaam kan zijn om snel een breed en gevarieerd overzicht te krijgen van de schat aan verhalen die wereldwijd worden verteld en doorverteld. Het literatuuroverzicht aan het slot van het boek helpt daar ook bij.

“Waar zouden we zijn zonder verhalen? We zouden in een dierlijk stadium zijn blijven steken. De mens is een homo fabulans, geen naakte aap, maar een verhalenverzinnend en verhalenvertellend wezen. Met verhalen vormen we onze cultuur en die cultuur vol verhalen vormt ons.” (p. 184).

Daarom is het van belang de verhalen die mensen door de eeuwen aan elkaar hebben verteld, te bewaren.