Met vallen en opstaan kwam hij vooruit. Hij schafte een agenda aan. Zat er soms doorheen en dan was inderdaad een steuntje voldoende. Er kwam veel op hem af. Hij moest zijn administratie op orde krijgen, werd tussendoor ziek en moest naar het UWV. Zijn doorzettingsvermogen heb ik altijd bewonderd. Soms zat hij uren te wachten bij het inloopspreekuur van het UWV en ging dan alsnog zonder gesprek naar huis. De week er na probeerde hij het weer.
Maar nu was het anders. Hij zag er gebroken uit. Hij wist het niet meer. Hij werd gek van hun veel te kleine huis met één slaapkamer. Daar sliep zijn kindje. Zijn partner en hijzelf sliepen op de bank. Ze hadden een urgentieverklaring gekregen. Steeds stonden ze als eerste voor een woning, maar steeds werden ze afgewezen. De afwijzingsbrieven waren onduidelijk. Waar de reden van de afwijzing moest staan, stond een lege ruimte.
De uiteindelijke reden van alle afwijzingen was, dat hij een huurachterstand van een paar maanden had bij een woningcorporatie. Een huurachterstand van twee jaar terug. Zolang hij niet in de schuldsanering zat, was de woningcorporatie wettelijk niet verplicht hem een andere woning te geven. De rechtszaak over de schuldsanering was over 2 maanden. De urgentieverklaring liep over 3 maanden af. Een andere woningcorporatie was geen optie. De woningcorporatie had in de regio bijna alle sociale huurwoningen in beheer.
We zijn wettelijk niet verplicht om u te helpen. Dat is wat de woningcorporatie zei. Staat deze situatie op zichzelf? In de Gelderlander van 16 mei jl. wordt een schuldhulpvrager geciteerd: ‘De menselijkheid is weg, dààrdoor gaat het vaak mis’.
Maar hoe kan dat? Die menselijkheid zie ik wel terug in de jaarstukken van de gewraakte woningcorporatie. Ze willen hart hebben voor mensen die afhankelijk zijn van goede volkshuisvesting. De prestatieafspraken met de gemeente verplicht tot maatwerk voor mensen met huurachterstanden.
Ik constateer een hiaat tussen beleid en praktijk. Waardoor de menselijke maat ernstig in het geding komt. Tijd om de noodklok te luiden. Om bewustwording te genereren. Dit hiaat leidt tot onmenselijke taferelen. De wet wordt koste wat het kost gehanteerd. Alsof de wet een afgod is die we ten allen tijde moeten dienen. Het offer is de kwetsbare mens. Wetgeving versus menselijke maat.
Ik zit in de vergaderruimte in de Sabelspoort van het Huis der Provincie in Arnhem. Er staat een boekenkast vol wetgeving. Ik kijk uit het raam en ontwaar tussen de bomen een metalen paal. Als een afgodspaal. Een stok om mee te slaan. Een streep tussen goed en fout.
In het klassieke Rome bestonden er nog rechter-priesters. Zij hanteerden recht en religie. Tegenwoordig kennen we gelukkig een scheiding tussen kerk en staat. De Utrechtse doopbelofte, kruistochten en Inquisitie willen we niet nog een keer beleven. Toch is er door die scheiding een kind met het badwater weggegooid. Langzaamaan werd het recht het domein van de overheid en de menselijke maat het domein van de kerk. We zijn gaan denken, dat de wet uitvoeren betekent dat je niet menselijk hoeft te zijn. We zijn gaan denken, dat menselijk zijn betekent dat je de wet niet hoeft uit te voeren.
Ik zit in de koffiekamer van het Huis der Provincie in Arnhem. Ik kijk uit het raam en zie een levensgrote, metalen cirkel. Een kunstwerk. Ik loop naar het raam en zie de Sabelspoort. Ik ontdek dat ik die metalen paal nu van een andere kant bekijk. Die paal blijkt een stukje van een enorme cirkel te zijn.
In dit kunstwerk zie ik de oplossing voor de breuk tussen wetgeving en menselijke maat. Dat we anders kunnen kijken naar onze wetgeving. Dat wetgeving geen rigide stukje streep is, maar een cirkel van alle ongeschreven en geschreven regels. Een cirkel die gevuld dient te worden met de menselijke maat.
Willen wij in ons handelen veranderen, dan zullen we eerst in ons collectief bewustzijn ons beeld van ons rechtssysteem moeten wijzigen. Het is de keuze tussen denken in stukjes wetgeving (streep) of in circulair recht (cirkel).
Ik kies voor circulair recht, omdat wetgeving bedoeld is om orde te scheppen en kwetsbare mensen te beschermen. Recht mag nooit een stok zijn om kwetsbare mensen lam te slaan. Dat dat in de uitvoering van wetten wel gebeurd, is kwalijk. Ons systeem faalt als mensen uit hun regio moeten verhuizen, omdat een woningcorporatie geen menselijke maat weet uit te voeren.
Laten we denken in circulair recht. Laten we wetgeving en menselijke maat met elkaar verbinden, zodat kwetsbare mensen daadwerkelijk geholpen worden.
