Als kinderen vonden we het gewoon hoogtijdagen samen te vieren en leerden we verschillende religies van binnenuit kennen. Die kennis op jonge leeftijd opdoen heeft, merkte ik later, grote invloed op het mens- en wereldbeeld dat iemand zich vormt.
Begrip
Later, als coördinator van de Vereniging van Migrantenkerken, SKIN, en als volksvertegenwoordiger, pleitte ik ervoor in het basisonderwijs religie-onderwijs als vak in te voeren. Het gaat dan niet om religieus onderwijs, daarvoor zijn ouders en eventueel de eigen religieuze gemeenschap verantwoordelijk. Het gaat erom op jonge leeftijd kennis op te doen over wereldreligies. Professor Gerrie ter Haar heeft in haar publicaties meerdere malen gewezen op het positieve effect van een dergelijk vak in het funderend onderwijs. Uiteindelijk komt het erop neer dat kennis over andere religies leidt tot beter begrip van andere culturen én van alles en iedereen wat ‘anders’ is, in het algemeen.
En dat is precies wat we nodig hebben in een samenleving als de Nederlandse en vele andere, waarin (twee)deling steeds diepere sporen trekt.
(Twee)deling
Laat ik duidelijk zijn, die (twee)deling is absoluut niet uitsluitend en zelfs niet vooral gebaseerd op religie, cultuur of etniciteit. Er ligt vooral een economische basis aan ten grondslag. Die heeft er inmiddels toe geleid dat een diepe scheiding is ontstaan tussen mensen die wél het gevoel hebben controle te hebben over hun leven en anderen die dat níet hebben. Die groep voelt zich overgeleverd aan mensen ‘ver weg’, in Den Haag of in Brussel, die beslissingen nemen vanuit hun eigen realiteit waarin globalisering ‘verheerlijkt’ wordt en die heel ver van hen af staat, mensen voor wie, om begrijpelijke redenen, globalisering vooral bedreigend is.
Aziatische Universiteit voor Vrouwen
De afgelopen twee weken was ik in Chittagong. Dat is een arme havenstad in het zuiden van Bangladesh. Ik was daar om les in Mensenrechten te geven aan de Aziatische Universiteit voor Vrouwen. Dat is een plek waar jonge vrouwen van alle mogelijke culturele en religieuze achtergronden, afkomstig uit landen als Gaza en West-Bank, Syrië, Afghanistan, Pakistan, Bhutan, Cambodia en China, samen leven op de campus, samen studeren en vooral ook leren van elkaar.
Net als wij in Suriname. Verschil is dat zij ouder zijn en vrijwel allemaal ervaringen hebben met (oorlogs)geweld.
In mijn lessen ging het er vaak pittig aan toe. Onderwerpen als mensenrechten en religie, rechten van vouwen, van LGBTI, etc. zijn bij uitstek aanleiding om alle gevoeligheden bloot te leggen en te bespreken. Het was bijzonder en leerzaam om zo een proces mee te maken, te faciliteren en te sturen.
Het heeft mij er weer van overtuigd hoe belangrijk het is de gelegenheid te creëren samen ervaringen op te doen en elkaar te leren kennen, in alle verscheidenheid die de mensheid nu eenmaal kenmerkt.
Alleen op die manier kunnen we komen tot meer begrip en respect. En tot versterking van het gevoel van verbondenheid, dat we als mensen steeds meer aan het verliezen zijn.
Wat ik mij nog herinner van mijn werk in Suriname, de mensen daar zaten enorm en ongegeneerd op elkaar te schelden, vrijwel altijd met een racistische ondergrond, maar ondanks dat leefden ze toch gewoon samen, op straat, op school, in de winkels en wijken. Dat is dus wel anders hier in NL, waar we niets mogen zeggen (oeioeioei!!), maar waar wel (volgens Scheffer) moeders een half uur om rijden met de bakfiets om hun spruiten niet op een “zwarte” school te hoeven hebben zitten!
Op mijn school ontdekten we op zeker moment dat er in Turkije een dag was waarop “Turks kinderfeest” gevierd werd.
Wij hebben dat omgedoopt tot het neutralere, “Kinderfeest”. Het werd op 2 opeenvolgende dagen gevierd.
Er is eerst een inventarisering gemaakt van alle nationaliteiten op onze school. Uit die lijst koos elke klas een land.
De klas waarin ik meehielp, had eens Iran gekozen.
Wat wij toen niet vermoedden, was, dat dat land zo’n rijke, oude cultuur had!!!
Ouders brachten kleden, theegerei, dingen die bij het Nowruz festival hoorden; De kinderen maakten een wandkleed met typisch Iraanse patronen; Iemand leerde hen een volksdans; Een verhaal van Ferdowsi werd verteld…
De 1ste dag van het feest traden de kinderen van groep 1t/m groep 8 voor elkaar op in geïmproviseerde landskleding, met een dans, een lied e.d. Op de balkons die op ons plein neer keken, stonden ouders van de verschillende naties.
De 2de dag mocht iedereen in zijn/haar traditionele kleding komen en was de school een soort kermis.
Er was dan ook een “restaurant” waar we allerlei traditionele hapjes verkochten, die door de ouders waren gemaakt.
Er was ook een lied dat regelmatig gezongen werd. Iets van …”niet wit, niet zwart, maar in de kleur van je hart.”
Het maakt me nog steeds blij, als ik daaraan terug denk. (Sssjjjtom, hè!)
Het is natuurlijk geweldig mooi om zo positief te zijn. Deze Kathleen Ferrier, de politica dus, heeft het geluk gehad – en daarvan goed gebruik gemaakt ! – in een goed nest te zijn geboren, waar zij in behoorlijke vrijheid heeft mogen leren, studeren, werken en wat dies meer zij. Helaas zijn velen op deze aarde niet onder zulk gesternte geboren, en hebben niet mogen/kunnen leren, studeren en werken. En bovenal: velen zijn geïndoctrineerd tot vijanddenken – hebben vooroordelen naar andere of niet-gelovigen. We zien daar telkendage de ongelukkige gevolgen van. Het zou mooi zijn als de mooie wensen van deze dame uitkwamen: de realiteit doet mij ernstig twijfelen. Zoals ze zelf schrijft: de verbondenheid die teloor gaat zou terug moeten komen, maar die gaat steeds meer verloren. Dus: tsja. En oh ja: ik heb ook geen werkende oplossing, wel utopische, maar daar heeft niemand wat aan. ( Utopie: een middel in het drinkwater en of in alle voedingsmiddelen waardoor het doel wel bereikt worde)