Net als veel andere landen erkent Nederland daarom de Staatloosheidsverdagen. Staatlozen krijgen via die weg alsnog een aantal rechten. Maar in Nederland komt een grote groep staatlozen niet in aanmerking voor deze rechten. Ze zijn ooit door de gemeente in de zogenaamde basisregistratie persoonsgegevens geregistreerd onder de noemer ‘nationaliteit onbekend’. Dat is een vreemde juridische categorie die vele andere landen niet kennen. En met die registratie kunnen de staatlozen vervolgens helemaal niets en niets meer.
Een paar weken geleden bezochten wij op uitnodiging van burgerrechtenorganisatie Kompass een tentoonstelling van het Rijksmuseum en de UNHCR te Amsterdam. Foto’s van fotografe Anoek Steketee lieten de uitzichtloze situaties van een aantal Nederlandse staatlozen zien. Op een foto stond een klein jongetje; Denny, in Nederland geboren en zijn hele leven al woonachtig in een vrijheid beperkende gezinslocatie. Zijn moeder werd naar Nederland gesmokkeld om hier te werken in de prostitutie. Ook twee kinderen uit Almere, Vanessa en Chisom, werden geportretteerd. Hun moeder stierf op het kraambed en ze werden door de Nederlandse Irene geadopteerd.
Al deze kinderen moesten zelf aantonen dat ze geen nationaliteit hebben in een ander land. Maar dat kunnen ze nu juist niet. De ambassade werkte niet mee of was zelfs niet eens bereikbaar. De kinderen kunnen niet met documenten aantonen dat zij een nationaliteit hebben, noch aantonen dat ze geen nationaliteit hadden. Iedereen in Nederland heeft wel eens te maken met de Nederlandse overgeorganiseerde bureaucratie: de paarse krokodil bij het zwembad van die reclame. En juist deze overgeorganiseerde bureaucratie is voor vele staatlozen een nachtmerrie die steeds weer van voren af aan begint en waaruit deze mensen niet meer zonder hulp kunnen ontwaken. Zelfs de rechter kon niets voor de kinderen uit Almere doen. Omdat het nationaal helemaal was vastgelopen loopt de zaak van de kleine Denny al een hele tijd bij de Verenigde Naties.
De politiek is dan ook aan zet. Als ChristenUnie gaan wij ons op gemeentelijk niveau er voor inzetten dat gemeenten de zaken van staatlozen uitvoeriger en welwillender bekijken. De verantwoordelijkheid om aan te tonen dat je staatloos bent kan niet alleen bij de staatloze liggen, en zeker niet bij kinderen. En dat dit zomaar effect kan hebben bewees de gemeente Almere (het kan in Almere), waar dankzij het college van B&W Vanessa en Chisom nu officieel staatloos zijn verklaard.
In mensenrechtenstad Utrecht zijn op initiatief van CU en KOMPASS juristen ambtenaren en academici afgelopen vrijdag bijeen gekomen om een plan te schrijven voor een humanere aanpak.
Als lokale politici van de ChristenUnie weten we dat dat onze regeringsverantwoordelijkheid draagt. Ook landelijk willen wij ons dan ook inzetten om ervoor te zorgen dat er een constructieve oplossing komt voor dit tergend probleem. Registeren gebeurt namelijk bij de gemeente, maar de steden hebben de bevoegdheden niet om alles zelf op te lossen.
Sterker nog, de landelijke wetgeving maakt het de gemeente nu wel erg ingewikkeld. We hebben slluitende wetgeving nodig. De aangekondigde wet staatloosheid is er voorlopig nog niet; en is bovendien juist door experts zoals als de Adviescommissie Vreemdelingenzaken hevig bekritiseerd. Wij geloven dat het dat het doel niet alleen moet zijn om staatloosheid vast te stellen, maar om de rechtenloosheid op te heffen. Daar heeft Nederland zich via het verdrag aan verbonden.
Voor ons telt niet de bureaucratische realiteit, maar het oplossen van de problemen van gewone mensen in nood.
Dit artikel is geschreven door Don Ceder en Maarten van Ooijen. Don Ceder is lijsttrekker ChristenUnie in Amsterdam. Maarten van Ooijen is lijsttrekker ChristenUnie in Utrecht.
