Wat is publieke theologie? Publieke theologie is geen apart vak noch iets dat tussen religieuze tradities in staat. Theologie is publieke theologie wanneer ze optreedt als leverancier van basisnoties voor wat recht is, voor wat het leven dient, voor wat waar en schoon is en te prijzen en helpt om wat niet goed of kwaad is te weerstaan. Goede theologie is publieke theologie, omdat ze behulpzame reflectie geeft op het leven, op onze hoop, ons falen, onze grenzen.
Publieke theologie is geen algemene theologie, los van traditie en kerk. In tegendeel. Hoe meer een theologie is geworteld in een bron, in doorvertelde verhalen, des te groter is de kans dat er uit die bron noties tevoorschijn komen, die het samenleven dienen, die mensen motiveren, die bouwstenen leveren voor een rechtssysteem en de humanisering van het leven. De publieke theoloog stelt zijn traditie beschikbaar stelt als ‘open resource’.
De theoloog zal die publieke taak des te beter waarnemen naarmate hij of zij in staat is de levenservaringen en levensvragen van mensen serieus te nemen en te verbinden met die voedende traditiestromen. De films van Lars von Trier, de toneelstukken van Eugene O’Neill, de romans van John Steinbeck, de muziek en teksten van De Dijk zijn daarom theologisch van groot belang. Ze geven uitdrukking aan levensvragen, aan verlangen en menselijk tekort. Inderdaad in dubbele zin ‘After Eden’. In die publieke ruimte beweegt zich ook de theoloog met zijn kennis van bronnen, tradities en religies. Deze zijn bepaald niet eenvormig. De wijsheid die ze bieden is divers en staat soms lijnrecht tegenover elkaar. Het christelijk geloof verbindt ‘wijsheid’ zelfs met het onsmakelijke verhaal van een gekruisigde. De publieke theoloog tracht de verschillen niet te verdoezelen, maar de dialoog aan te gaan, en zo het samenleven van mensen te bevorderen. De publieke theoloog ontkent niet de waarheidsclaims die in elke traditie meekomen, claims op wat wijs is, wat geloof verdient, welke weg begaan moet worden. De poging om die vraag voor ouderwets, onnodig of zelfs gevaarlijk te verslijten loopt het gevaar van verhulling van de eigen, impliciete normativiteit. In de praktijk is hij zelf leverancier van waarheid. In de publieke ruimte staat juist op het spel wat betrouwbaar is, wat houvast geeft, wat jongeren moed geeft om te leven. Samengevat, het gaat om geloof, hoop en liefde. Juist deze woorden zijn echter in de christelijke traditie niet leeg, maar hebben een inhoud, een voorwerp. Je gelooft ergens in, je hoopt ergens op, de liefde komt van iemand. Zulke publieke theologie geeft de burger moed.
