In de volgende zes punten zal ik het Telegraaf-onderzoek ontleden op de gebruikte methodiek en de manier waarop resultaten al dan niet een antwoord vormen op de gestelde vragen.
Nederlanders vs Moslims
Het onderzoek zet Nederlanders en moslims tegen elkaar af, getuige deze conclusie: “Nederlanders zijn minder optimistisch over de integratie van moslims. De zorgen betreffen met name de derde generatie moslims.”
Maar hoezo? Moslims zijn geen Nederlanders volgens de onderzoekers? In de derde generatie nog niet? Hoe lang gaan we door met dat integratieframe? Tot in de 10e generatie? En wat te denken van witte bekeerde Nederlanders? En hoezo zet je nationaliteit af tegen religie? Het uitgangspunt van dit onderzoek en de verslaglegging is dus een racistisch uitgangspunt waarin moslims over generaties heen (religie en afkomst worden zo vermengd) tegenover de Nederlanders worden gezet. Zo bekeken kunnen moslims niet eens integreren.
Verrijking
Er is aan mensen gevraagd of moslims een verrijking vormen. Sinds wanneer moeten mensen een ‘verrijking’ vormen voor de samenleving? Dat gaat nog wat verder dan integratie (of valt dat er momenteel onder?). Met andere woorden, eerst worden moslims met een racistische redenering apart gezet van Nederlanders en vervolgens worden moslims eisen opgelegd die niet aan andere inwoners gevraagd worden.
Afstand nemen
Opnieuw wordt gevraagd of moslims voldoende afstand nemen van terrorisme. Een kleine groep vindt van wel, maar een grote groep vindt van niet. Afgezien van het gegeven dat dit nooit gevraagd wordt (en terecht!) aan anderen om publiekelijk afstand te nemen van terrorisme, laat dit ook zien dat het bombardement aan afstandnemingen door moslims (zie de website Muslims condemn) niet al te veel effect heeft. Misschien ter geruststelling van de mensen die het wel voldoende vinden of de groep ‘ik weet het niet / geen mening’.
Mening uiten
Afshin Ellian concludeert in de Telegraaf, op basis van geen onderzoek, dat ‘de Nederlanders’ niet durven te zeggen wat ze echt vinden. Want de mening van ‘de Nederlanders’ over islam is niet negatiever geworden volgens dit onderzoek. Dat vind ik ook een opvallende uitkomst, maar de conclusie van Ellian is gebakken lucht. Die uitkomst overigens verleidt de onderzoeker in het verslag ertoe om te stellen dat Nederland geen islamofoob land is. Dat is een beetje komisch op basis van een onderzoek dat zelf ten diepste islamofoob is.
Methodiek
Zoals wel zo vaak geldt is er geen methodische verantwoording van dit onderzoek beschikbaar gesteld. Wat is de non-respons, wat is de correlatie met leeftijd, opleiding, enz. Waar is de complete vragenlijst? Hoe moeten we de uitkomst wegen? Waar zitten de beperkingen van dit onderzoek? Het enige dat we weten is dat moslims wel gevraagd zijn voor dit onderzoek, maar dat de respons van moslims te laag zou zijn voor representatieve uitspraken. Hoe krijg je dat voor elkaar? Wat zegt dat over de selectiviteit van de werving van je respondenten?
Integratie
‘The burden of integration’ ligt in dit onderzoek op de moslims, maar klassiek gezien is integratie toch een tweezijdig proces. Anders hebben we het over assimilatie. Nou zie ik dat hele integratieperspectief niet zo zitten, maar vooruit. Gezien de problematische uitgangspunten van dit onderzoek en van de verslaglegging is de enige conclusie die gerechtvaardigd is: de Telegraaf en de onderzoekers hebben nog een lange weg te gaan om te integreren in een pluralistische samenleving en verantwoord onderzoek te doen.
Op basis van deze en andere kritiek op het Telegraaf-onderzoek heeft journalist Daniel van Dam verantwoording gegeven over de onderzoeksmethode. Op het blog Republiek Allochtonië is daarover meer te lezen.
Als ik dat “”\verrijking” lees dan denk ik-
-stel een enqueteur vraagt me op straat of per telefoon of ik de chinezen in NL een verrijking vindt, wat zou ik invullen?-
Ik zou denken aan de lekkere haaievinnensoep en de perfect getapte biertjes die ik daar altijd voorgezet krijg (dus niet met ingeschrompelde schuimkraag zoals in 9 van de 10 gewone nederlandse cafes en restaurants), dus positief antwoorden. Maar daarna denken, dat bedoelen ze natuurlijk niet, ze denken aan culturele, sociaal maatschappelijke verrijking, en dan zou ik het niet meer weten. Want noch confucianisme, tao of maoïsme hebben mij mede gevormd, die vorming is beperkt tot mijn christelijk/humanistische opvoeding, en romantisch/Verlichte Bildung, door de europese literatuur, etcetera. As je zo,n vraag gesteld krijgt, weet je eigenlijk al hoe laat het is, en kun je vermoeden wat de opstellers van die enquete bevroeden, ze zullen dat dan ook nooit over die Chinezen vragen, of de Italianen bijv., maar weer wel over de moslims!
Het vervelende is dat wij in ons taalgebruik al een onderscheid gemaakt hebben tussen Nederlanders die Nederlander zijnautochtoon) en Nederlanders die geen Nederlander zijn (allochtoon, ook wel genoemd medelanders en dan heb je ook nog westerse en niet westerse allochtoon).
Terwijl ik denk dat elke Nederlander een Nederlander is. Opvallend is dat we ook spreken over Turken, Marokkanen en dan bedoelen we kennelijk Nederlanders, die officieel wel Nederlander zijn, maar niet als zodanig erkend worden, ongeacht hoe lang ze hier wonen, kennelijk onvoldoende geassimileerd. Wanneer ben je volgens de Telegraaf als moslim Nederlander? Aan welke eisen moet je voldoen? Ik begrijp dat joden, christenen, hindoes, boeddhisten, enzovoorts Nederlander zijn, maar moslims, Nederlander? Dat is kennelijk duidelijk een brug te ver.
De zin: Nederlanders zijn minder optimistisch over de integratie van moslims. De zorgen betreffen met name de derde generatie moslims, maakt al duidelijk dat het onderzoek op voor hand een bepaalde uitkomst moet opleveren, en dat is kennelijk goed gelukt. De uitkomsten van het Telegraafonderzoek waren geloofwaardiger geweest wanneer gesteld zou zijn: Hebben blauwogige, blonde Nederlandse Henk en Ingrids het niet zo op moslims?