De nieuwe documentaire The Promise (2025) van regisseur Daan Veldhuizen brengt deze vergeten geschiedenis op indringende wijze in beeld. Met indrukwekkend gerestaureerd 35mm-archiefmateriaal, scherpe interviews en een bedachtzame montage stelt de film pijnlijke vragen over verantwoordelijkheid, verraad en het koloniale zwijgen dat nog altijd voortduurt.
Hoewel het formeel deel uitmaakt van de Nederlandse examenstof, krijgt de geschiedenis van Nederlands Nieuw-Guinea nauwelijks aandacht in het onderwijs. En ook de media laten zelden hun licht schijnen over het lot van de Papoea’s, die na de overdracht aan Indonesië in 1963 te maken kregen met onderdrukking, racisme en gewelddadige repressie. Toch is het een directe erfenis van het Nederlandse koloniale beleid – een geschiedenis die Nederland liever onder het tapijt veegt.
Veldhuizen dwingt de kijker om deze geschiedenis onder ogen te zien. Zijn documentaire is niet alleen een reconstructie van het verleden, maar laat ook zien hoe dat verleden doorwerkt in het heden. Het verhaal van het Papoeavolk is geen afgesloten hoofdstuk: hun strijd voor zelfbeschikking duurt voort, grotendeels genegeerd door de internationale gemeenschap.
De titel The Promise verwijst naar de belofte van zelfbeschikking die Nederland de Papoea’s ooit deed – een belofte die nooit is waargemaakt. In de film volgen we onder meer de jonge journaliste Julia Jouwe, medeoprichter van The Young Papua Collective, die op zoek gaat naar de ware motieven achter het Nederlandse en internationale beleid. Haar zoektocht voert naar pijnlijke inzichten over geopolitieke belangen, met – hoe kan het ook anders – de aanwezigheid van waardevolle grondstoffen als onderliggende factor.
Naast Jouwe komen ook oudere generaties Papoea’s aan het woord, waaronder mensen die in de jaren zestig en zeventig naar Nederland vluchtten. Hun verhalen zijn vaak schrijnend, maar ook krachtig: ze getuigen van verlies, veerkracht en een voortdurende strijd om gehoord te worden.
Filmisch is The Promise een hoogstandje. Veldhuizen is een meester in montage. Net als in zijn eerdere werk Banana Pancakes and the Children of Sticky Rice (2015), weet hij door subtiele beeldovergangen diepere lagen aan te boren. De associatieve montage tussen archiefbeelden en hedendaagse scènes maakt voelbaar hoe het koloniale verleden nog steeds in het heden doorwerkt. De afwisseling tussen diplomatieke vergaderzalen en beelden van geweld tegen Papoea’s legt de schrijnende kloof bloot tussen internationale retoriek en de werkelijkheid op de grond.
De film stelt uiteindelijk een fundamentele vraag: wat heeft dit alles met óns te maken? Het antwoord komt in één van de meest confronterende momenten, in close-up uitgesproken door een geïnterviewde: “Het heeft alles met jullie te maken.”
The Promise is meer dan een documentaire. Het is een noodzakelijke confrontatie met een collectieve blinde vlek. Een pleidooi voor historische erkenning én actuele solidariteit.
The Promise – Daan Veldhuizen – documentaire – 115 minuten – vanaf 22 mei in de filmtheaters.
