Thuiskomen met het boeddhisme

Als deze uitspraak over het boeddhisme je aanspreekt, kan dat een goede aanleiding zijn je meer te gaan verdiepen in het boeddhisme. Naarmate het boeddhisme aantrekkelijker voor je wordt, zul je er echter elke keer weer op gewezen worden je niet te gaan hechten aan het boeddhisme.

Voor het schrijven van mijn boek over het boeddhisme in de serie Jonge denkers over grote religies sprak ik met een aantal traditionele en westerse boeddhisten. Ik was getroffen door de uitspraak van een traditionele Tibetaanse leraar, die zei dat het ook heel goed mogelijk is om je eigen godsdienst, bijvoorbeeld christendom of islam, te blijven volgen en toch bij hem in de leer te gaan over het boeddhisme. Omdat het boeddhisme een levenswijze is die je leven kan verrijken, maar andere religies niet uitsluit. Het boeddhisme heeft in de loop van de geschiedenis in verschillende landen zich met lokale godsdiensten verbonden, terwijl het in essentie atheïstisch is. De Boeddha was gewoon een mens en een leraar, hij had het niet over een god, maar over hoe je in dit leven een goed en gelukkig mens kunt worden, en zo mogelijk de verlichting kunt bereiken. Maar zelfs die verlichting is geen doel op zich, omdat het dan weer een doel zou kunnen zijn waar je je aan gaat hechten.

Steeds meer Nederlanders voelen zich thuis in het boeddhisme, juist vanwege de openheid en omdat het aansluit bij moderne, westerse humanistische waarden zoals het ontwikkelen van eigen verantwoordelijkheid. De Leidse hoogleraar Boeddhologie Silk waarschuwt echter ook voor dit thuisgevoel. Je kunt soms net iets te gemakkelijk denken dat een exotische religie allerlei problemen oplost die je maar al te goed kent van je eigen religie of leefwereld. Zo makkelijk is het boeddhisme niet. Net zoals de Tibetaanse leraar nodigt Silk uit om ook je eigen tradities goed te onderzoeken.

Wat is dan wel de meerwaarde van het boeddhisme? De bekende Tibetaanse leraar Sogyal Rinpoche beschrijft dat het boeddhisme tot een staat van geluk kan leiden die je eigenlijk in alle esoterische vormen van religie terugvindt, en wel onder de namen God, Shiva, Brahman, verborgen essentie of Boeddhanatuur. De boeddhistische wijze om deze Boeddhanatuur te realiseren is meditatie. In meditatie leer je de gelukzaligheid van het pure aanwezig zijn. In dat aanwezig zijn ervaar je elke keer allerlei verstoringen, emoties, gedachten, die je als een soort grijpende beweging kunt ervaren. In meditatie leer je om jezelf te bevrijden van dit ‘grijpen’. Dan kun je steeds meer ervaren dat de Boeddhanatuur een soort natuurlijk thuis voelen in jezelf is, een thuis waarin alle bewegingen van het leven kunnen plaatsvinden zonder dat je je daar nog door laat verstoren. Vanuit dit thuis zijn in jezelf kun je in vrijheid kiezen om elk moment opnieuw te leven vanuit liefdevolle vriendelijkheid en zo de wereld een thuis te maken voor iedereen.