Keuringsrapport
1. Verstedelijking verbouwde de samenleving. Individu werd maatgevend. Sociale samenhang vanuit de kerk werkte beklemmend. Mensen glipten weg.
2. Het falend pastoraat van die ene predikant / pastoor / ouderling. Hoor de familieverhalen.
3. Kerk had geen reactie op de ontzuiling. Ze sprak niet meer met gezag. Exclusief taalveld in preken en liederen bleef. Allerlei media – en wat filosofen – relativeerden vrijelijk wat voorheen absoluut waar leek.
4. Kerk negeerde wetenschappers die zeiden: ‘Wat je niet kunt bewijzen, bestaat niet. God dus ook niet.’
5. Geestelijken hielden mensen – lees arbeiders – passief. ‘Lot en leed moet je dragen.’ Leuk voor werkgevers, maar gemiste kans.
En nog zo wat.
Reparatiesuggesties, puntsgewijs
1. Waar de stad niet voorziet in een nieuw sociaal kader voor het eenzame individu, kunnen kerkmensen helpen om dat te vormen.
2. Relativeer het ambt. Koester de leek. Houd gemeenschappen klein. Zo krijg je meelevende mensen, actief in lekenpastoraat aan elkaar.
3. Vrijheid van denken en doen is belangrijk, maar ook een uitdaging. Kerkmensen denken mee, buiten eigen taalveld: vrij waarvan en vrij waartoe? Met welke waarden?
4. Zinvragen zijn niet wetenschappelijk te beantwoorden. Rehabiliteer onbewezen maar plausibele mogelijkheden. Verken zinvolle levensbeschouwelijke ervaringen, ook buiten eigen bubbel, en geef er namen aan, bijvoorbeeld God – of juist niet.
5. Ververs oude verhalen, zoals dat van de uittocht uit Egypte, en herken de oproep tot verzet.
En nog zo wat.
Of toch maar naar de sloop, zoals al gebeurt?
De achterkant van het probleem is de kans. Mensen zijn geboren zingevers. Als ervaringsdeskundigen verbeelden ze op allerlei manieren hun werkelijkheid. En ontbeelden die ook weer. Ze spelen met mogelijkheden, tasten af, proberen uit.
Kerkmensen hebben ervaring met die zoektocht. Zo kunnen ze de kerk heruitvinden. Wat versteende en een monument werd, laat zich ontbeelden. En geheel nieuw verbeelden. Met oog voor alternatieve levensbeschouwingen.